Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Hard tegen hard

Chautemps' invitatie aan werkgevers en arbeiders om een conferentie te beleggen welke een eind zou moeten maken aan de onrust.

Parijs, 12 Januari [1938]

In het begin van vorigen herfst was het cabinet van ministers, onderministers en staatsministers voltallig samengekomen op het kasteel van Rambouillet, het vacantie-verblijf van den president der Republiek, om plechtig en unaniem den volke te verkonden dat de regeering zou regeeren, dat de wet de wet was, en dat alle overtredingen, onder meer de schending van arbeidscontracten en de bezetting van fabrieken, met strengheid en zonder aanzien der personen onderdrukt zou worden. Blum, Faure, Dormoy en de andere socialistische leden van het ministerie waren bij deze vergadering aanwezig en werkten mede aan de redactie van het communiqué dat door de pers gelanceerd werd als een overwinningsbulletin.

Niettemin gingen de stakingen voor een ja of voor een neen kalmpjes hun gangetje in alle oorden van het land, in menig geval verwierpen de arbeiders de uitspraak van den super-arbiter of bezigden haar als pretext tot het uitlokken van nieuwe stakingen, en ook de occupatie der fabrieken duurde ongehinderd voort. De regeering bleef futloos en werkeloos. De onderdanen wachtten met kromme ruggen het einde van de buien, als straathonden in den regen. En elken dag rees de waterige zon in Frankrijk op over nieuwe ruïnes, elken dag verloor het volk een hoeveelheid van zijn substantie als koren dat onder hagel en wind de graankorrels laat vallen op den akker.

Verlamming

Gedurende de tweede helft van December sloten groote en kleine ondernemingen bij dozijnen haar poorten alsof er over het gansche land een epidemie van verlamming was uitgebroken en Camille Chautemps begon in te zien dat ook een bestuur op pantoffels zijn grenzen had en zijn nadeelen. Hij nam een kloeke beslissing. ‘De sociale situatie’ zei hij tot patroons en werklieden, ‘door de arbeidsconflicten veroorzaakt, is gevaarlijk voor den voorspoed en de veiligheid van Frankrijk. Het is onmogelijk dat ze aanhoudt. Het gouvernement kan dat niet gedoogen. Wij inviteeren beide partijen om onder auspiciën van de regeering een conferentie te beleggen waarop een modern statuut van den arbeid zal worden vastgelegd dat na wederzijdsche aanvaarding bekrachtigd zal worden door de Kamer.’ Hij zond twee uitnoodigingen.

De een aan de C.O.T., de Confédération Générale du Travail van Léon Jouhaux.

De ander aan de C.G.P.F., de Confédération Générale du Patronat Français van C.J. Gignoux, de ex-adviseur van Laval. Totnutoe konden Jouhaux en Gignoux 't nimmer eens worden, juist omdat het hun rol is als vertegenwoordigers van Arbeid en Kapitaal antipoden te zijn en bij de verdediging hunner posities voet bij stuk te houden.

Chautemps is een looze vos. Door het initiatief te nemen der conferentie bewees hij zijn goede bedoelingen maar schoof alle verantwoordelijkheid van zich af. Een lumineuze inval. Voor de beslissingen of het compromis waartoe arbeiders en patroons zouden geraken en voor wat eruit kon voortspruiten, was de regeering niet meer aansprakelijk Als de Kamer ze gehomologeerd had kon de Senaat ze gerust verwerpen zonder het ministerie te deren. Zoo was voor geruimen tijd de drukkendste zorg van de baan voor een regeering die regeeren wil zonder te regeeren.

Wat wil Chautemps?

Maar Camille Chautemps is eveneens een meer dan dubbelzinnige persoonlijkheid, gestoffeerd met clairs-obcurs, die in elkaar vervloeien als de tinten van paarlemoer. Hij weet drommels goed dat de C.O.T. van Jouhaux een zeer belangrijk aantal Fransche arbeiders vertegenwoordigt, maar volstrekt niet alle. Op verre na niet. Hij weet ook dat de C.O.T. naar de hegemonie streeft, niet alleen over het Fransche proletariaat, doch misschien nog vinniger over den ganschen Franschen Staat. Het is Chautemps insgelijks bekend dat het programma der C.O.T. absoluut onaanneemlijk is voor de Patroons.

De C.O.T. verplaatste de gansche arbeidskwestie door haar te verdiepen.

Actie op het gebied van loon en werktijd beschouwt zij na de verkregen verbeteringen voortaan als secundair. Zij acht het uur geslagen #lieden.’ door de arbeidsconflicten# voor een algemeen offensief met groote doorbraak der vijandelijke linies. Tegenover het principe van den Patroon ‘De Fabriek dat ben ik’ (L'état c'est moi van Louis XIV) opponeeren zij den eisch der arbeiders: ‘De Fabriek dat zijn wij.’ De C.G.T. vergt niet alleen toezicht en zeggingschap der vakverenigingen op de aanstelling en het ontslag der werklieden doch een regelrecht monopolie. Zooals ieder begrijpen kan is dit beginsel zelfs in verzachten vorm onaanvaardbaar voor den Patroon. De eerste consequentie zou zijn dat zij hem het leven kost. Weldra immers zou de vakvereeniging niet enkel de werklieden buiten den Patroon om benoemen en ontslaan, maar ook den Patroon zelf.

