Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Posities en supposities

Frankrijk overweegt, zich op te sluiten achter de versterkte grenzen van zijn Imperium.

Parijs, 14 Jan. 1939

In het parlement, in de kranten en ever straat discuteeren de Franschen op 't oogenblik of zij zich uit de internationale zaken zullen terugtrekken, vèr van de wereld, om zich op te sluiten en te verdedigen achter de versterkte grenzen van hun Empire, zonder zich te bekommeren over wat daarbuiten gebeurt, zonder zich te bemoeien met de rest. Een soort van diplomatische autarchie, politiseeren op zichzelf en voor zichzelf, doch veel reëeler dan de economische. Het vreemde idee ontkiemde uit de decepties, die aan ‘München’ voorafgingen en die erop gevolgd zijn. Maar ware Chamberlain niet naar Rome gegaan, zooals men hier vrij algemeen verwachtte na de Italiaansche uitvallen tegen Frankrijk, of hadde Chamberlain tegenover Mussolini en Ciano een minder dubbelzinnige, energieker omlijnde houding aangenomen, zoowel vóór als tijdens zijn reis, dan zou de neiging om het bijltje erbij neer te leggen, om voortaan ieder in zijn sop te laten gaar smoren, niet in weinige weken dat acute stadium bereikt hebben, de vraag zou misschien zelfs niet gesteld zijn. De Franschen echter, terecht of ten onrechte kregen nogmaals den indruk dat zij op Engeland niet kunnen bouwen noch rekenen. En zij hebben er meer dan genoeg van om de rust-verstoorder, de trouble-fête te heeten van Europa. Zij beginnen het beu te worden om steeds tusschen klippen te zeilen; van alle kanten bestookt en gedwarsboomd, nergens of nooit een beteren steun ontmoetende dan het koord dat den gehangene aan de galg houdt, sinds ongeveer twintig jaren.

Zwichten of strijden

Gelukkig behoort het probleem van diplomatisch isolement dat de Franschen zich stellen, tot de categorie van vraagstukken, die men wel in zijn eentje kan beantwoorden, doch die daarmee niet zijn opgelost. Niet alleen om oorlog te voeren of om vrede te sluiten moet men met zijn tweeën zijn, maar ook om zich terug te trekken. De doorsnee-Franschman kan hartgrondig verlangen zijn dagen te slijten in rust, om ongestoord zijn tuintje te cultiveeren, hij kan daartoe desnoods besluiten met den moed der wanhoop of met gevoelens van de diepste neerslachtigheid, maar zijn buurman, en hij heeft buren op alle plekken van den aardbol, moet hem die kluizenaarsafzondering nog veroorloven. En hij zal spoedig merken hoeveel kans daarop is in de tegenwoordige wereld. Het zal niet lang duren of de Franschen bespeuren het verschil dat bestaat tusschen een vraag die men formuleert in het abstracte en de antwoorden welke zij ontvangen kan in het concrete. In ieder geval is het agressieve humeur van Rome na het bezoek van Chamberlain niet veranderd en het eerste punt waarop Frankrijk zal moeten kiezen tusschen zwichten of strijden in zijn defensieve stellingen is Italië. Italië in Spanje. Italië in de Middellandsche Zee. Italië aan den uitgang van de Roode Zee. Italië, gekoppeld aan de As Berlijn-Tokio. Laten wij hier enkele vermetele hypotheses maken. Het staat niet geschreven dat zij zich zullen verwezenlijken. Op geen stukken na. Doch zij kunnen toelichten welke onmetelijke en logische consequenties de driebeenige As kan droomen van een vastberaden actie, en zij kunnen verklaren hoe de inzet opweegt tegen elk risico.

Sombere mogelijkheden

Aangenomen dus, dat Frankrijk, om een oorlog te vermijden, bukt voor de Italiaansche pretenties, hetzij in eens, hetzij in twee of drie tempo's, want wie den vinger heeft wil de heele hand. Of aangenomen, wat op 't zelfde neerkomt, dat Frankrijk en Italië slaags raken, terwijl de andere mogendheden werkeloos toezien, om te verijdelen dat de oorlog zich uitbreidt over den ganschen aardbodem. Frankrijk wint of Frankrijk verliest. Zonder oorlog zwichtend zal Frankrijk zijn beste strategische posities verbeuren, brok voor brok al zijn koloniale bezittingen inboeten, en afzakken tot den rang van kleine, satellietische mogendheid. Met een oorlog tegen Italië, hetzij gewonnen of verloren, zou Frankrijk zoodanig gehavend zijn in de lucht, ter zee, ter land, om niet te spreken van zijn financiën, van zijn moreel, van zijn bevolkingscijfer, dat de resultaten gelijkstaan met een onbloedige capitulatie. Als beslissende, of als equilibreerende militaire factor zou Frankrijk voor langen tijd, misschien voor immer zijn uitgeschakeld. Er zou in Europa nog slechts één leger zijn dat meetelt omdat het voortaan zonder een schot te lossen, zijn bevelen kan opleggen in 't Westen en in 't Oosten. Wij behoeven het niet eens te noemen. Wordt Frankrijk als militaire mogendheid geëlimineerd, of gereduceerd tot een macht waarmee men spotten kan, dan is elke kans op coalities en weerstand voor den duur van eeuwen verkeken. Alles valt in duigen, alles wordt meegesleurd door de eenige aantrekkingskracht die overblijft. Want ook Italië is deerlijk gehavend en buiten gevecht. Rusland traditioneel waardeloos, gedesorganiseerd, omkoopbaar. De overige komen niet in aanmerking naast den Germaanschen kolos.

