Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

L'enfant terrible

De fanaticus Marceau-Pivert, boeman en alibi der socialisten, organiseerde de stakingen, maakte Blum het regeeren onmogelijk en hielp Daladier aan het bewind.

Parijs, 16 April [1938]

Het groote evenement der week is per slot niet de triomf van Daladier, maar de openlijke rebellie van Marceau-Pivert tegen de heeren en meesters van de Fransche sectie der Tweede Internationale.

Hoewel er sinds de wereld draait nooit een menschelijke gemeenschap bestaan heeft die niet vroeg of laat haar dissidenten voortbracht, haar orthodoxen en schismatieken, haar conformisten en non-conformisten, remonstranten en contra-remonstranten, haar doleerenden, hervormers, scheurmakers, ketters, haar mensjewiki en bolsjewiki, waanden de Fransche Socialisten zich gevrijwaard voor zulke aardsche wisselvalligheden. Ten deele omdat het niet kon opkomen in hoofden als die van Léon Blum en Paul Faure, beiden in gelijke mate ijdel, dat iemand zich zou verstouten om hun autoriteit en hun onfeilbaarheid ernstig in twijfel te trekken. Ten deele omdat alle idealistische strevingen in de Fransche Socialistische Partij sedert lang gesmoord zijn onder de meest platvloersere baantjesjagerij.

Sinds zooveel jaren immers waren alle gewetens te koop, en had men alle gewetens gekocht, dat de leiders zich niet meer de eventualiteit konden voorstellen van een karakter dat niet valsch speelde, dat niet fraudeerde met zijn categorische imperatieven, en dat niet plooibaar bleek voor een schappelijk bod. In een partij waar zonder eenig protest schandalen geduld worden als het avontuur van Emile Sabatier, die zijn vrouw niet wilde afstaan aan den ex-Minister van Staat Paul Faure, zelfs niet na onwettig opgesloten te zijn in een krankzinnigengesticht, en zelfs niet in ruil voor een lucratieven post in de Koloniën, in een partij waar de publieke moraliteit zakte tot een dergelijk record-niveau van laagte, mochten de chefs zich tegen alle verrassingen gedekt achten.

Opschudding

Men kan hieruit afleiden welk oen opschudding in de socialistische gelederen veroorzaakt werd door de rebellie van Marceau-Pivert. Ofschoon hij den naam draagt van een generaal en van een vogel, en ofschoon sommigen beweren dat zijn voornaam luidt Sardanapalus, wat ik tot mijn spijt niet heb kunnen verifieeren, is hij een gewoon onderwijzertje in Suresnes, een Parijsche voorstad die tot dusverre meer bekendheid overwierf als het centrum der Fransche Soefisten dan als het hoofdkwartier van Marceau-Pivert.

Vanaf hij voor 't eerst van zich liet hooren, reeds verscheidene jaren geleden, is hij het Enfant Terrible geweest der Socialistische Partij.

Honderdmalen had hij wegens zijn buitenissigheden, zijn overdrijvingen, zijn heethoofdigheid, zijn compromitteerende loslippigheden geschorst, geschrapt, geëxpulseerd moeten worden uit een genootschap van revolutionnairen die zich de een na den ander rangeerden als goed bezoldigde pantoffelhelden. Doch men liet hem schreeuwen want men meende hem aan 't lijntje te hebben.

In de tactiek der opportunistische hooge oomes van het Socialisme diende het enfant terrible Marceau-Pivert niet enkel als een boeman tegenover de bourgeois, als een soort waarschuwing van ‘pas op! wij, Blum, Faure, Dormoy, Monnet, Spinasse, zijn het ergste niet wat u kan overkomen,’ maar ten overvloede fungeerde Marceau-Pivert bij hun eigen troepen als een soort van Alibi, zeer bruikbaar, dikwijls onmisbaar voor de officieele aanvoerders, een Alibi dat beteekende: ‘Wij, Blum, etc. doen niet precies wat wij beloofd hebben en zooals gij verwachtet. Dat is alleen omdat de omstandigheden ons noodzaken. In ons hart gaan we accoord met Pivert, en ziedaar het Socialisme dat zal zegevieren, wanneer we ons Trojaansche Paard veilig binnen de muren geïnstalleerd hebben van de burgerlijke veste.’

Een fanaticus

Deze dubbele functie van Boeman en Alibi scheen Marceau-Pivert te passen alsof zij voor hem geknipt was. Keihard geloofde hij aan den Grand Soir, aan den dag, of liever aan den avond van de groote afrekening, en ook tijdens het bewind van Blum bazuinde hij zijn overtuiging uit bij elke gelegenheid.