Men zou nu eenigszins kunnen bevroeden wat de looze, sluwe, clair-obscure Chautemps eigenlijk in zijn schild voert als men wist of hij expres of per ongeluk de neigingen tot hegemonie en dictatuur van de C.G.T. heeft aangewakkerd door alle overige syndicaten, de beroeps-syndicaten, de Christelijke syndicaten, de syndicaten van den landbouw, etc., in zijn uitnoodiging tot de arbeidsconferentie te negeeren. Is het een vergissing, een slordigheid, een tactische manoeuvre, een fout, of een planmatige opzet?

Tyrannie

Als wij echter, zelfs bij benadering, niet kunnen gissen wat Chautemps achter den mouw heeft, het is onmogelijk om zijn gedragslijn goed te praten.

Zij bevredigt Jouhaux, die vijf millioen arbeiders onder zijn vaan schaarde.

Jouhaux zegt: ‘Wij vormen de meerderheid en in een democratie telt alleen de som der stemmen.’ Een mooi argument! Met een redeneering als deze zou elke minderheid in een parlement naar de deur verwezen kunnen worden. Met zulke kronkels in de hersens kan elk volk zijn religieuze of ethnische minoriteiten in een hoekje duwen en den mond snoeren. Laat de redeneering desnoods gelden na normale gedachtenwisseling en beraadslaging. Accoord.

Dan regeere de democratie door het getal, wat reeds bedenkelijk genoeg is.

Maar onderwerping te eischen zonder hoor en wederhoor, zonder boe of ba, is pure en onduldbare tyrannie.

Die dwingelandij, die intolerantie, die bekrompenheid wordt nochtans verdedigd en vergoelijkt door de helft der Fransche pers. Na a priori een steun gevonden te hebben bij Chautemps is zij ook a posteriori geëndosseerd door den eersten minister. Toen Gignoux de medewerking vroeg der tweederangs-syndicaten, heeft Chautemps geantwoord dat de conferentie moest doorgaan gelijk zij beraamd was omdat een convocatie de betrokken vakvereenigingen niet meer tijdig kon bereiken. Liever dan een datum te verschuiven versterkte hij de C.G.T. in haar onredelijke, onverdraaglijke, gevaarlijke pretenties. En dan verbazen de tegenstanders van de C.G.P.F. zich nog dat de Patroons zich voorzichtig van deze wespennesten hebben afgewend! ‘Het ligt niet op onzen weg om wetten te maken, dat is de taak van het parlement,’ hebben zij terecht geantwoord. Doch de eenigen die fundamenteel reageerden waren de syndicaten der Elzassers. In 't kort deden zij Chautemps deze mededeeling: ‘Op de brug welke Straatsburg den Franschen Rijnoever verbindt aan den Duitschen, staat met groote letters gegrift: “Ici commence le pays de la Liberté.” Hier begint het land der Vrijheid! Wij hebben ons loyaal aangesloten bij Frankrijk om die vrijheid te genieten, doch niet om een dictatuur te ondergaan en wij zullen ons met alle middelen verzetten tegen de beoogde dwingelandij.’

Naar een acute crisis?

Al die onredelijke kortzichtigheden (waren ze nog maar redelijk!) van het ministerie en van Jouhaux wijzen op een verscherping van Frankrijks tribulaties. Terwijl de vijanden van morgen zich met razernij bewapenen vecht men in de republiek der twee Zondagen stakend om de macht. Ook de wending welke de affaire der Cagoulards neemt voorspelt weinig goeds. Men kan erom grinniken dat de politie van Marx Dormoy bij de preventieve hechtenissen welke zij in November verrichtte door een wonderbaarlijk en providentieel toeval tegelijk de hand legde op de daders van den bommenaanslag en op de moordenaars der antifascistische gebroeders Rosselli. Men kan het te mooi vinden om waar te zijn dat de ‘terrorist’ Locuty, in plaats van te vluchten, en wetend dat hij de guillotine riskeert, alles komt opbiechten en verklappen bij een commissaris van politie. Wat van de verdenkingen en betichtingen steek houdt, wat op even losse schroeven staat als de fabels van Münchhausen, zullen vroeg of laat de bewijsstukken uitwijzen bij het proces. Maar inmiddels zijn de beschuldigden (die met voorbedachten rade hun eigen gebouwen dynamiseerden!), zonder uitzondering industrieelen, patroons en ingenieurs, dit wil zeggen ‘vijanden van het volk’. En dit verhoogt nog de verbittering, de vechtlust en de strijdbaarheid van het proletariaat. Wanneer men met volle zeilen naar een acute crisis wilde jagen zou men de diverse factoren, noodig voor een dramatische verwikkeling, niet beter kunnen uitrekenen.

[verschenen: 26 januari 1938]