Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

De Fransche vredesvoorwaarden

Op drie punten zijn Franschen en Engelschen eensgezind, en of men, dit betreurt of toejuicht, niemand en niets kan daaraan iets veranderen

Parijs, 8 Januari [1940]

Nooit heeft men drukker over oorlog gesproken dan toen het vrede was, en nooit sprak men drukker over vrede dan sinds het oorlog is. De Franschen hadden nauwelijks tijd om hun divisies in stelling te brengen of langs alle telegraaflijnen ijlde reeds die samenloop van geruchten welke wij een kwart eeuw geleden geleerd hebben vredes-offensief te noemen. Geen week ging voorbij na de verplettering van Polen zonder dat met behulp van een krantenartikel of ter gelegenheid eener redevoering van een staatsman de lucht begon te suizen van de hemelsche stemmen die zich wenden tot de menschen van goeden wille vanaf dat kinderen hun oor leggen aan de houten palen waarin de harpen van elfen ongekende en verrukkelijke melodieën zingen.

Deze muziek ruischte aan uit verschillende windstreken. Dan weer kwam zij indirect uit Duitschland waar iedereen altijd pacifistisch en pacifiek geweest was en 't nog meer werd toen de oorlog ophield een Walkürenritt te zijn in de stofwolken der daverende pantserwagens en waar menigeen onder den mantel van de humaanste beweegredenen gaarne de winst geconsolideerd had, en zonder verdere kosten, van het grondgebied en den buit welken de Duitsche legers overmeesterden in ‘den grootsten veldtocht der historie’. Dan weer kwamen die engelachtige harmonieën uit de steppen van Rusland waar men even weinig lust voelde als in Duitschland om zich te wagen aan avontuurlijke complicaties, na een affaire welke zoo schitterend en voordeelig was afgewikkeld, en waar men daarenboven alle belang had om tegenover de communistische klandizie van den ganschen aardbol de gendarmes voor te stellen als inbrekers en de inbrekers te doen doorgaan voor gendarmes.

Wat men vergat

Dan weer waren het andere neutralen dan de Russen (want Rusland is ‘neutraal’), neutralen van overzee, uit de nieuwe wereld, neutralen uit het Noorden, Zuiden en Zuid-Oosten van Europa die hun verschillend geïntoneerde vredeshymnen aanhieven, sommigen uit mededoogen, sommigen uit angstvallige berekening. Allen vergaten hoe het hunzelf te moede zou zijn, wanneer zij in de plaats waren geweest van de Polen. Beducht en gebiologeerd door gevaren waarin zij konden worden meegesleept vergaten zij de Gerechtigheid. Zij vergaten dat een voorbarige vrede de bedreigingen waaraan zij blootstonden slechts kon bestendigen en vermeerderen. Enkelen hunner, die bereid waren om onverschillig welk compromis te bevorderen (Rusland b.v.) hadden het eerst en het heftigst de capitulatie van München gehekeld, en de verzoenende Fransch-Engelsche houding gelaakt. Het experiment nochtans had hen kunnen onderrichten. Niemand echter scheen zich te bekommeren over de vraag: Wie heeft Europa sinds drie jaren onbewoonbaar gemaakt met zijn super-bewapening? Wie heeft alle verbintenissen, beloften en eeden geschonden? Wie is binnengevallen in vier landen die niets liever wenschten dan vredig te leven? Wie heeft de hekken geopend, waarachter Europa beschermd werd voor het bolsjewistisch verderf? Wie heeft den oorlog ontketend over Europa?

Zelfs na de schanddaad, bedreven tegen Finland, afzichtelijke onderneming, welke alleen dank zij de Finnen verheven werd tot den rang van het sublieme, hoorde men nog stemmen om Frankrijk en Engeland aan te sporen tot minnelijke schikkingen, alsof Europa kon voortbestaan zonder een radicale zuivering van alle elementen van geweld en laagheid welke zich hebben opgestapeld.

De laatste en meest verbazende van al die vredesvermaningen kwam uit Spanje, waar Generaal Franco in een radio-redevoering van 31 December zich uitdrukte in deze wonderlijke termen. ‘Hoe langer het conflict duurt, hoe minder zijn voortzetting gerechtvaardigd is. Een reeds overwonnen natie te willen redden kan geen motief zijn tot verlenging van een strijd welke andere Staten dreigt te verdelgen.’ Zulke woorden te vernemen uit den mond van een veldheer, die honderdduizenden levens geofferd heeft aan de zegepraal van een beginsel, tot het bitterste einde toe overtuigd, dat oorlog verkieslijk was boven elken schijn van vergelijk, zulke woorden, even onridderlijk als onlogisch en inconsequent, geven een maatstaf van de verwarring, waarin een Europa riskeert, gedompeld te worden, dat niet meer als een der hoogste levensgoederen zou beschouwen wat Montalembert in 't midden der vorige eeuw, en juist naar aanleiding van Polen, noemde: ‘De eer om de grootheid en de schoonheid eener overwonnen zaak te kennen en te begrijpen’.

