Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

In het Rijk der Mogelijkheden

Het Fransche commando heeft alles gedaan wat in zijn vermogen lag, de Fransche troepen verrichtten meer dan wat menschelijkerwijze volvoerbaar scheen en de Fransche bevelhebbers manoeuvreeren met de hoogste kunst, de strengste wetenschap en het bewonderenswaardigste beleid.

[zonder datum, ca. 5 oktober 1939]

De beste stuurlui hebben steeds aan den wal gestaan, en de civielen, de beruchte achterhoede waarvan de soldaat in den vorigen oorlog sarcastisch zei: ‘als ze maar volhouden!’ pourvu qu'ils tiennent, deinsden nooit voor iets terug.

De civiele achterhoede is romantisch, belust op sensatie en geeft haar opinies in een geriefelijken fauteuil, of aan de gezellige bittertafel. Maar als 't natuurlijk is dat gevoelens van ongeduld opwellen bij den verren, non-actieven toeschouwer, het is niet billijk noch redelijk. Het is hoogstens verklaarbaar. Want het ligt weinig in de lijn van den niet-militair om zich een eenigszins nauwkeurig beeld te vormen, ternauwernood een vaag begrip, van de moeilijkheden waarmee het Fransche opperbevel te kampen heeft langs de Duitsche grens.

Aanval onmogelijk

Wat kon het Fransche commando hier doen? De Siegfried-linie aanvallen, bestormen, innemen, voorwaarts rukken. Dat is spoedig gezegd. Maar zelfs al bestaan er geldige redenen om te denken dat de Siegfried-linie niet opweegt tegen de Ligne Maginot, en al moge men met grond beweren dat het Duitsche beton, één jaar oud, minder uithoudingsvermogen bezit dan het Fransche beton, acht jaar oud, dat tijd kreeg om tot in zijn binnenste te harden, de verovering van de Siegfried-linie is geen kleine onderneming. Zij werd gebouwd in vollen vredestijd, en niet, zooals de versterkingen van het Fransche Noordfront in 1914, die zooveel bloed eischten en kanonnen, onder het vuur van vijandelijk geschut. Zonder twijfel werd de Siegfried-linie aangelegd met eenige haast, maar betrekkelijk konden de Duitschers er metselen op hun kalme gemak. Men mag aannemen dat zij de noodige zorg eraan besteed hebben. Het is geen amateurswerk dat zij leverden. Het waren geen recruten die daar voor oefening een paar verschansingen opwierpen. Geen enkele verdedigingsmaatregel is er verzuimd of verwaarloosd.

Het spreekt vanzelf dat de aanvaller, die vooruitgeschoven posities veroverd heeft, stuit op een eerste stelling, daarna op een met de hoofd-linie. Doch om zich te realiseeren tot welken graad vooruitgeschoven posities een opmarsch kunnen vertragen, moet men minstens weten hoe ze zijn ingericht. Als de Ligne Maginot een krijgskundig, architectonisch monument is, de Siegfried-linie is in haar voorste posten voornamelijk een onmetelijke helsche machine. In het Warndtbosch dat bezijden Forbach een saillant vormt in de grens, en als zoodanig onhoudbaar, doch niet onverdedigbaar was, vonden de Fransche genietroepen na een uren-lange beschieting eener zeer talrijke artillerie, nog drie duizend niet-ontplofte, met satanische vernuftigheid verdekte mijnen, die opgezocht en onschadelijk gemaakt moesten worden alvorens een soldaat of een tank dit vuurspuwende gebied kon betreden. Men schat dat alleen het kleine Warndtbosch, dat 7 kilometer meet bij 9, gelardeerd was met 6 à 7000 mijnen.

