Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

De doode stad

Waarom de Senaat met nauwelijks verbloemde hoogheid de heropening van de tentoonstelling onverbiddelijk afwees.

Parijs, 4 Januari [1938]

Na eindeloos gemorrel en gemier is de kwestie, of men de Tentoonstelling een jaartje zal rekken, ten laatste voor den Senaat gekomen die de zaak in de kortste keeren uit de wereld heeft geholpen. Alle gezaghebbende lichamen, het internationaal Bureau, de Parijsche gemeenteraad, de Kamer, het Ministerie, hadden vergunning verleend tot verlenging. Maar de heeren van het hooger huis, die men altijd geplaagd ziet met de kwalen van den ouden dag doch zelden geprezen om hun bezonnenheid, waren onverbiddelijk tegen een vernieuwing van de pacht. Hun veroordeeling is zonder appèl. De Expositie van Kunsten en Technieken wordt overgeleverd aan de verhuizers en de sloopers.

De haast, het ongeduld en de demonstratieve meerderheid van stemmen waarmee de Senatoren door alle rekeningen een streep haalden, wees op een nauwelijks verbloemde boosheid, alsof zij zeggen wilden: wij hebben meer dan de maag vol van die historie; dat heeft nu lang genoeg geduurd.

Begrijpelijk

Van menig standpunt, uitgezonderd het standpunt Blum en compagnie, kan men dat begrijpen. Juist een dag voordat de Senaat ging beraadslagen over zijn vonnis, ontketende zekere Pommier de algemeene staking der Parijsche openbare diensten. Citoyen Pommier had daarvoor niemand geconsulteerd. Niet eens de beambten die het werk moesten neerleggen. Ternauwernood de russisch geworden vakvereeniging van den massieven en turbulenten Jouhaux. Geen enkele gemiddelde Franschman kende genoemden camarade Pommier, maar het was klaar als een klontje dat hij de Parijzenaars een kool had willen stoven van zijn gading. De stakingsorder, zonder eenig pre-advies, zonder de gebruikelijke dreigementen, zonder voorafgaand gerommel, werd gegeven in 't midden van den nacht. 't Mooiste is dat het punctueel werd opgevolgd hoewel tienduizenden beambten ermee gemoeid waren. Van discipline gesproken, welke volgens de Fransche soldatenboekjes de voornaamste kracht is van een leger: ziedaar een model van tucht en blinde gehoorzaamheid. Er moge een en ander haperen in Frankrijk, maar dié organisatie tenminste is in den haak. 's Morgens reed geen enkele autobus. (Trams heeft Parijs niet meer.) De hekken van de ondergrondsche bleven gesloten. Geen métro. Een geheele bevolking van forensen, geschat op een klein millioen, moest zich te voet naar haar werk begeven in een grauwen, kouden ochtendschemer en zonder op zulk een verrassing bedacht te zijn. De vuilnisbakken werden niet geleegd en pronkten den ganschen dag langs de straten. Waren er geen militairen geweest, dan zou ook het gas, het water en de electriciteit ontbroken hebben.

Parbleu, men kent nu den citoyen Pommier, de splinternieuwe satraap. Zijn appelen, met een toespeling op zijn naam, vallen niet ver van den boom en smaken zuur. Maar camarade Pommier is niet de eenige der kersversch ontpopte heerschers van ‘zoo wil ik en zoo zal het’, naar wier pijpen en fratsen men zonder tegenstribbelen moet dansen. Behalve de staking van citoyen Pommier, voor wien Chautemps natuurlijk zoete broodjes gebakken heeft, is er nog de staking der transporten. Geen transporten bijgevolg geen kranten. Parijs was zonder publieke opinie totdat de militairen zich belastten met het vervoer der dagbladen, hoewel er met revolvers op hun auto's geschoten is, en de soldaten doen dat voor een soldij van tien Fransche stuivers, dat is drie Hollandsche centen per dag. In de Hallen, le Ventre de Paris, stapelde de bederfbare eetwaar zich op tot den nok. En daarbij is er nog een staking in de voedingsmiddelen, welke de kruideniers belet zich in 't hoogst noodige te proviandeeren.

