Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

De sluiting der Fransche hotels

Onhoudbare toestand in een land, dat ten prooi is aan het benepenste fanatisme

Parijs, 29 Juni [1937]

Langzamerhand naderen wij het punt waarop de warmte die broeit in den Franschen hooiberg zou kunnen overgaan in vuur.

De houders van hôtels, restaurants, logementen en café's, de herbergiers, de tappers, slijters en kroegbazen, de groote en de kleine, de dikke en de magere, hebben besloten tot algemeene staking, over het gansche land, om te protesteeren tegen een regeerings-decreet dat de arbeidsuren regelt van hun personeel. Altijd die veertig-urige arbeidsweek, welke ook de kellners en de koks, de borden-wasschers en de soubrettes hebben willen omzetten in een arbeidsweek van vijf dagen. Hetgeen men hier aanduidt met het kabbalistische teeken 5-8. Doch als er een handel is welke de fantasie, de gril van den flaneerenden klant belet te vereenzelvigen met een ambt, met een bureaucratische functie, met werk aan den band, met de fatale 5-8 dan is het buiten kijf het baantje van den gentleman die zijn beroep uitoefent in avond-toilet.

Zij waren verstandig en hebben dat begrepen. Op hun vingers telden zij uit: twee dagen zonder fooien en zonder salaris. Voor die twee dagen, wegens die acht uren, moet de patroon ander personeel engageeren en veel varkens maken de spoeling dun, in hun gilde eischte dan ook slechts een zeer kleine minderheid de 5-8. Voor die nietige minderheid heeft het gouvernement gebukt, daarvoor zet het een land ondersteboven, en daarvoor brengt het den genadeslag toe aan een industrie die hoog noodig behoefte had aan versterkende middelen. Het was de eerste regeeringsdaad van Camille Chautemps. Hij had zonder eenige moeite het decreet, erfenis van zijn voorganger, op de lange baan kunnen schuiven. Als echter de machten der duisternis ergens hun helsche machines geplaatst hebben is een eerste minister minder verstandig dan een gewone liftjongen.

Keel en maag

Er zijn in Frankrijk ongeveer drie honderd duizend hôtels, restaurants, café's, bars, herbergen, tapperijen en slijterijen. Dat is geen kleinigheid. Tennaastenbij één op de honderd veertig zielen, vrouwen, kinderen en zuigelingen incluis. Zoodra het nieuws de ronde deed dat de 300.000 schenkers van nectar, uitdeelers van levensvreugde, hun kraantjes gingen sluiten en na vele dreigementen de daad zouden voegen bij het woord, verklaarden de handelaars in voedingsmiddelen zich onmiddellijk met hen solidair.

Zij die het eten leveren en die trouwens ook ambrozijn distribueeren in diverse flesschen en glaasjes, zijn nog talrijker dan hun collega's van den drank. Men raamt ze op vijf honderd duizend en ook dat is geen kleinigheid. Om-en-om één op de tachtig inwoners, alles inbegrepen, behalve de huisdieren. Merkwaardig land waar de maag van weinigen de kost geeft aan zoo velen. Zonderlinge, aartsvaderlijke organisatie. De triomf van het individu. Dat alles concurreert, vangt elkaar vliegen af, loert afgunstig naar elkaars portie, spaart cent voor cent en zoo 't al niet tiert en gedijt, het weet zich te handhaven.

Opeens komen ze uit de lucht gevallen, die ontelbare handelaars in spiritualiën, die tallooze leveranciers van victualiën, als een zwerm sprinkhanen. Zij hebben hun syndicaat waarvan niemand zich het bestaan herinnerde. Want sinds een jaar is ieder gebiologeerd geweest, zelfs de arbeiders door het syndicaat van Jouhaux. Goed voorbeeld doet goed volgen. Hij, de geweldige Jouhaux, heeft de wet voorgeschreven. Waarom zouden anderen het niet probeeren als een syndicaat daarvoor voldoende is?

Op het oorlogspad

Of zij gelijk hebben laat ik in 't midden en dat doet er ook weinig aan toe vanaf het moment dat zij den tomahawk opgraven en op 't oorlogspad vertrekken. Maar men moet erkennen dat die acht honderd duizend hongerstillers en dorstlesschers raak en ad rem kunnen zijn met een ironie, met een snedigheid waarbij men zou willen glimlachen als zij niet getuigde van hun uiterste verbittering.

Voor den datum waarop de Fransche natie zal vasten en boeten, waarop zij penitentie zal verrichten met een leege maag, een droge keel, in zak en in asch, met uitgedoofde oogen en een lusteloos gemoed, kozen zij den Zaterdag.

Den dag die veroverd werd op de reactie, den dag waarmee de verlichte wetgever de wekelijksche rustpoos, oud als de Genesis en de Schepping, heeft uitgebreid en aangevuld. De dag waarop het vertroetelde Front Populaire 't bijltje erbij neerlegt, den trein neemt, de fiets of de tandem, en naar buiten tijgt, den boer op, het vrije veld in, met de zekerheid van hier of daar een tafel te vinden om te eten, een likeur om zich op te monteren en een logies om te slapen. De dag ook waarop de waard de meeste gasten ontvangt en de beste recette maakt.

Ongehoord verschijnsel: Hoe dikwijls gebeurde 't in den loop der tijden dat een tapper weigert te tappen? Om in zulke buitensporige, wanhopige excessen te vervallen moet hij geheel ten einde raad en boven zijn biertje zijn. Hij kan een opgekropte woede niet langer smoren. En ziehier wat het zeggen wil voor het Fransche volk om buiten den waard te rekenen. Van oudsher eet een belangrijk gedeelte der natie, getrouwden en ongetrouwden, buitenshuis.

Waarheen?

Waar zullen de honderd duizenden Parijzenaars die dagelijks de restaurants vullen, ontbijten, lunchen en dineeren? Wat moeten de toeristen aanvangen, de ongelukkige en onschuldige bezoekers der rampspoedige Expositie?

Zullen herbergiers, kruideniers en de andere amateurs van een intercommunaal blocus hun uithongeringsplannen tot het snoode einde doorzetten?

Zal er op 't nippertje geen voorwendsel worden gevonden tot een accoord? Ik weet 't niet. Alles is mogelijk en zij toonen zich vervaarlijk gedecideerd om den strijd te aanvaarden. Als men toch geruïneerd moet worden, dan liever door zichzelf, met een glimpje hoop op uitkomst, dan geruïneerd door een gouvernement dat uw ondergang gezworen schijnt te hebben. Ruim vijf honderd Parijsche hôtels gingen in 't afgeloopen jaar failliet. Twee per werkdag. Wat zal 't zijn met de veertig uren, met verdubbeld personeel en met alle plagerijen waartoe de leden eener vakvereeniging tegenwoordig in staat zijn?

Maar wie ter elfder ure ook nog bakzeil moge halen, de regeering of de insurgenten, de klap is gegeven. Een bedreiging met staking veroorzaakt in dit bedrijf gelijke resultaten als de staking zelf. Niemand heeft zin om het risico te trotseeren dat hij moet overnachten onder een brug of op een tuinbank.

In alle groote reisbureaux, in alle groote Europeesche stations worden biljetten naar Parijs afbesteld en gerembourseerd. De passagiers van paketbooten en sneltreinen bevinden zich in een geval van force majeure. Men kan een toerist niet verplichten te logeeren onder den blooten hemel en zich te voeden met koolstronken die zwalken op de kabbelende golven der Seine. Staking of niet, lock-out of niet, de reizigers vermijden voor eenigen tijd Frankrijk en de Ville-Lumière. Het is te laat om de zaken te schikken. Zij die moesten komen, blijven weg. Zij die zouden blijven pakken hun koffers.

Waarom?

De hôteliers en restaurateurs zijn natuurlijk niet in die mate idioot om zulke consequenties van hun opstand over 't hoofd te zien en niet in acht te nemen. Maar toen zij tot de actie besloten stapten zij heen over bedenkingen die uiteraard zwaarder wegen dan alle politieke, sociale, nationale overwegingen. Zij hadden kunnen wachten tot October. Zij hadden hun zenuwen kunnen beheerschen bij voorbeeld tot de Expositie, voor de helft geopend, klaar zal zijn, dit wil zeggen tegen dat de kalveren op 't ijs dansen. Waarom verliezen zij plotseling hun tramontanen? Zijn die veertig uren zoo verschrikkelijk?

Waarom storten zij zich halsoverkop in een waagstuk dat hun niets belooft dan troebelen en verderf? Vanwaar eensklaps die dolle woede, die onbekookte drift, die bezetenheid, die vernielzucht?

Wel, omdat de toestand onhoudbaar werd in een land dat ten prooi is aan het bekrompenste sectarisme, aan het benepenste fanatisme, aan blindste geborneerdheid.

Als toelichting hiervan geef ik zonder verderen commentaar een onnoozel doch welsprekend berichtje (een van de duizenden) dat gisteren uit Dieppe getelegrafeerd werd:

‘Een patroon coiffeur is verschenen voor de correctionneele rechtbank omdat hij een zijner bedienden tien minuten heeft gebruikt na wettelijk sluitingsuur. De overtreding geschiedde op een Zondag. Een werkman was zich komen laten scheren te 12.20. Volgens de wet moest de salon sluiten te half één. De eene wang was geschoren, de andere nog ingezeept toen de klok het sluitingsuur wees. Moest de coiffeur zijn winkel sluiten en zijn klant half geschoren, half ingezeept, naar huis zenden? De patroon besloot de begonnen karwei te voltooien, doch te 12.40 trad een arbeidsinspecteur binnen die proces-verbaal opmaakte. De coiffeur is door de rechtbank veroordeeld tot vijf francs boete.’

Een natie waar het kleingeestigste fanatisme zich dermate kan botvieren met den steun der overheid, een natie die door dienstkloppers van dat kaliber van Zondag tot Zaterdag wordt gekoeioneerd en getreiterd onder het goedkeurend oog der Blum's, moet vroeg of laat in opstand geraken en hoe eer hoe beter, wat het ook koste.

[verschenen: 16 juli 1937]