In gelijke mate verafschuwde hij Hitler, Mussolini en Stalin. Tusschen deze drie tyrannen maakte hij niet het geringste verschil, en om het te zeggen, nam hij nimmer een blad voor den mond. Terwijl de gansche aardbol zich bewapende, herbewapende, overbewapende, bleef hij met frenesie de totale ontwapening aanpreeken en opeischen van Frankrijk. Wanneer men hem de verfoeide namen tegenwierp van Hitler en Mussolini, haalde hij de schouders op met een gebaar van ‘Bah! Dat is van niet het minste belang. Die zaak regelt zich vanzelf.’ In de Koloniën hadden de Franschen geen geduchter vijand dan Marceau-Pivert. Als hij ergens een opstand of troebelen kon aanstoken was het hem volslagen onverschillig of hij in een Duitsche, in een Italiaansche of in een Japansche kaart speelde. De eenige oorlog welke hij desnoods aanvaardde was de burgeroorlog. Hij had nog niet begrepen, zelfs niet na de ‘non-interventie’ in Spanje, dat de boutade van Anatole France ‘in een burgeroorlog weet men tenminste op wien men schiet’ verouderd was en niet meer opging. Hoe langer hoe minder weten de Spanjaarden op wie ze schieten.

Een fanaticus, een ijzervreter, een gevaarlijk sujet. Vijf jaar her, vóór de apotheose van Hitler ware hij een doodelijk sujet geweest. Want vijf jaar geleden zou hij de communisten op zijn hand gehad hebben. Vandaag echter heeft hij de Moscovieten tegen zich. En als het pact met de Soviets vele nadeelen had, diplomatische en andere, ziehier in ieder geval een voordeel. Omdat Frankrijk een vermoedelijke bondgenoot is van Rusland, omdat de bondgenoot sterk en gevreesd moet zijn, omdat de communisten trouwe vazallen zijn van Vadertje Stalin, treden zij tegen Marceau-Pivert op als redders. In het nummer van 27 Maart van hun orgaan L'Humanité beschuldigden zij hem formeel de stakingen te hebben uitgebroed, in flagranten strijd met de beslissingen der vak-vereenigingen, de stakingen welke 218 metaal-fabrieken, bijna alle draaiend voor de Nationale Defensie, stopzetten en 160.000 arbeiders dwongen het werk neer te leggen.

Opgehelderd raadsel

Een raadsel werd daarmee opgehelderd. Het was dus L'Enfant Terrible die Blum slapelooze nachten bezorgde. Het was dus Marceau-Pivert die, steunend op een belangrijke fractie der Socialistische Partij, de socialisten het regeeren onmogelijk maakte en Blum stokken in de wielen gooide. C'était le bouquet! Pivert die Daladier aan 't bewind helpt! Inbreuken op de discipline kon men nog door de vingers zien, maar een dergelijke zotternij mocht niet ongestraft blijven. Voor den duur van drie jaren werd Marceau-Pivert van alle socialistische ambten ontheven.

Doch welken dunk men ook krijge omtrent de verweeking van sommige Fransche hersens, het moet erkend worden dat L'Enfant Terrible een menigte volgelingen heeft onder zijn landgenooten. Hij dacht er niet aan om weer een simpel onderwijzertje te worden. Hij ontruimde de lokalen niet waar hij langen tijd de functie had uitgeoefend van Boeman en Alibi, maar hij liet ze bezetten door handlangers. Als een gewone fabriek. Niet Pivert verhuisde uit de Rue Meslay, doch de secretaris-generaal der Socialistische Partij Paul Faure.

De kans dat dit conflict gearbitreerd zal worden, is niet noemenswaardig. ‘Wij hebben er genoeg van, zeggen de zuiversten der zuiveren-op-de-graat, om ons bij den neus te laten leiden door de amateurs van het parlementaire opportunisme.’ Van hun kant kunnen Blum en zijn ex-ministers twee jaren macchiavellistisch beleid niet in een ommezien desavoueeren. Al wilden zij dat, het zou hun weinig baten want bij de ‘Pivertisten’ hebben zij elk vertrouwen en elk crediet verloren. Zij kunnen hoogstens hopen dat de communisten hen zullen helpen om zich van L'Enfant Terrible te ontdoen.

Ook hierbij rekenen zij waarschijnlijk buiten den waard, al snoeven beiden. Communisten en Blumisten, onomstootelijke bewijzen te bezitten dat Marceau-Pivert zich ‘verkocht’ heeft aan Trotzky.

Er bevindt zich in Frankrijk een groote categorie van razenden, dollen, halve en heele garen, idioten en uilskuikens die voor redeneering en logica even bot van begrip zijn als Pivert in persoon. Met deze citoyens bijgevolg behoeft hij slechts een eigen partij te stichten. Zij zal leden afvaardigen naar het Parlement. Omdat in een politiek als de Fransche het systeem heerscht van den overtreffenden trap, zal Pivert zetelen, tot hij een zuiverder ontmoet die hem op zijn beurt beentje licht, in den uitersten linkervleugel van het parlementaire half-rond. Links van de communisten. Wanneer het niet te treurig was ermee te lachen zou dit het komieke zijn van het gebeurde.

[verschenen: 4 mei 1938]