Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Hiëroglyphen

Marcel Baudouin vindt een steen, en trekt merkwaardige conclusies omtrent den mensch in vroeger tijden.

Parijs, 10 December 1938

Hebben wij een nieuwen Champollion, zooals sommigen beweren? En drong de kennis onzer oorsprongen, dank zij de ontcijfering van een steenen schrift oneindig ouder dan de Egyptische hiëroglyphen, een vijftigtal, misschien een honderdtal eeuwen verder door in het duistere woud dat achter ons ligt en waar de tijd ophield te bestaan?

De zaak is van belang. Want de ontdekking, waarover verslag werd uitgebracht op de eerste najaarszitting der Prehistorische Vereeniging van Frankrijk, zou vooral hen mogen verheugen die in hun binnenste rouw dragen sinds de mare zich verbreidde dat de mensch niet zou komen uit een Paradijs, dat hij niet geboetseerd zou zijn door den Eenen God, en volgens het beeltenis van dien Eenen God, maar dat hij eenvoudig zou stammen van een Aap, en dat zijn vroegst bekende voorvader een afzichtelijken bruut was, voor driekwart beest, van wie hij langzaam en moeizaam opklom tot zijn huidigen staat, zonder hem overigens geheel te kunnen afschudden. Nog altijd zoeken wij naar den Ontbrekenden Schakel, de beruchte Missing Link. Hoe meer men zoekt, hoe meer het vermoeden vastere vormen aanneemt dat een geheel andere schakel zal worden opgedolven dan wij hopen of vreezen.

Een steen

Ziehier het geval dat onze gezichtshoeken schijnt te verruimen en te verlichten. Ergens in de Vendée, te Le Poirée-sur-Vie, verscholen in de bosschen, gelijk de meeste overblijfselen der prehistorie, ligt een geweldige, zware steen. Hij heeft het uiterlijk van een bol, eenigszins afgeplat aan het boveneinde, en heet in den volksmond Pierre de la Merlière. Zooals verschillende andere monumentale blokken welke een geheimzinnig ras achterliet in de oorden grenzend aan den Oceaan, vertoont deze gebeitelde rots uitgeholde dopjes op zijn breede flanken, en richels die lijken op lijnen of geulen. Zij zijn fijn afgewerkt en kunnen dateeren uit de periode van den gepolijsten steen. Sinds echter de geleerden deze uithollingen kennen, twisten zij over hare beteekenis en hare eigenschappen. Sommigen schreven ze toe aan de werking van den regen welke gedurende duizenden jaren op dat graniet was neergedruppeld. Sommigen meenden dat zij dienden om het bloed op te vangen en te kanaliseeren van slachtoffers die onder het mes van priesters gekeeld werden ter bedaring eener onmeedoogende godheid.

Eeuwen en eeuwen waren de menschen langs de Pierre de la Merlière voorbijgegaan zonder dat het massieve gevaarte een lumineuzer gedachte in hun verstrooide oogen opriep dan dat het een verbazend groote steen was en dat alleen joost wist hoe hij daar verzeild kwam. Tot op zekeren dag een prehistoricus passeert te Le Poirée-sur-Vie. Het is Marcel Baudouin en hij heeft reeds vijftig jaren ervaring achter den rug. Van een wetenschap die in Frankrijk ontstond en waar het niet mankeert aan eminente persoonlijkheden, is hij een der betrouwbaarste en origineelste vertegenwoordigers.

Hij ziet het gladde, glimmige blok, zijn holten, zijn groeven. Hij telt ze en vindt er 275. Lange maanden, den steen beklimmend met een ladder, hem op handen en voeten onderzoekend, mijmert hij over een beeldhouwsel dat niet toevallig kan zijn. Geleidelijk begint zich een voorstelling af te teekenen in zijn brein. In die opeenhooping en warreling van doppen ontwaart hij van lieverlede een plan, een bedoeling, een harmonisch ensemble. Die zeven punten, juist van lijn en van afmetingen, kunnen de figuur beduiden van den Grooten Beer, het gesternte dat altijd onveranderlijk gestraald heeft boven het hoofd der menschen. Die tros, dat zijn de zeven Pleiaden in hun oudste gedaante. Zoo identificeert hij beurtelings verscheidene constellaties. Bij de eene ging de zon op, bij de andere onder, bij een derde stond ze in haar zenith. Het geheel vormde een soort van rad, verdeeld m acht vakken, elk een sterrebeeld bevattend.

