Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Krijg op Duitschen bodem

De Duitschers zijn vergeten wat dat beteekent, want het is zeer lang geleden dat hun land gemerkt werd met de schrijnende lidteekens van het oorlogsvuur.

Parijs, 25 Sept. [1939]

Gisteren, in de vroegte van een Zondagmorgen, zijn de kanonnen aan weerskanten losgebrand langs den Rijn, van Bazel tot Karlsruhe. Op een punt van den hemel kruisen de bommen elkaar en spannen boven den stroom een onzichtbaar gewelf in den vorm van een spitsboog. De eenen vallen in de Ligne Maginot, de anderen in de Siegfried-linie, op een terrein-strook van zestig kilometer diepte.

Wie het eerste schot gelost heeft weet niemand. Het begon opeens van beide zijden, als op een afgesproken teeken. Niemand begrijpt ook wat dat schieten beduidt, waartoe het dient. Er is op de wereld geen veldheer, al bezat hij het vereenigde genie van Hannibal en Napoleon, die eraan denken kan zijn troepen een imposant breede rivier te doen oversteken, welker lange golven tusschen twee onafgebroken rijen van zwaar-gewapende fortificaties stroomen. Geen leger ter wereld bezit pontonniers, knap genoeg en technisch voldoende toegerust, om onder het vuur van artillerie en vliegmachines, een brug te slaan over den majestueuzen Rijn, een brug die tanks moet kunnen dragen van dertig à veertig duizend kilo. Gesteld dat een der beide tegenstanders dit onmogelijke zou vermogen (ten koste van onberekenbare verliezen) en gesteld dat het een der veldheeren lukt een divisie naar den tegenovergelegen oever te brengen, dan zouden zijn regimenten en brigades onmiddellijk door een honderdtal batterijen in het water worden teruggeworpen, of ter plaatse vernietigd.

De Rijn onoverschrijdbaar

Hierover zijn alle militaire vaklieden 't eens, na het probleem op hun gemak bestudeerd te hebben: de Rijn is onoverschrijdbaar met de traditioneele, min of meer gemoderniseerde en geperfectionneerde methoden van bruggen-slaan. In een van beide kampen zou bijgevolg een veldheer moeten commandeeren die juist genoeg en niet te veel de klassieke auteurs gelezen heeft om zich een paar passages te herinneren waar oude veroveraars de bedding eener rivier verlegden welke hun in den weg stond. Wat ons vandaag nog fabelachtig lijkt, met al onze mechanische werktuigen, werd in de oudheid als een vrij gewone karwei beschouwd. Bij het dilemma waarvoor de hedendaagsche bevelhebber zich gesteld ziet behoeven de antieke precedenten hem echter niet noodzakelijk een verlegging van den Rijn-stroom te suggereeren. De onderneming zou te titanisch zijn en vele andere inconvenienten met zich dragen.

Tunnels?

Maar de antieke voorbeelden zouden hem kunnen inspireeren om een half dozijn tunnels te boren onder de rivier-bedding. Waarom niet? Het zou sappeurswerk zijn op groote schaal. Alle vereischte boor- of graafmachines zijn voorhanden. Op geld wordt niet gekeken. (Elk schot van een kaliber 380 kost meer dan een billet van duizend gulden.) Een tunnel is bomvast. Een tunnel is begaanbaar voor de zwaarste tanks. De uitgangen kunnen vrijgemaakt en beschermd worden met gordijn-vuur, hetzelfde gordijn-vuur dat noodig zou zijn voor het slaan eener brug. Het eenige risico is een tegensappe van den vijand, waarvoor men zich weren kan. Aanmerkelijke voordeelen daarentegen zouden zijn dat de doortocht geschiedt zonder verliezen, dat de operaties op den anderen oever onmiddellijk ingezet kunnen worden met de zwaarste tanks, en dat een eventueele terugtocht onder alle omstandigheden gedekt blijft. Andere, niet minder aanzienlijke voordeelen: Na het sluiten van den vrede zullen de tunnels bruikbaar blijven en het onverwoestbare symbool worden van vriendschappelijke verstandhouding der volken. Ten laatste: Eindelijk zal men in een modernen oorlog iets nieuws gezien hebben, iets waarvan men zeggen kan: ça vaut le déplacement, dat is de moeite waard.

