Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Titanische oorlogsmechaniek

De moderne krijgskunde eischt verbijsterende en duizelingwekkende hoeveelheden aan bewapening en materiaal

Parijs, [ca. 20] Januari [1940]

Wat de Franschen betreft, en vermoedelijk ook de Engelschen, zij zouden gaarne nog een maand of twee den schok uitgesteld zien. Maar als 't moet, en in 't uiterste geval, kan ook voor hen de ware oorlog een aanvang nemen, de helle-oorlog, met zijn pijnen in industrieele hoeveelheden, zooveel per minuut, zooveel per seconde.

Voor zoover men ooit zeggen mag gereed te zijn om een stoot op te vangen van enkele duizenden pantserwagens, van vele duizenden vliegmachines, van tienduizenden kanonnen, stoot die zal worden toegebracht op een onbekend uur, een onbekende plaats en in een onbekende richting, voor zoover men zulk een gebeurlijkheid met voldoende vertrouwen onder oogen mag zien, zijn zij gereed. Nog niet geheel gereed weliswaar, nog niet in de puntjes gereed, nog niet zooals zij het theoretisch kunnen wenschen en planmatig ontworpen hebben, maar het scheelt niet veel, de afstand is niet groot meer tusschen de conceptie en de uitvoering. Het reusachtige, ongehoord gecompliceerde mechanisme, dat begint bij de mijnen welke de grondstoffen leveren, dat loopt over de ontelbare fabrieken die de grondstoffen bearbeiden, en dat eindigt op slaglinies van honderden kilometer lengte, op slagvelden die massa's materiaal verslinden, verslijten, vernietigen, massa's waarvan men zich nauwelijks een idee kan vormen, die onafzienbare kettingband van raderwerken zonder tal is gemonteerd, de arbeiders zijn op hun plaats, hij loopt, hij draait, hij produceert, zonder haperingen, zonder onderbreking. Hij draait en produceert echter nog niet op volle kracht, nog niet in het tempo waarvan de snelheid berekend werd naar de capaciteiten van den tegenstander, die naar believen den cadans regelt van al de vuren welke hij heeft opgestapeld.

Achterstand

Wie zich daarover zou willen verwonderen, bedenke, dat de Franschen en hun bondgenooten een achterstand hebben in te halen van minstens twee jaren. In 1937 reeds werkte de Duitsche oorlogsmachine op een rhythme, dat de Franschen op 't oogenblik pas benaderen. Parijs had toen zijn Expositie, zijn ministerie Blum en zijn revolutionnaire stakingen. Nauwelijks een jaar geleden, een jaar, dat een eeuwigheid lijkt, moest alles wat vandaag draait om het vuur te voeden van een onmetelijken Moloch, uit den grond gestampt worden.

De Messerschmidt, de Heinkel die vochten in Polen, die vechten in de Vogezen, waren toen reeds klaar om in serie vervaardigd te worden; de Morane, de Potez welke hen vandaag bestrijden, bestonden slechts op papier, in teekening, op proef. Van een oorlogsbudget op werkelijke schaal, van een industrieele mobilisatie kon toen in Frankrijk zelfs geen sprake zijn.

Want een natie gelijk toenmaals, en zoo kort geleden, de Fransche was, steekt niet zonder de hoogste noodzaak haar fortuin in improductieve uitgaven, die weinig goeds voorspellen voor iedereen en die ten slotte iedereen zullen ruïneeren. Een bewijs, klemmender dan de overtuigendste diplomatische documenten van Geel- en Blauw- Boeken, het afdoend bewijs, dat Frankrijk en Engeland het conflict niet gezocht hebben, wordt geleverd door den achterstand hunner industrieele mobilisatie zonder welke de moderne oorlog een week gevoerd kan worden, een maand, tot de voorraden verdwijnen, doch niet kan worden gevoerd op alle punten van het front, niet voor onbepaalden tijd, en bijgevolg niet met de noodige vrijheid van handelen en concipieeren voor den bevelhebber.