Een ezel......

Men kan vinden gelijk Pangloss, dat alles op z'n best gaat in de beste der mogelijke werelden, of men kan erom lachen gelijk Figaro om niet gedwongen te zijn erbij te grienen, maar zoolang surprises te wachten staan als de grillen van een citoyen Pommier of een anderen camarade die naar welgevallen een stad als Parijs stopzet, is het lichtelijk overdreven om een expositie te organiseeren. Een ezel stoot zich geen tweemaal aan denzelfden steen. Toen de plannen gemaakt werden voor de tentoonstelling van '37 kon geen sterveling voorzien dat de werkliedenbonden zouden regeeren in plaats van de ministers en welk wapen men in handen gaf van den over 't paard getilden, geworden proletariër. Zou het niet meer dan vermetel zijn om zich in dezelfde strikken te wagen nu men bij ervaring heeft geleerd aan hoeveel soorten van chantage men zich blootstelt? Wie kan garandeeren dat de expositie van '38 op tijd zal openen? Of wie kan berekenen hoeveel concessies aan buitensporige eischen het zal kosten om een nieuwe vertraging van de tweede opening te verhinderen? Welk een macht verleent men niet aan citoyens van het slag Pommier door zich nog een jaar lang te noodzaken een draaglijk figuur te slaan tegenover de uitgenoodigde buitenlanders, of door verplicht te zijn een mal figuur tot elken prijs te redden? Het schijnt dat 1.700.000 vreemdelingen, wanneer de statistieken niet erger liegen dan gewoonlijk, de expositie van '37 bezocht hebben. De Senaat wil niet riskeeren Frankrijk wederom belachelijk te maken in de oogen van zooveel gasten door een nieuwe demonstratie te veroorloven van de kunst hoe wanorde ordelijk geordend kan worden.

De balans

Men begrijpt ook dat de Senatoren terugschrokken voor de balans.

Het bruto deficit steeg op weinig na tot de som welke wij zes maanden geleden geschat hebben. Te zeggen: 1.293.200.000 francs. Hiervan komt één milliard ten laste van den Staat. Volgens het rapport echter van Caillaux, die gefungeerd heeft als scherprechter, is nog een bedrag van 253 millioen onverantwoord. Hoe dan ook, de belastingbetaler zal moeten opdokken voor een verlies van bijna anderhalf milliard. Wat had men niet kunnen ondernemen met zulk een fortuin, verzwonden in rook en wind! De eigen inkomsten der Expositie overschrijden nauwelijks het bedrag van 150 millioen terwijl voor de verlenging een voorloopig crediet gevraagd werd van 450 millioen.

Een half milliard, een peulschilletje voor de financiers van het Front Populaire. En zulk een ruïneuze affaire, zulke tergende verkwistingen zou men willen bestendigen. De Senaat heeft halt geboden, tot verontwaardiging der ontelbare ratten, groote en kleine, die gehuisd en geprofiteerd hebben in dezen weergaloozen kaas. Maar wie, behalve de knagers, zal de bazige oude heeren ongelijk geven?

Er blijft nu nog één gelegenheid over tot chantage: de slooping der doode stad. Hoewel afbreken gemakkelijker is dan opbouwen denkt men met de week der twee Zondagen tijd noodig te hebben tot Juli om alles weg te ruimen. Wijl het dwaas en jammer zou zijn zich te haasten is men aangevangen met het beleggen van vergaderingen om de organisatie te bespreken der afbraak. Zooals zij geleefd heeft zoo zal de Expositie moeten sterven en de Franschman mag zich gelukkig achten wanneer haar uiteinde niet ergerlijker blijkt dan haar begin en haar verloop.

[verschenen: 18 januari 1938]