Op Duitschen bodem

Gamelin, een bewonderaar van Bergson, kent zijn klassieken. Graaft hij tunnels onder den Rijn? Ik weet er niets van.

Maar in ieder geval hebben de Duitschers vanaf deze week nu ook den oorlog op den bodem van wat vroeger het Groot-Hertogdom Baden was, op hun eigen grondgebieden, in het Zwarte Woud. Dat gaat niet zonder breekschade en het kan geen kwaad dat zij leeren, dat zij aan den lijve ondervinden, wat dat is de oorlog en een goed onderhouden bombardement.

Zij vergaten het, want het is te lang geleden dat Duitschland gemerkt werd met de schrijnende lidteekens van oorlogsvuur. Wat het geheugen der Duitschers daarvan bewaarde moet dateeren van ongeveer 1813, van Leipzig en den Volkerenslag. Daarna hebben zij den geesel niet meer gekend, hebben zij alle plagen bijgewoond uit de verte. In 1864, verovering van Sleeswijk-Holstein, viel geen kogel op hun bodem. In 1866, veldtocht tegen Oostenrijk werd geen schot gelost op Duitschen grond. Het drama van 1870, daargelaten een onbeduidende terrein-strook uit het begin der vijandelijkheden, speelde buiten hun grenzen. Behalve een bres in Oost-Pruisen, ijlings gestopt, liet de oorlog van 1914 hun gansche territorium ongedeerd. Terwijl Parijs regelmatig gebombardeerd, terwijl tien Fransche departementen grondig en systematisch verwoest werden, lag Duitschland buiten het bereik der kanonnen en van de bommen der toenmalige vliegtuigen. Tusschen 1919 en 1930, tijdens de vreedzame bezetting van Rijn en Ruhr, hebben de Duitsche bevolkingen geen enkele der harde realiteiten gekend, welke een overweldiger meesleept in zijn opmarsch.

Wat het is

Zij vergaten wat het is hun woning te moeten ontvluchten met achterlating van have en goed. Het is lang geleden dat hun grijsaards, vrouwen en kinderen, op een heuvel achterom kijkend, in den valen avond den rooden haan zagen kraaien over dorpen en steden. Zij weten niet meer wat het is berooid van alles terug te keeren in een geblakerd, smokerig, waggelend, ingestort huis, tusschen puin en verkoolde balken, wanneer de vijand is teruggedreven. Zij kennen de ruïnes slechts als historisch, zorgvuldig geconserveerde monumenten uit den tijd van bet-overgrootvaders, of van romans, schilderijen en verhalen. Geen hunner heeft werkelijke tranen gestort, toen hij vluchten moest van zijn haard, of toen hij terugkeerde in bouwvallen. De wreede ervaring van een nieuw leven te moeten beginnen temidden van rookende gebinten en vernietigde herinneringen is hun langer dan een eeuw bespaard gebleven.

Dat zijn lessen die heugen. Het zijn ondervindingen die meerdere generaties tot nuttige gedachten kunnen leiden. De Franschen ondergingen ze bij de Duitsche invasies van 1792, van 1793, van 1814, van 1815, van 1870, van 1914 tot 1918. Van ouder op ouder zag hij branden en rookwolken op zijn eigen horizons. De vlammen en het leed hielden zijn verbeelding wakker, zij scherpten haar. Zij hebben hem ingeprent hoe gevaarlijk het is met vuur te spelen. En nu de Duitscher voor 't eerst sinds honderd-vijf-en-twintig jaar beleeft en riskeert wat hemzelf zoo lang en zoo dikwijls in het levende vleesch gebrand werd, en wat hij nogmaals riskeert, is hij niet hardvochtig genoeg om koelbloedig te denken ‘ieder zijn beurt’, maar stellig zal hij meenen en hopen dat in lijden leering woont, de leering welke de Duitschers te lang gemist hebben als tegenwicht van triomfeerende paraden.

[verschenen: 19 oktober 1939]