Een vergelijking

Om een vergelijking te bezigen, die niet al te mank gaat en veel kan verduidelijken, bevinden de geallieerden zich op 't oogenblik wat wapenen, materiaal, voorraden en productie-mogelijkheden betreft, in de eerste maanden van 1918. In 1914 was de aanval op de Yzer doodgeloopen wegens wederzijdsch gebrek aan munitie, en op 't zelfde moment, zegt Generaal Debeney, dat de Duitsche stocks uitgeput raakten vertrok de laatste munitie-trein uit Brest. Wijl geen der beide partijen het ongeloofelijke munitieverbruik voorzien had, konden gedurende drie jaren enkel operaties ondernomen worden op een beperkt, betrekkelijk nauw front, daar de sector waar een offensief plaats greep slechts geproviandeerd kon worden door alle overige sectors te ontblooten. Nog in 1916, om de pressie op Verdun te verlichten door een aanval aan de Somme, moest Joffre vijf maanden wachten. En wat vergde reeds in 1916 een offensief met begrensde doeleinden. Langs een front van 15 k.m. hadden de Franschen een kanon in stelling over elken 14 meter. Zij bombardeerden zeven dagen en wierpen op iederen meter der vijandelijke positie drie ton projectielen. In 1917, op een front van 40 k.m. was er een kanon op elken 8 meter van het bestreken terrein. Dat alles, dat summum verwoestings-potentieel, was détail-werk. Eerst in den zomer van 1918 konden de geallieerden hun gansche linie garneeren volgens de eischen der tactiek en der strategie. Toen kon de veldslag inzetten die onafgebroken vier maanden woeden zou tot de vijand de witte vlag heesch.

Wij zijn ten opzichte der productie van bewapening en materiaal in de eerste maanden van 1918, maar in 1939, 1940 is meer, oneindig meer noodig dan 22 jaar terug, toen Mangin van de 229 pantserwagens welke hij voor 't offensief van 18 Juli in 't gevecht bracht, binnen enkele uren er 62 verloor op een klein front.

Tijdens den zomer van 1918 fabriceerde Frankrijk 2000 vliegtuigen per maand om een vloot van 3200 machines beschikbaar te hebben in de gevechtslinie. De gemiddelde levensduur van het toenmalige vliegtuig, robuust en simpel vergeleken bij het hedendaagsche, bedroeg zestig dagen. De huidige levensduur is belangrijk korter. Buitenstaanders verbeelden zich, dat een jaarlijksche productie van 10 à 15.000 vliegmachines, met al de ingewikkelde instrumenten en apparaten die zij bevatten, een geweldig cijfer vertegenwoordigt. De ervaring leert, dat het juist genoeg is om 2000 machines in dienst te hebben op het front. In tegenstelling van wat men denken zou, is de slijtage van pantserwagens bij intensief gebruik niet minder enorm. Na zes weken verliezen zij het beste hunner gevechtswaarde. Sommige luchtafweerkanonnen zijn goed voor oud ijzer wanneer zij vijftien minuten schieten op maximum snelheid. En om één vliegtuig te produceeren, te bedienen en te onderhouden zijn 60 man noodig; 48 man voor één kleine tank; 80 man, van de achterhoede tot aan het slagveld, voor elk kanon in batterij.

Titanische mechaniek

Per divisie geteld, per tientallen divisies, en alles meegerekend, der geblindeerde wagens van 3 en de storm-wagens van 70 ton, alle lichte en zware kalibers, de mortieren, de granaatwerpers, de mitrailleuzes, de mijnen, de antitanks, de machine-geweren, de mitraillettes, de groote en kleine bommen, alles tezamen genomen waarmee een front dat morgen 7 à 800 k.m. kan beslaan, omheind moet worden met ondoordringbare vuurgordijnen die gedurende dagen en weken blijven uitgehangen zonder reet, zonder spleet, van de Noord-Zee tot de Jura, en niets vergetend in deze verticale en horizontale structuur van verdelging, komt men tot verbijsterende, duizelingwekkende totalen.

Welnu, deze titanische mechaniek, welke men niet kan doorvorschen zonder bevangen te worden door een gevoel van nachtmerrie, zette zich in beweging. Zij loopt, zij draait. Elken dag zal zij een beetje vlugger draaien. Reeds nu kan zij niet meer ontwricht worden in haar onverbiddelijken, hallucineerenden gang en over enkele weken zal zij haar hoogste rendement bereiken, juist op tijd, bij de eerste vlagen der lente, als sneeuwklokjes, hyacinthen, anemonen de bosschen en loopgraven strengelen met wit en paars.

[verschenen: 13 februari 1940]