Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Een document

Een sensationeele publicatie, welke zou zijn opgesteld door een groep Duitsche officieren van den ouden trant, die Hitleriaansche krijgsplannen dilettantisch en onuitvoerbaar verklaren, omdat de Duitsche oorlogsvoering in Spanje een volmaakt échec heeft geleden.

Parijs, 23 October [1937]

‘Vendémiaire’, een der groote weekbladen, die tegenwoordig krioelen in de Parijsche Kiosken, publiceert in zijn jongste nummer een ‘sensationeel Duitsch document’ wat sinds geruimen tijd niet gebeurde in de Fransche pers.

De leider van ‘Vendémiaire’ is Emile Buré, directeur van ‘L'Ordre’, een dagblad met zeer weinig lezers doch met veel invloed omdat het regelmatig geciteerd wordt. Tijdens de verovering van Ethiopië was Buré fel anti-Italiaansch. Wat hem bij de Fransche nationalisten in ongenade bracht en het etiquet bezorgde van verkocht aan Engeland. Buré trok zich daar niets van aan, liet blaffen en ging rechtuit zijn weggetje.

Of het document dat hem bereikte authentiek is, vervalscht of half-om-half, wat meestal bij zulke zaken het geval blijkt, weten wij natuurlijk niet, maar echt of valsch, het bevat een aantal behartigenswaardige opmerkingen. Het heeft echter zijn lengte tegen zich (meer dan honderd boekpagina's druk), zijn droogheid en zijn grauwheid. Het werd geschreven zonder eenig vlammetje en men leest het bijgevolg zonder warmte, met verveling. Om stemming te maken is het zoo goed als waardeloos. Wanneer dat de bedoeling was der publicatie dan mislukte zij totaal.

De opstellers

Het stuk, volgens de toelichting van ‘Vendémiaire’, zou opgesteld zijn door een groep officieren van den ouden trant, type Hindenburg, die de Duitsche weermacht uit de catastrofe van 1918 gered hebben, die het verbrijzelde zwaard hersmeedden, die den Duitschen arend nieuwe klauwen en snavel verschaften, die de brutale vermoording van Generaal von Schleicher en zijn dappere, ongelukkige vrouw noch vergaten, noch vergaven, en die Hitler met zijn entourage in bedekte termen aanduiden als de booze geesten, welke Duitschland opnieuw ten verderve voeren. Waarom? Wijl de Duitsche interventie in den Spaanschen burgeroorlog voornamelijk geschiedt om een front aan de Pyreneeën te installeeren, waardoor Frankrijk tegelijk van alle zijden zou kunnen worden aangevallen en in de kortste keeren verpletterd.

Dit idee als zoodanig mishaagt niet aan het type Hindenburg-officieren, en zij verhelen dat nauwlijks. Zij houden het evenwel voor onuitvoerbaar en noodlottig. Ten eerste zoolang Duitschland in den rug bedreigd wordt door de Russen. En dit is een der zwakke zijden van het rapport, welke zou doen twijfelen aan zijn deskundigheid. Want juist het wisselvallige, het dubieuze van den bijstand der Russen, wier legers alvorens Duitschland te bereiken moeten marcheeren door een aantal landen welke hen met alle middelen den doorgang zullen weigeren, is voor het meerendeel der Franschen de gewichtigste reden waarmee het nut der Russische alliantie betwist wordt en waarom zij de toenadering tot de Soviets zooveel mogelijk remmen. Voor Frankrijk dient het bondgenootschap met Rusland gedeeltelijk, misschien zelfs hoofdzakelijk, om de Russen te verhinderen zich opnieuw te allieeren met Duitschland. In de gunstigste der denkbare voorwaarden zullen de Russen de handen altijd meer dan vol hebben met Japan.

Dilettantisch

Ten tweede echter beschouwen de Duitsche officieren van den ouden trant het omsingelingsplan der Hitlerianen als dilettantisch en onuitvoerbaar, omdat de oorlogsvoering waarop het gebaseerd is een volmaakt échec geleden heeft op de Spaansche slagvelden.

