Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Familiezaken

Waarom verbood Mussolini reizen naar Frankrijk aan zijn onderdanen?

Parijs, 17 Augustus 1938

Kort voor 15 Augustus, die met bijzonderen luister door de Franschen gevierd wordt, minder omdat Maria-Hemelvaart valt op dezen datum dan omdat 't de verjaardag is van Napoleon die tot de uitroeping der Republiek nationale feestdag was en prettige herinneringen achterliet, kort dus voor dien datum behaagde het Mussolini, om plotseling, zonder boe of ba, den toegang tot Frankrijk aan zijn onderdanen te verbieden. Geen Italiaan mocht tot nader order den Franschen bodem betreden zonder dringende noodzaak en zonder speciale vergunning.

Het nieuws arriveerde op den Quai d'Orsay via het personeel van reisgezelschappen die door Rome uitgenoodigd waren om hun passagiers naar andere landen te dirigeeren. Dat ging tegen alle usanties in. Pro forma droeg Parijs op aan zijn zaakgelastigde te Rome, Julien Blondel, die daar nog steeds veroordeeld is den Gezant te remplaceeren dien men niet zenden wil aan den Koning-Keizer, aan dezen onfortuinlijken diplomaat die reeds een heele verzameling heeft van blauwtjes, verzocht zijn minister om inlichtingen te vragen betreffende de loopende geruchten. Op de bureaux van Graaf Ciano deed men alsof men het te Keulen hoorde donderen. Een groote week lang werd Blondel met uitvluchten en smoesjes van Pontius naar Pilatus gestuurd en van 't kastje naar den muur. Per slot viel Mussolini's schoonzoon door de mand als iemand tegen wien [wij] bij den rechter van instructie de overtuigende bewijsstukken zien opstapelen. Hij bekende. De Italianen mochten inderdaad niet meer reizen in Frankrijk. Waarom niet? Dat ging niemand aan. Met een glimlach en een buiging bedankte Julien Blondel voor de hooge eer, welke hij zeer op prijs stelde, en kabelde de ontvangen boodschap naar Parijs. Merci, antwoordde de Quai d'Orsay. Wie kaatst moet den bal verwachten en de eene dienst is de andere waard. Gelieve ter kennis te brengen van het Italiaansche gouvernement dat het vanaf heden aan elken Franschman verboden zal zijn Italië te betreden zonder dringende noodzaak en zonder speciaal verlof. Zelfs een reis naar de Stad van het Vaticaan zal niet gedoogd worden als voorwendsel en [men zal] slechts toestemming kunnen verwerven na ernstig onderzoek.

Waarom?

Of Mussolini daarmee heeft wat hij wenschte, is onbekend. Hij heeft het niemand medegedeeld. Maar ja of neen, hier begrijpt niemand wat hij wil en wat hij erbij winnen kan. Behalve de Franschen plaatst hij ook zijn onderdanen die nog niet verleerden te redeneeren, voor een raadsel waarbij hun klomp breekt. Niet alleen reisden oneindig meer Franschen naar Italië dan Italianen naar Frankrijk, doch ten overvloede was het den Franschman veroorloofd zooveel geld mede te nemen als hij verkoos, terwijl de Italiaansche toerist een bescheiden bedrag, dat weinig dolle sprongen toeliet, mocht overschrijden. Financieel gesproken verliest Mussolini dus bij stopzetten van dezen handel. Het batig saldo is voor Frankrijk, wat vast niet in zijn bedoeling ligt. Maar wat kan opwegen tegen een nadeel dat hij niet gezocht heeft.

Tracht hij te verhinderen dat sommigen zijner onderdanen de biezen pakken met het pretext van een toertje naar Parijs? Is hij bang dat anderen zijner onderhoorigen met eigen oogen de ongegrondheid constateeren der tallooze valsche berichten welke zijn pers aangaande Frankrijk uitstrooit? Bloote veronderstellingen...