Franschen vechten niet voor hun genoegen!

Die offensieven, die raadgevingen, die verzuchtingen, groote en kleine, rechtstreeksche of zijdelingsche, vergemakkelijken de taak der Franschen geenszins, maar roeren hen niet. Zij vinden volmaakt verklaarbaar, dat staatslieden van neutrale mogendheden den vredestoestand in Europa zoo spoedig mogelijk hersteld willen zien. Ook de Franschen verlangen een spoedigen terugkeer van den vrede. Zij vechten niet voor hun genoegen noch voor hun profijt. Elke dag oorlog kost hun ongeveer één milliard, en andere eventueele schade, welke nimmer en nergens kan worden ingehaald. Zij wenschen niet, dat dit soort van heldendom, in dienst van het Recht, en van niets anders dan het Recht, in dienst der natuurlijke en bovennatuurlijke grondslagen van het Recht (gedefinieerd o.a. door Emmanuel Kant) gewaardeerd zal worden. Zij verwachten geen applaus, geen bewondering, zelfs geen erkentelijkheid van de neutralen, wier laatste kansen op onafhankelijkheid en vrijheid zij verdedigen met hun wapenen en met hun soldaten. Zij vragen hoogstens dat men door overbodige initiatieven de verschrikkelijke taak, waarmee zij zich belastten niet noodeloos verzwaart en haar einde vertraagt. Want de Franschen wierpen zich niet lichtvaardig in den krijg en niet lichtvaardig zullen zij hem verlaten. Geen doel, geen uitkomst is aannemelijk voor hen, dat niet beantwoordt aan de ongehoorde offers aan geld en bloed, die reeds gebracht zijn en die nog vereischt zullen worden. De overwinning, hoe duur gekocht ook, zal altijd opwegen tegen elken vorm van nederlaag, capitulatie of stilzwijgende onderwerping welke de ondraaglijke, verstikkende, ruïneerende situatie van 1933 en '39 zou rekken. Betreffende drie punten heerscht onder de Franschen een volstrekte eensgezindheid. En niet alleen tusschen Franschen bestaat deze absolute unanimiteit, maar ook tusschen Frankrijk en Engeland.

De drie punten

Deze drie punten, herhaalde malen geformuleerd door de leiders van beide geallieerde mogendheden, drie punten buiten welke iedere bemiddelings-poging gedoemd zal blijven tot mislukking, deze drie minimum-voorwaarden hoe hard zij ook klinken, luiden onherroepelijk: Nimmer zullen Franschen en Engelschen toestemmen om deel te nemen aan onderhandelingen, waarvan het resultaat de veroveringen welke Duitschland maakte in 1938 en 1939 min of meer verholen zou bekrachtigen. De Polen, Tsjechen, Slowaken en Oostenrijkers moeten de onafhankelijkheid herkrijgen welke hun dagelijks door de Fransche Radio beloofd wordt.

Nimmer zullen Franschen en Engelschen inwilligen om te onderhandelen met Adolf Hitler of een zijner partijgenooten wier eed, wier signatuur, wier beloften, wier woorden, eere-woorden en krijgsmanswoorden, geen waarde, geen zin bleken te hebben, en bijgevolg nooit meer kunnen hebben, noch verwerven.

Nimmer dus zullen Franschen en Engelschen zich vergenoegen met louter verbale, louter schriftelijke verzekeringen eener natie, welke zich met geestdrift onderworpen heeft aan de dictatuur van Adolf Hitler en zijn luitenants, eener natie, welke alle consequenties dier dictatuur aanvaardde, tot den oorlog incluis.

Nimmer dus zullen Franschen en Engelschen een vrede teekenen, welke, zooals Daladier onlangs nog zei, niet bevestigd is met positieve en materieele waarborgen, die Europa voor altijd behoeden tegen een terugkeer van mogelijkheden, welke een wereld-deel eerst bedreigen, daarna overladen met dood en ellende.

Van welken aard de positieve en materieele garanties zullen zijn, bleef tot dusverre het geheim der regeeringen van Londen en Parijs. In het kader der drie hoofdvoorwaarden zijn zij een kwestie van organisatie welke menige hypothese toelaat en die zelfs geen varianten behoeft uit te sluiten. Geen wijziging echter is denkbaar in de voorwaarden-zelf. Op deze drie punten zijn Franschen en Engelschen even eensgezind als onwrikbaar. En of men dit betreurt of toejuicht, goedkeurt of afkeurt, niets en niemand kan daaraan iets veranderen.

[verschenen: 30 januari 1940]