Hier klinkt hun argumentatie zakelijker en degelijker. Zij redeneeren aldus: onze modernelingen droomen van den ‘Blitzkrieg’ en roemrijke overwinningen, behaald in weinige dagen of weken. Maar wat leert het beleg van Madrid? Ondanks haastige, geïmproviseerde versterkingen, ondanks een slecht geoefend, middelmatig bewapend, uit alle hoeken der wereld, samengetrommeld verdedigingsleger, is Madrid na anderhalf jaar belegering nog niet ingenomen. De verbinding met de rest van Spanje, de proviandeering, kon niet eens worden afgesneden door een tienmaal beter toegerusten aanvaller. Wie kan zonder waanzinnige vermetelheid veronderstellen dat de Ligne Maginot welke loopt van het Nauw van Calais tot de Middellandsche Zee, welke één front vormt zonder kans op flank-aanvallen en strategische manoeuvres, een kunstwerk waaraan tien jaar gewerkt is, waaraan nog voortdurend gearbeid wordt, dat bezet is met een leger van technici en uitstekende soldaten, wie kan in gemoede veronderstellen dat dit formidabele Fransche bastion in drie dagen, weken of maanden zal vallen? De krijgsmiddelen waarop wij bouwen ter verwezenlijking van zulk een roekeloos denkbeeld hebben wij geprobeerd in het vuur en getoetst aan het oorlogstuig van den vijand. Wat is het resultaat geweest? De Duitsche vliegmachines hebben teleurgesteld. De Duitsche pantserwagens, hoofdwapen van den Blitzkrieg, zijn inferieur gebleken. Zij rijden snel, maar schieten slecht en kunnen zich niet verdedigen. De Italiaansche tanks, glorie der gemotoriseerde divisies van den eventueelen Duitschen bondgenoot, hebben het onderspit gedolven in Guadalajara. Zij waren bruikbaar tegen de ternauwernood gewapende krijgers van den Negus. Maar zoowel de Duitsche als de Italiaansche pantserwagens zijn bijna weerloos tegenover de tanks der Russen, en vermoedelijk nog weerloozer tegenover die der Franschen.

Wankelend moreel?

In deze lijn gaat het clandestiene rapport nog menige bladzijde voort, het oorlogsplan der Hitlerianen bekijkend en analyseerend van alle kanten.

Uit elke paragraaf kunnen de Franschen vertrouwen en opbeuring putten, mochten zij die noodig hebben. Als het stuk authentiek is verraadt het onder een deel der eden van het Duitsche commando een groote verwarring en een wankelend moreel. Is het falsificatie, of zou het slechts de opinie vertolken eener onbeduidende minderheid, dan demonstreert het met deugdelijk schijnende bewijzen de gegrondheid van het pessimisme waarmee heldere hoofden de uitbreiding der Spaansche affaire beoordeelen in haar Duitsch-Fransche perspectieven. Voor een onbloedige toekomst en een uitstel der afrekening is dit geen waarborg, doch tenminste een aanwijzing.

Wat de Franschen, die dit stuk doorbladeren, ondertusschen matig zal verheugen is het besef dat zij van de tegenstanders der Hitleriaansche politiek nog minder goeds te verwachten hebben dan van de Hitlerianen zelf.

Wat de Duitsche officieren van het type Hindenburg met halsgevaar, gelijk zij zeggen, afkeuren in het veldtochtsplan dat zij den Führer toedichten, is immers niet de krankzinnigheid van een oorlog tusschen Duitschland en Frankrijk, en alles wat het gevoel en het verstand bij zulke hypothese in opstand brengt, maar alleen en uitsluitend het percentage onzekerheid der onderneming, de beduchtheid dat zij geen gemakkelijke kluif zal blijken, de vrees voor een fiasco, gezien de omstandigheden waaronder zij wordt ingezet. Die critiseerende, in 't geheim rebellische aanvoerders, willen gaarne tegen de Franschen van leer trekken, niets liever dan dat, doch zij zouden de gelegenheid schooner wenschen en gaarne overtuigder zijn van het succes.

Het zijn uitstekende lessen die dubbel waarschuwen. Zij zullen niet tevergeefs gegeven worden, al hebben de bevelvoerders van Frankrijk er niet bepaald behoefte aan. De Franschman nam zijn voorzorgsmaatregelen. Niet alleen aan de Pyreneeën, in Marokko, Algiers en Tunis. Maar tot in Tonkin.

[verschenen: 11 november 1937]