Voor 't geval echter dat Italië zou winnen, (in den oorlog is alles mogelijk) zullen de consequenties niet minder ingrijpend en hachelijk zijn. Het verslagen Frankrijk, zooals heden het onbuigzame Bohemen, wordt vazal der As, onderdeel van een nieuw, ontzagwekkend mechanisme. Door het feit zelf van Frankrijk's ondergang of inzinking wordt Engeland, ondanks zijn vloot, afgesneden van alle continenten. Het Spanje van Franco immers, graag of niet graag, als bondgenoot of als lijfeigene, zal onderworpen worden aan de As. Van de Spaansche Noordkusten tot het Nauw van Calais, van de oevers der Afrikaansche zeeën, overal zullen duikbooten, vliegtuigen en kleine torpilleurs de communicatie-lijnen bestoken. De weg naar Indië over Suez is ipso facto versperd. De route om de Kaap wordt onbevaarbaar. Negen-tiende echter van wat Europa overzee invoert komt over den Atlantischen Oceaan. Maar deze route, die door Panama naar Indië kan voeren (Panama met zijn gecompliceerde, kwetsbare sluizen!) zal niet vrij blijven. Wanneer men bedenkt dat alléén de Duitschers in 1917 en '18 gemiddeld 300.000 ton per maand in den grond boorden (gedurende één week zelfs 200.000 ton) dan kan men ongeveer ramen hoe hoog de verliezen zullen stijgen bij de vermenigvuldiging der hedendaagsche verdelgingswerktuigen en op welken tijdsduur het uithoudingsvermogen geschat kan worden van Groot-Brittannië dat reeds in 1917 het spook der uithongering en der nederlaag zag opdoemen. Geen proviandeering dus; geen ravitailleering; noch grondstoffen, noch petroleum, noch etenswaren. Maar wanneer alle verbindingswegen zijn afgesneden, waardoor het lot bezegeld wordt van Engeland, wat zal er boven het hoofd hangen der Vereenigde Staten? Natuurlijk zal hun handel verschrikkelijke verliezen lijden. Dat is niet alles. Zooals Engeland bezitten zij een geduchte vloot doch geen noemenswaardig landleger. Geen enkele hunner kuststeden is verdedigd. Een troepen-verplaatsing van New-York naar San-Francisco vergt evenveel tijd als de overtocht van den Atlantischen Oceaan, en slechts onbeduidend minder dan het oversteken der Stille Zuidzee. Welk een prooi! Meer dan de helft van het goud der aarde ligt bedolven in Amerikaansche kluizen. Om te zwijgen van het overige.

Het mirakel

Al deze veronderstellingen zijn gewettigd en gebeurlijk. Al deze droomen, hoe apocalyptisch ze ook lijken, kunnen in vervulling gaan. Op één voorwaarde: dat Frankrijk ontzenuwd en ontmand worde, dat Frankrijk heel of half bezwijke. Op korten termijn garandeert Frankrijk's weermacht den status quo van Europa. Op langen termijn garandeeren de Fransche wapenen ook de Nieuwe wereld. Al biedt dit dilemma ontzaglijke plaats aan een Wereldveroveraar, aan het dilemma-zelf is geen ontkomen. Als Berlijn de As is waarom alles draait, Parijs is de hoeksteen waarmee alles staat of valt. En de vergezichten zijn zoo bedwelmend, zoo vervoerend; zoo verdwazend ook voor een Heerscher, dat er een mirakel moet geschieden om te beletten dat iemand in 't hartje van Europa, nestelend als een arend op de bergtoppen, denkt en zegt: Nunc aut nunquan, nu of nooit. Dat mirakel kan slechts één naam dragen: Frankrijk.

[verschenen: 1 februari 1939]