Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Op een vliegveld

Pessimisme in Frankrijk over de nieuwe militaire toestellen, dat echter niet gerechtvaardigd schijnt.

Parijs, 27 November 1937

Het leek me niet, terugkeerend van het militaire vliegveld van Villacoublay, waar in een bleekblauwen mist de presentatie had plaats gevonden van de laatste types der Fransche luchtvaart, van de exemplaren die als ‘têtes de série’ de fabrieken hadden verlaten en bijgevolg voor enkele jaren de toekomst en haar menigvuldige mogelijkheden aan den band leggen, het leek me niet, terwijl ik met den een en met den ander nog wat napraatte, dat de Franschen uitermate verrukt waren over de prestaties der gepresenteerde modellen. Curieus volk, deze afstammelingen der overwinnaars van den wereldoorlog! Zij doen niets liever dan zich afkammen. Alles wat zweemt naar snoeverij, overmoed, poeha, bravoure, dartelheid à la Cyrano de Bergerac, hebben zij afgedankt en weggeworpen als een oud plunje waaraan men niets dan wrange herinneringen heeft. Met sombere woede geven zij zich over aan de verbetenste zelfcritiek en schijnen daarin hetzelfde genoegen te scheppen als sommige derwischen en flagellanten zoeken in de verminkingen welke zij zich toebrengen. Niets van wat er bij hen gemaakt wordt, deugt. Aan het beste ontbreekt nog iets, en zij rusten niet alvorens het mankeerende te hebben opgespoord. Overal elders, bij de Russen, bij de Duitschers en de Italianen, bij de Amerikanen, wordt knapper gewerkt. En niet alleen zij die wegens politieke overtuigingen, een minister gaarne den nek zouden zien breken, hakken op zijn vliegtuigen met een partijdigheid welke grenst aan kwade trouw, maar ook zij die den minister als politieke geestverwanten zouden moeten bijspringen, wasemen een onvoldaanheid uit, een onzekerheid, een twijfelzucht, waartegen geen enkel optimisme bestand is.

Dooddoeners

Eerlijk gezegd heb ik nimmer zulke zonderlinge kooplieden bijgewoond, die u niets onder den neus duwen dan hun gebreken, hun tekorten, hun achterstand. Men zou zweren dat zij bang zijn ergens afnemers te vinden in het buitenland. Doch waarvoor dan deze presentatie van modellen die zij hekelen? Als ik uit beleefdheid, om mij niet met kluitjes in 't riet te laten sturen, om het fijne van een zaak te weten die mij niet helder schijnt, schuchtere tegenwerpingen waag, antwoorden zij met dooddoeners. Bijvoorbeeld: Waarom kochten de Japanners het eerste en eenige exemplaar van den Vultur van Breguet, waarmee zij tegenwoordig de Chineezen bestoken? De Vultur (versmaad door de Franschen!) werd in een kist gepakt en geleverd met de fabricatierechten. De Japanners zijn geen kinderen. Alvorens te koopen hebben zij rondgekeken in de wijde wereld. Men mag dus veronderstellen dat zij zelfs bij hun Duitsche en Italiaansche bondgenooten niets bruikbaarders ontdekt hebben om 1500 kilogram bommen 2000 kilometers elders te transporteeren. En waarom kochten de Russen het unieke specimen, plus de fabricatierechten, van den Caudron 710 (een jager) en den Caudron 670 (een représailles-vliegtuig) waarvoor de Franschen hun neus optrekken? De Russen zijn geen ezels. Met hun ingeboren verwaandheid erkennen zij niet spoedig een superioriteit. En geef toe dat een jager die met een motor van 450 p.k. een snelheid haalt van 460 k.m., en het représailles-vliegtuig dat met twee motoren van 220 p.k. de 400 k.m. bereikt, van eenige superioriteit getuigen. Waarom zouden de Turken en de Joegoslaven zich den Morane 405 (jager) en den Potez 63 (commando der jagers) aanschaffen als hun elders iets nuttigers geoffreerd kon worden? Zij hebben niet de minste verplichting, evenmin als de Japanners, evenmin als de Russen, om zich te laten equipeeren door Frankrijk. De Japanners vooral hebben niet de gewoonte een kat in den zak te koopen. Alvorens een machine als de Vultur in serie te vervaardigen hebben zij het pro en het contra, het risico en de voordeelen tegenover een verren of nabijen buurman, tienmaal gewikt en gewogen. Kon men zich in gemoede laten wijsmaken dat de Franschen in Annam en Tonkin niet over materiaal beschikken, in staat om hun eigen Vultur desnoods net hoofd te bieden?