‘Feuerzauber’

In de dorpen waaruit de vijand terugtrekt, in de geïsoleerde boerenhofsteden, welke hij ontruimt, kan de Fransche bezetter geen deurklink oplichten, geen venster openen, geen voorwerp verzetten zonder te riskeeren in de lucht teovliegen. Over een lengte van meer dan 160 kilometer kan in de Siegfried-linie geen enkel detachement infanterie oprukken voordat de geheele grond, elk gat, elke oneffenheid, elke spleet, van b: ven en van onderen, voet voor voet verkend is door de sappeurs der genie. Op 't punt van verdelgings-vuurwerk hebben de Duitschers een waren Feuerzauber georganiseerd, Loge en Wotan waardig, achter welke Brünhilde onder schild en helm rustig kon slapen, desnoods zonder dat er een schot gelost behoeft te worden van Duitschen kant, een Feuerzauber die elke verbeelding overtreft.

De fout der Polen

Tusschen zulke schakels en series van verborgen vlammende kraters, waarvan het Fransche commando weldra den omvang en het gevaar gepeild had, viel aan opmarcheeren niet te denken. Als de Polen langs hun grenzen slechts één honderdste der zuiver-passieve remmings-maatregelen getroffen hadden, slechts één honderdste der gigantische en infernale voetangels en klemmen, welke de Duitschers hebben uitgezet langs de grens van Frankrijk, dan zou hun vaderland niet binnen vier weken, en ook niet binnen vier maanden in handen geraakt zijn van hun overweldigers. Op de duizenden begraven mijnen konden de Franschen geen soldaten afsturen, zooals zij varkens en ossen erop hebben losgelaten. De hulp aan Polen was een kwestie van tijd. Zij kon onmogelijk rechtstreeks zijn bij de tactiek die de Duitschers toepasten tegen Frankrijk. Zij had echter zijdelings kunnen zijn wanneer de Poolsche strategen zich niet roekeloos (en zonder voorafgaand beraad met den Franschen Generalen Staf) geleend hadden tot den bewegings-oorlog welken het Duitsche commando hun opdrong en dien de Poolsche opperbevelhebber, als hij 't advies gevraagd had der Franschen, tot elken prijs zou hebben vermeden.

Maar de Franschen ondernamen het!

Welnu, die onvolvoerbare opmarsch tegen de Siegfried-linie, over een territorium getruffeerd met de moorddadigste valstrikken, de Fransche soldaten hebben hem ondernomen.

Stap voor stap. Bijna onmerkbaar op de kaart. Als 't ware tastend, schoorvoetend. Maar achter een grens welke door Hitler herhaalde malen was uitgeroepen als onschendbaar, in de streek waar Duitschland 8% van zijn steenkolen haalde, 11% van zijn staal, 9% van zijn cokes, veroverde het Fransche leger in één maand 49 dorpen, een menigte hofsteden, en paralyseerde zonder één fabriek te verwoesten een buitengewoon belangrijk industrie-centrum onder het vuur zijner batterijen. Feit van beteekenis voor deze week: De Duitsche artillerie beschiet Duitsche localiteiten achter de Fransche linies. En wanneer men in aanmerking neemt dat elke kilometer van het bezette terrein reusachtige kapitalen en vitale bestaansvoorwaarden vertegenwoordigt voor Duitschland, wanneer men vervolgens overweegt hoe tijdens den vorigen oorlog de verovering van één onnoozel dorpje dikwijls een affaire was van weken, soms van maanden, hoe nietige geografische punten in streken zonder industrieele waarde, als Côte 304, Le Mort-Homme, l'Argonne, bosschen, puinhoopen van molens en simpele boerderijen, gedurende jaren, ondanks de bloedigste aanvallen en tegenaanvallen, vermeld werden en vermeld bleven op de dagelijksche oorlogs-communiqués van beide kampen, wanneer men dit alles even wil bedenken, dan zal niemand ontkennen dat het Fransche commando alles gedaan heeft wat in zijn vermogen lag, dat de Fransche troepen méér verrichtten dan wat menschelijkerwijze gesproken volvoerbaar scheen, dat de Fransche bevelhebbers manoeuvreeren met de hoogste kunst, de strengste wetenschap en het bewonderenfwaardigste beleid.

[verschenen: 23 oktober 1939]