Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Communisten en de Fransche Senaat

Zij verwachten 700 à 800 zetels te winnen bij de Cantonale verkiezingen, die voor de deur staan

Parijs, 22 Augustus [1937]

De tijd vliegt om. Nog enkele dagen en Frankrijk zal weer volop zitten in den stembusstrijd van de verkiezingen welke zij de Cantonale noemen. Dit wil zeggen, in goed Hollandsch, de verkiezing der kiezers die de kiezers kiezen, die den Senaat kiezen.

Daar de methode volgens welke de Senaat benoemd wordt eigenlijk een selectie is in den derden trap, en waarvan de consequenties slechts op langen termijn merkbaar zijn, zou men oppervlakkig de Cantonale Verkiezingen kunnen opvatten als een zaak van zeer ondergeschikt belang. In gewone perioden waren zij dat ook, en een ontwikkelde citoyen, die op school lessen krijgt in ‘burgeronderwijs’ zal u niet eens kunnen mededeelen hoe dikwijls ze plaats grijpen. Doch dezen keer, nu alles tot den bodem vergiftigd is met politiek, worden zij te recht of ten onrechte beschouwd als een soort plebisciet vóór of tegen het Front Populaire. Omdat men noch de kranten gelooven kan, noch de ministers die elken Zondag orakelen, noch de député's van lager en hooger huis die gedurende de vacantie het land hebben afgereisd, omdat men noch de statistieken gelooven kan, noch de staats-courant, noch de radio, kortom niets en niemendal, neemt men de Cantonale Verkiezingen te baat om te speuren uit welken hoek de wind waait, wat het Fransche proefkonijn in zijn binnenste denkt over de situatie waarin het zich bevindt, hoe het gaat met de roodvonk en mazelen waarmee het ligt opgescheept, en hoe het zich voelt.

Over deze kwestie agiteert het geheele volk zich zonder rust of duur sinds de Communisten enkele weken geleden hebben bekend gemaakt dat zij erop rekenen 700 à 800 zetels van arrondissements-raden en algemeene raden in de wacht te sleepen. Dat is volstrekt niet onmogelijk. In alle lagen der maatschappij hebben de bolsjewisten, met een handigheid welke men nimmer van hen verwacht zou hebben, een zeer knap en kunstig sappeurswerk verricht. De voornaamste posities hunner tegenpartijen zijn ondermijnd en staan op springen.

Zij maakten zich meester van alle vooruitgeschoven posten der Socialisten. Zij drongen binnen in alle bestuurs-comité's der groote Arbeidersfederatie, waar de almachtige [woorden ontbreken] pro forma en zoolang zij 't hem veroorloven. De onderwijzersbond, op wier jaarlijksch congres de parlementaire democratie voor dood en morsdood verklaard werd door den secretaris-generaal van de meerderheid der schoolmeesters, die onderwijzers-bond welke zich ‘nationaal’ noemt is doordrenkt van den communistischen geest.

Bluf?

Zoolang die mysterieuze, onvatbare, ietwat perfide sympathie-beweging voor de bolsjewisten in de lucht blijft hangen, zoolang zij als 't ware niet meer is dan een schrift in geheime inkt, een gissing, een suggestie, een insinuatie, een atmosfeer, zoolang ze desnoods kan worden geïnterpreteerd als listige stemmingmakerij en bluf, behoeft niemand conclusies te trekken en het standpunt dat hij inneemt te wijzigen. Maar wanneer zij zich zou materialiseeren in de plotselinge aanzwelling der stembiljetten van kalme, vreedzame, bedaarde kiescollege's als sinds menschen-heugenis de gemeenteraadsleden plegen te vormen, dan zou inderdaad een factor op den voorgrond treden, waarvan de onmiddellijke invloed op het gouvernement niet kan worden tegengehouden. Met ‘de pauze’ van Blum b.v., met de deflatie van Chautemps, met de orthodoxe financiën van Bonnet, zou 't onherroepelijk gedaan zijn. Direct zou men op volle kracht voorwaarts willen stoomen. Luider dan ooit zou men schreeuwen om de vervanging van het versleten, ontaarde, aftandsche, verschrompelde, gediskwalificeerde regeeringspersoneel door de jonge, frissche, fiksche, voortvarende krachten welke het Communisme beweert te bezitten in Maurice Thorez en andere kameraden die kwansuis ongerept bleven onder de plak van Stalin. En de man-van-de-straat, die met alle partijen bedrogen uitkwam, mompelt waarschijnlijk: ‘Waarom zouden wij 't niet probeeren met Thorez? Wat riskeeren wij eigenlijk? Kan 't erger dan 't is?’

Weg met den Senaat!

