Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Op de grenzen van het verval

Onbegrijpelijk optimisme in Frankrijk.
Ontstellende cijfers van de Administratie der Douane.

Parijs, 28 Mei [1937]

Het ontbreekt niet aan lieden die er belang bij hebben om den algemeenen toestand in Frankrijk optimistisch voor te stellen. Te beginnen bij het gouvernement dat de resultaten van zijn experiment met geen betere leuze kan afwachten dan de tooverspreuk van Coué ‘het gaat hoe langer hoe beter’.

Vervolgens de import-maatschappijen en de financieele trusts, die met deze samenwerken. Zij maken zeer goede zaken. Ten derde alle naties welke handel drijven met Frankrijk en de Fransche wingewesten. Ten slotte een zeker slag van Franschen (hun aantal vermindert zienderoogen) die er nog niet toe konden besluiten een economische catastrofe te beschouwen als het laatste en eenige middel om uit den pekel te geraken.

Maar al wie de dingen door een gekleurden bril bekijkt, daar dit in zijn kraam te pas komt, wordt bekropen door een onaangename gewaarwording van onrust, en al wie zich nog vastklampt aan een stroohalm voelt zich het restantje hoop ontzinken tegenover de cijfers welke de Administratie der Douane sedert den aanvang van dit jaar gepubliceerd heeft over de Fransche handelsbetrekkingen met het buitenland.

Tijdens de eerste vier maanden van 1937 bedroeg het deficit ten laste van Frankrijk zes milliard 245 millioen, waarvan 5.287 millioen francs voor het ruilverkeer met vreemde mogendheden en 958 millioen voor den omzet met de koloniën. Als geen verbetering intreedt moeten deze getallen op 't eind van 't boekjaar vermenigvuldigd worden met drie. Het verlies zal 18 à 19 milliard beloopen. Er is tegenwoordig geen volk op aarde dat aan de omringende wereld een dergelijken cijns betaalt, zou willen betalen en zou vermogen te betalen.

Bezorgdheid

Zelfs onder de gunstigst denkbare voorwaarden kan de ontzaglijke omvang van dit nadeelig saldo niet gedekt worden door den onzichtbaren invoer van kapitaal dat toeristen inbrengen en buitenlandsche beleggingen.

Op even goede gronden dan ook als degene die eronder lijdt begint degene die er van profiteert zich met bezorgdheid af te vragen hoe lang deze exploitatie van één natie door het ensemble der andere naties nog zal kunnen voortgaan. Te meer omdat die geleidelijke ruïneering niet dateert van gisteren. In 1935 bedroeg het maandelijksch deficit 450 millioen. