Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

De Fransche onverstoorbaarheid

Het Fransche volk wachtte eensgezind en onwankelbaar af, overtuigd van zijn goed recht.

Parijs, 21 Aug. 1939

Om de week te besluiten, en vermoedelijk ook een periode, richtten Zaterdag de vijf Fransche radio-posten, die elken avond tweemaal nieuwsberichten omroepen in 't Duitsch, zich met een soort van kleine proclamatie tot het volk der hakenkruisers, dat zooveel last en zorgen berokkent.

Het was een melodische, eenigszins plechtige baryton, die voor de gelegenheid het woord nam. Wij weten, zei hij, dat met de week die morgen begint de zenuw-oorlog welke tegen ons gevoerd wordt, in een stadium van verscherping zal treden. De tijdingen zullen slechter worden, onverwachter, schokkender, en binnenkomen met versnelde vaart. Maar als uw leiders denken ons daarmee aan 't wankelen te brengen dan vergissen zij zich deerlijk. Reeds vele maanden doorstaan wij deze belegering en Frankrijk bleef kalm. Nooit zelfs waren de Franschen kalmer dan in deze vacantie-dagen, ondanks een verregenden zomer en ondanks het slechte nieuws. Alle badplaatsen zijn stampvol en toch werd geen enkele fabriek stopgezet, gelijk verleden jaar. Tallooze touristen doorkruisen bosschen en bergen, en toch wordt overal met vollen stoom gewerkt. Wie dit wenschen en over de noodige middelen beschikken reizen in het buitenland en nemen zooveel geld mede als hun belieft. In geen enkel opzicht zijn de Franschen gerantsoeneerd, want zij hebben nooit gemeend dat men zich van levensgenoegens moet berooven, dat men zich moet bekrimpen om een groote natie te zijn. Hoe langer de beproeving duurt, welke zenuw-oorlog genoemd is, en hoe heftiger hij woeden zal, des te kalmer zullen de Franschen worden, des te bewuster van hun plicht, en des te vastberadener om hem tot het einde toe te vervullen. Niets zal hen een vingerbreed kunnen doen afwijken van den weg dien zij na rijp beraad gekozen hebben. Op geen enkel principe zullen zij zwichten. Er is niets wat hen kan intimideeren. Zij verfoeien den oorlog. Zij haten niemand. Niets vragen zij aan niemand en zullen ook niemand provoceeren. Zij zullen niemand aanvallen. Maar tegen elke daad van geweld en willekeur zullen de Franschen zich voortaan verzetten met al de macht hunner wapenen. Niet uit dwaze zucht naar verwoesting en niet met bijbedoelingen van hegemonie. Doch louter en alleen om principen te verdedigen zonder welke zij een internationaal leven en een leven in Europa niet mogelijk achten.

Voor de Franschen waarheden als koeien

Behalve de Elzassers hebben gewis niet veel Fransche hoorders den zin dezer proclamatie begrepen. Zij hadden dat niet noodig. Zij zouden verbaasd geweest zijn wanneer men dergelijke woorden gericht had tot hen. Men draagt geen water naar de zee, geen uilen naar Athene. Al wat door den Duitschen spreker geconstateerd werd tot leering van de Duitschers, behoort voor de Franschen tot de waarheden welke men gemeenzaam vergelijkt met koeien. Zij zijn elementair, voor geen discussie vatbaar, onbetwistbaar en onbetwist, voor alle categorieën van Franschen, voor burgers, boeren en arbeiders, voor den stadbewoner, voor den landbouwer. Zij stemmen overeen met een innerlijke, natuurlijke, niet-opgelegde overtuiging. Zij zijn ernaar gecalqueerd.

Men waant te droomen

Die woorden correspondeeren ook in zoo hooge mate, in zoo hoogen graad met een nauwkeurige, strikte werkelijkheid dat men soms waant te droomen. Want, waar men zich ook begeeft onder de Fransche bevolking, te Parijs, in steden en dorpen, op het platteland of in de fabrieken, nergens sijpelt iets door van de pestilente, zwavelige wolken die over de wereld zijn neergehangen. Ieder gaat naar zijn werk of naar zijn vermaken alsof er geen vuiltje aan de lucht is. Bij elke schrede die men doet in dit land zou men zich kunnen afvragen: hoe heb ik 't? Is alles wat er wroet en morrelt in het donker, is alles wat rondom ons zoemt of tiert van naderende rampen een nachtmerrie, een fantasma, een zinsbegoocheling? De atmosfeer is zoo vredig, zoo rustig, zoo harmonisch, zoo idyllisch, zoo ongerimpeld dat men niets, volslagen niets van een bedreiging, een gevaar zou kennen of vermoeden wanneer er geen kranten waren, geen redactie-zalen, geen radioposten die eraan herinneren dat staatslieden over Europa vliegen als onheilspellende vogels, dat diplomaten gedachten wisselen en cijfer-telegrammen, dat legeraanvoerders plannen ontwerpen die straks gansche provincies in asch en puin kunnen leggen, dat er op enkele, veranderlijke punten in de ruimte een half dozijn, een dozijn mannen bezig zijn een net te vlechten dat als een doodskleed en lijkwade kan neerzinken over het kostbaarste en dierbaarste gedeelte van den aardbol. Zoo onbewogen, vreedzaam, genoeglijk, evenwichtig is alles in Frankrijk tijdens deze dagen tusschen zomer en herfst wanneer de perziken rijpen, dat men zich dwingen moet om te denken aan demonische gebeurlijkheden. En het blijft verrukkelijk, hoewel ieder weet dat deze oogenblikken voor een geheel volk vergelijkbaar zijn met het drama van Maeterlinck, waarin dood en fatum sluipen rondom een vredig huis en welgezinde menschen.