Tevergeefs zoekt men naar het motief dat hem kan gedreven hebben tot een stap welke enkel verklaard kan worden uit een bevlieging van baloorigheid. Zijn vijanden, merkend dat er iets niet pluis is aan den knikker, verkneuteren zich. De weinige vrienden die hem resten in Frankrijk, en die met den dag slinken, voelen zich volstrekt niet op hun gemak. Hun afgod begaat fouten, zichtbare, openlijke fouten, welke een verstandig kind met den vinger kan nawijzen, fouten waarin een machtige geest alleen vervalt wanneer Jupiter of een andere god het evenwicht verstoort.

Een harde noot

Een zeer harde noot heeft Mussolini zijn Fransche vrienden te kraken gegeven toen hij zich onlangs bekeerde tot de ras-theorie, en zij hebben haar niet verduwd. Een Franschman, individualistisch van nature, zal nimmer vatten wat voor genoegen een mensch erin kan scheppen om te behooren tot een ras, als een hoender, een paard, een hond. Zij waardeeren een mensch niet naar zijn kleur of naar zijn neus, doch naar zijn hersens, zijn hart of zijn ziel, en zelfs al zou hij geen van drieën bezitten, dan blijft hij toch een mensch. Dat de Duitschers, bij wie altijd de kudde-geest en een wanordelijke verbeelding overheerscht heeft, zich inlaten met zulke liefhebberijen is nog tot daaraan toe, en trouwens erg genoeg. Maar de Italianen! Het Latijnsche zusje!

Ten eerste, zegt de bioloog, bestaat er voor de bepaling van een ras geen enkel wetenschappelijk criterium. Geen enkele onveranderlijke, betrouwbare houvast. Een paar jaar geleden meende men een beslissend merkteeken ontdekt te hebben in de analyse van het bloed. Larie? Bij nader onderzoek heeft men bij de Joden drie soorten van bloed gevonden en niemand zal ontkennen dat de Joden als ras en volk in den loop der eeuwen een zekere constantheid van psyche en geaardheid getoond hebben. Het ras, biologisch beschouwd, is een summum van vaagheid, van on-omlijndheid, en een minimum van precisie.

Ten tweede overigens, al zou het ras met mathematische nauwkeurigheid kunnen worden bewezen, en al zou de zoon lijken op den vader (van binnen en van buiten), de dochter op de moeder, gelijk bij de terriërs, de rashoenders en de aardappelen, dan vooral juist zou het voor de Italianen geraden zijn om zich niets in te beelden op een punt waar alle theorie moet getuigen tegen hen. Hebben zij vergeten dat het Romeinsche Rijk opgehouden heeft te bestaan bij gebrek aan Romeinen? Historisch beschouwd (en alle biologie terzijde latend) is de Italiaansche bevolking een hutspot, een waar ratjetoe, van ontelbare karavanen slaven, uit alle hoeken van Europa, Afrika en Azië, geïmporteerd door de legioenen van Rome, en, na de instorting van het Romeinsche Imperium, van chronische horden veroveraars en invallers uit de vier windstreken van de oude wereld. Hij doet de deur toe voor ieder die de vijf bij elkaar heeft, wanneer Mussolini op grond van ras-concepties boord en das wil afschaffen omdat zij van Franschen oorsprong zijn. Dat is niet serieus meer. Dat wordt compromitteerend. Waarom ook niet de broek zooals de Duitschers droogkomiek hebben opgemerkt? Er was inderdaad na Julius Cesar in Frankrijk een ‘Gallia togata’ (de onderworpen Galliërs die de toga geadopteerd hadden) en een ‘Gallia bragata’, het Gallië der weerspannigen die zich hielden aan de broek. En toppunt van bitterheid voor het Italiaansche rasbewustzijn: het ‘Gallia-bragata’ droeg de zegepraal weg in den strijd tusschen toga en broek. De broek veroverde de wereld!

Er hapert wat

Dit alles schijnt eer stof te zijn voor liedjeszangers dan voor staatslieden. Maar wanneer men de gekheid op een stokje doet blijft er niets over dan de eind-impressie dat er heel wat hapert in de relaties tusschen Italië en Frankrijk. Zooals een humorist zei: ze zijn door niets meer gescheiden dan door een kloof. Het is evenwel niet de schuld der Franschen dat het bij elke week die verstrijkt een beetje slechter gaat tusschen deze twee Latijnen, van wie de een geen familie meer wil heeten.

[verschenen: 1 september 1938]