Een geheim

Daar schuilt een geheim achter dat met smoesjes niet kan worden opgeklaard. Is het niet eveneens een geheim, in ieder geval een bijna onbegrijpelijke flater, waarom de Franschen op den internationalen wedstrijd van dezen herfst te Zürich, zich smadelijk lieten kloppen door de Duitschers? Zij zonden een Dewoitine die vijf jaar oud is naar die competitie terwijl de Morane 406, een verbeterde editie van den 405, die 490 k.m. haalt, kant en klaar gereed stond, om te zwijgen over den Caudron, geleverd aan de Russen, die zich haasten hem te fabriceeren en gros. Of is 't wellicht geen raadsel piloten, ingenieurs en vak-journalisten op het terrein van Villacoublay steen en been te zien klagen over ontoereikendheid der techniek, met bewolkte gezichten te hooren jammeren en treuren over inferioriteit en achterstand tegenover een machine als de twee-motorige bombardier Lioré 45, die met complete toerusting, met een gewicht van tien ton de lucht doorklieft in een vaart van 483 k.m. per uur? Welke mogendheid heeft jagers in dienst die, met volle bewapening wel te verstaan, dezen vijand zullen achterhalen? Geen enkele. Over zes maanden echter kunnen er in Frankrijk drie honderd dezer Liorés vliegen. Als per ongeluk die toestellen nog slechts goed zouden blijken voor een verre kolonie (Indo-China b.v.!) dan staat voor Europa de Hanriot 220 in reserve, welke hoewel zoo goed als gereed nog niet in 't openbaar vertoond is, en die met drie kanonnen en twee mitrailleuses geschat wordt op 520 k.m. per uur. Ronduit gesproken, ik begrijp die jeremiades niet vanuit een technisch standpunt.

Het is waar dat deze presentatie versomberd werd door de jongste records van den Heinkel en den Messerschmitt, die de Italianen overvleugelen voor wie de Franschen moesten zwichten. De gansche pers, en ditmaal ook de supporters van den minister, heeft zich met een wilde furie geworpen op de cijfers (606 k.m. voor den Messerschmitt, 504 k.m. voor den Heinkel) alsof reeds het geheele Duitsche luchtleger vliegt in dit tempo. Alleen de deskundigen trachten bedeesd uit te leggen waarom men een renpaard niet mag vergelijken met een rijpaard, waarom de Messerschmitt ongeveer 200 k.m. zal verliezen wanneer hij normaal en militair wordt opgetuigd, en waarom men zich niet behoort te laten verschrikken door een Heinkel voor wie een Amiot 340, een Hanriot 220, een Bloch 170 niet onderdoen, ook al streven zij niet naar records, die in de alledaagsche practijk meer bluf zijn dan werkelijkheid. Maar de ‘publieke opinie’ marcheert niet. Zij wil niet gesust worden. Zij eischt jagers die in het emplooi van gewone trekpaarden zes honderd kilometer verslinden. Men heeft ze trouwens reeds bijna: de half-voltooide Caudron 712.

Uitdaging en stimulans

Dat is de schaduwzijde der records wanneer ze in een domein welke de nationale verdediging raakt, te opzienbarend veroverd worden. Zij zijn een uitdaging en een vervaarlijke stimulans. Als de Franschen nog al hun records bezaten van vijf jaar geleden, welke hun successievelijk door de Italianen werden afgekaapt zou zelfs de kleinste natie de vliegtuigen van Frankrijk niet behoeven te vreezen, want nooit was de courante Fransche gebruiksluchtvaart dieper gezakt dan toen de virtuozen de eerste prijzen wegsleepten van de internationale tournooien. Dit klinkt misschien als een paradox, maar het is een simpele waarheid welke bevestigd wordt door het alarm dat men slaat bij elk der records dat verloren gaat. De Franschman geeft zich pas voluit onder den dwang van het Moeten. Een Macchiavelli zou Hitler en Mussolini (gesteld dat zij kwade bedoelingen koesteren) dan ook stellig aanraden om zich uit alle competities terug te trekken en te arbeiden in stilte. Toch slaagt men niet, ondanks de geruststellendste overwegingen, om het pessimisme af te schudden waarvan de Franschen de dampkring waarin gevlogen wordt tot oververzadiging gedrenkt hebben. Als men den Farman roemt die het traject Parijs - Santiago-di-Chili (een traject van 12.600 k.m. en een der lijnen van het verkeersnet van Air-France) met een verwonderlijke regelmatigheid, over de woestijn, over de zee en over de 7000 meter hooge Cordilleras heeft afgelegd in 58 uren 41 minuten, en men vraagt hun welke natie en welke andere machine zij op 't oogenblik tot een dergelijke performance in staat achten, dan antwoorden zij met hun ingeroeste zwartgalligheid: Ja, maar niettemin is het een tegenvaller, want Codos had gemeend de reis te kunnen doen binnen 48 uren. En ik geloof dat die hypochondrie schering en inslag zal blijven in het Fransche temperament zoolang zij niet de volstrekte zekerheid bezitten van alle mededingers overtroffen te hebben. Wat hun naar alle waarschijnlijkheid zal lukken, wanneer het niet alreeds gelukt is achter de kunstmatige rookschermen van critiek waaronder zij verkregen resultaten willen maskeeren.

[verschenen: 15 december 1937]