Deze bijna ontstellende gelijkmoedigheid is het eenige merkbare effect van een maandenlangen zenuw-oorlog, met zijn sleep van ware en valsche berichten, koude en heete stortbaden, mobilisaties, manoeuvres, troepenbewegingen, sensationeele geruchten welke het absurde mengen met het geloofbare, het verzinsel met de feiten, welke zoowel waarheid en leugen vermommen achter een masker waardoor ten slotte beide onherkenbaar worden, die Fransche onverstoorbaarheid is het eenige tastbare resultaat eener maandenlange, magistraal bewerktuigde, onverdroten propaganda, waarvoor Dr. Goebbels en zijn Italiaansche collega Alfieri noch hun vernuft gespaard hebben, noch hun geld.

De campagne van Duitschland en Italië

De meesterlijke campagne is gevoerd op drie fronten tegelijk: corruptie, reclame, provocatie. Wat de reclame betreft probeerde Goebbels King Hall te overtroeven. Hij heeft Frankrijk letterlijk overstroomd met wagon-ladingen brieven, tractaatjes, brochures. In zijn brieven beging hij den flater de adressanten te tutoyeeren, wat tegen alle Fransche tradities (zelfs langjarige vrienden jijen hier niet) indruischt. Zijn tractaatjes werden onnoozel geoordeeld en zijn brochures onleesbaar: die over Dantzig handelt beslaat 62 kleingedrukte, doctorale pagina's!

De provocaties leken den Italianen het best toevertrouwd. In tienduizenden dure en goedkoot>e, dunne en dikke vlugschriften hebben zij Frankrijk overstelpt met haat, schimp, [ver]wenschingen, en kwajongensachtige, soms pornografische karikaturen. Daar zij er niets bij kunnen winnen om hun geest te laten kennen op zijn laagste peil (de teekening van een ezel b.v. is getiteld: ‘de laatste Franschgezinde’) kan het hun doel slechts geweest zijn om een repliek uit te lokken en Fransche antwoorden te exploiteeren in Italië. Geen enkel Franschman echter heeft gekikt. Al dit papier is zonder bescheid naar de prullemand gegaan.

En zonder twijfel omdat de Duitschers over meer munitie beschikken of guller zijn (Geld spielt keine Rolle) was de corruptie in handen gegeven van Otto Abetz. Voor de Historie echter zal de expulseering van dezen vertrouwensman van Joachim von Ribbentrop de radicale breuk personifieeren tusschen Parijs en Berlijn. Het heeft een haar gescheeld of Otto Abetz is een casus belli geworden. Want deze franc-tireur en beschermeling der Duitsche Ambassade voor wie een aantal personen, onder wie een stenograaf van den Senaat achter slot en grendel verdween zooals men weet) had de pretentie om zijn aanklagers een opzienbarend proces aan te doen en presenteerde zich, voorzien van alle noodige papieren en stempels, na zijn uitzetting, aan de Fransche grens. Tevergeefs gelukkig.

Het onderscheid met 1938

Al die manipulaties, al die verkwiste kapitalen, al die wanhopige pogingen om de Fransche ‘publieke opinie’ van haar stuk te brengen, te doen omdraaien, hebben niet gebaat, tot niets gediend. Hun uitwerking en indruk zijn letterlijk nihil gebleven. Iedereen, voorzien van een greintje waarnemingsvermogen en objectiviteit, kan deze bevinding maken in Parijs, in 't Zuiden en 't Noorden, in 't Oosten en 't Westen van Frankrijk. Een jaar zenuw-oorlog en propaganda hebben de Franschen niet gedemoraliseerd maar gehard. Dit is het fundamenteele onderscheid tusschen dit jaar en het jaar van München. Onwankelbaar, eensgezind, ondoordringbaar voor alle beïnvloeding, onherroepelijk doch zonder snoeverij, met een zuiver geweten, overtuigd van hun goed recht, en onverschillig voor de rest, staan de Franschen vast op hun principen.

[verschenen: 2 september 1939]