Geen twijfel

Geen twijfel was hierbij geoorloofd, meende Raudouin. Op de Pierre de la Merlière, gelijk op sommige tempels van Egypte, hadden verre voorzaten een hemel-kaart gegrift. De steen van Le Poirée-sur-vie was een prehistorische Zodiak. De kaart evenwel was niet actueel, want de Poolster bevond zich niet op de plaats die voor ons het Noorden aanwijst. Sinds het onvergankelijke Vendeesche monument gebeiteld werd had de aardas langs het firmament een gedeelte van den cirkel doorloopen, misschien méér dan eens, de cirkel die op de klok der eeuwigheid een dag ontrolt van nagenoeg 26.000 jaren, tijdens welke nu weer de eene dan weer de andere ster door den mensch gepromoveerd wordt tot Poolster. De Zodiak was ook geen zodiak gelijk wij heden kennen, de dierenriem verdeeld in twaalf vakken, die nauwelijks ouder is dan vijf duizend jaren. Het was een zodiak zooals er een vermeld wordt door Herodotus (die zoo dikwijls beticht is van fabels) en waaraan de Grieksche geschiedschrijver een ouderdom toekent van twee honderd à twee honderd tien eeuwen.

Trouwens, het was Baudouin niet gelukt om op den Vendeeschen steen meer dan vier constellaties met zekerheid te ontcijferen. Tegenover de rest, astronomische verschijnselen vertolkend waarnaar hij hoogstens kon gissen, faalden al zijn pogingen wegens zijn onkunde van het prehistorische, neolithische schrift, en bij gebrek aan elken houvast welke hem een uitgangspunt had kunnen verschaffen. Zooals echter het geluk Champollion ter hulp was gekomen, die een Grieksche vertaling had gevonden onder een Egyptische inscriptie in hiëroglyphen, zoo viel Baudouin een buitenkans te beurt van den geest die niet wil dat iets verloren gaat in ons heelal. Bladerend in oude documenten stoot de prehistoricus op een Chineeschen zodiak van acht vakken. Hij bekijkt hem. Hij onderzoekt hem. Hij toetst hem aan de meer dan honderd afgietsels welke hij gemaakt heeft van de Pierre de la Merlière. De gelijkenis blijkt dermate evident dat alle aarzeling is buitengesloten. Beide zodiakken zijn identiek. Beiden geven denzelfden stand weer van de aarde in den hemel. Met behulp van het Chineesche duplicaat kon Baudouin den ouderdom berekenen van zijn steenen kaart. Zij dateert van 6800 voor Christus. Als 't tenminste geen 32800 is, of 58800, daar elke 26000 jaren het gelijke wederkeert onder de zon.

De conclusie

Om de grondeloosheid van het raadsel, dat het gebeitelde Vendeesche rotsblok te peilen geeft, niet te verdiepen kan men den effectieven ouderdom buiten beschouwing laten. Maar een zodiak te teekenen met een minimum nauwkeurigheid is niet vergund aan iedereen. En wat buiten eenigen twijfel de steen van Le Poirée-sur-Vie aantoont, wat even onomstootelijk schijnt als de gebeeldhouwde rots-massa zelf, dat is dit, en het is ruim voldoende: Op een zeker tijdstip, 't zij 6800 of 58800 jaren vóór Christus, bezaten onze Europeesche voorzaten, die zoowel in de waardeering der publieke opinie als der officieele wetenschap nauwelijks het dierlijk stadium ontgroeid waren, op dat tijdstip bezaten de ‘holbewoners’ en ‘troglodieten’ reeds een kennis van de astronomie welke voor de Chineezen, die voor uitvinders gelden van alle kennis, niet behoeft te zwichten en waarop slechts weinige hedendaagsche universiteitsprofessoren kunnen bogen. Een dergelijk probleem is lastig genoeg om een heele generatie van vorschers bezig te houden en werk te bezorgen op de twee halfronden.

[verschenen: 31 december 1938]