Ziedaar de inzet der Cantonale Verkiezingen, wat haar bij uitzondering passioneerend maakt, gewichtig en misschien gevaarlijk. De campagne wordt door de Rooden gevoerd onder het motto ‘Weg met den Senaat’, wat eenigszins zonderling klinkt en niet erg logisch voor een stembus-operatie welke met het kiezen van den Senaat in zoo nauw verband staat. Doch er is geen voorwendsel of aanleiding tot agitatie die niet deugdelijk geacht wordt zoodra ze in de kraam te pas komt, en sinds de Senaat, tegen den wil der Kamer, zich verstout heeft de kegels te verplaatsen van het Cabinet-Blum, brak alle beschikbare furie los tegen de instelling van het Hooger Huis welke zoolang gegolden heeft als een bolwerk der Republiek en der Democratie.

Vandaag verwijt men den Senaat dat hij in 1875 als een Trojaansch Paard werd binnengesmokkeld in de constitutie der Republiek, tegen de overtuiging harer stichters. Maar werd de Republiek niet zelf binnengesmokkeld in de Fransche constitutie? Bij haar uitroeping had de Republiek slechts één stem meerderheid (353 tegen 352) en nimmer kon voldoende worden opgehelderd aan wie de beslissende stem behoord heeft. Als men toch aan 't afschaffen slaat waarom dan niet meteen de Republiek opgedoekt? Het is waar dat de Communisten niets liever wenschen en op dat punt tenminste accoord gaan met Maurras.

Voorts wordt de Senaat beschuldigd een bespotting te zijn van het algemeen kiesrecht. Ook dit merkt men een beetje laat en ook hier neemt men 't niet nauw met de logica. Inderdaad, de Eerste Kamer wordt in laatste instantie gekozen door ongeveer tachtig duizend citoyens en de Tweede Kamer door negen millioen. Doch kan men van algemeen kiesrecht spreken in een land waar de vrouwen geen stem hebben en waar de opinie van Madame Curie-Joliot minder telt in staatszaken dan de opinie van den eersten den besten dronkelap? Is het geen bespotting van het kiesrecht, van een billijk en rechtvaardig kiesrecht wel te verstaan, dat de meerderheid van één stem beslist over de aanwijzing van een zetel? Wanneer 20.000 lieden stemmen in een Fransch district kunnen 10.001 burgers gedurende vier jaren door bemiddeling van hun député de lakens uitdeelen terwijl 9.999 burgers gedurende vier jaren niets hebben in te brengen en zwijgend mogen toekijken met welke saus zij worden toebereid. Alvorens tegen den Senaat de onaantastbare rechten van den volkswil te hulp te roepen zouden de Rooden eerlijker en redelijker hebben gehandeld door aan dien volkswil een meer humane en meer rationeele consistentie te verleenen.

Eventueele gevolgen

Maar het is niet de onverholen kwade trouw eener partij, niet de ondervinding van de rampen, welke zij reeds teweegbracht, niet de vrees voor de onheilen welke zij kan veroorzaken, welke zij bijna openlijk uitbroedt, wat den Franschen kiezer beletten zal haar zijn stem te geven. Het is dus geenszins ongerijmd om zelfs in een zoo besloten kring als de Cantonale Verkiezingen rekening te houden met een overwinning der Communisten.

Wat echter zullen zij met hun anti-senatoriale overwinning aanvangen wanneer zij behaald is? De vraag zal gesteld moeten worden en een antwoord eischen. Om den Senaat, die in 1875 aarts-conservatief was en de ‘partij der priesters’ heette, te transformeeren in een zuiver-republikeinsche, vrijdenkende en bijna homogene vergadering, hebben de Radicalen meer dan veertig jaren beleid getoond, diplomatie gebruikt en geduld geoefend. Zij hebben de oude, reactionnaire Bastille stuk voor stuk afgeknabbeld, steen voor steen ontmanteld en herbouwd in Radicalen Stijl. Een waar patiencespel en een meesterwerk van binnenlandsche politiek. Zullen de communisten, ageerend in een turbulentere wereld en van anderen oorsprong dan de Radicalen, bereid zijn dezelfde taaie volharding te bezigen in een slijtingsoorlog welke Moskou, of welke zij zelf te langdurig kunnen achten? Of zullen zij geweld aanwenden en al hun troepen in een doorbraak-offensief werpen?

Wij zien geen middenweg en geen derde oplossing. De Senaat is een onderdeel der Fransche Constitutie. Om de constitutie te wijzigen moeten Kamer en Senaat zich in Assemblée Nationale, ook Congres genaamd, vereenigen te Versailles. De Senaat kan bijgevolg niet afgeschaft worden zonder medewerking van den Senaat en er is weinig uitzicht dat hij ooit tot harakiri zal besluiten voor een altaar waarop hij totnutoe nimmer heeft willen offeren.

[verschenen: 8 september 1937]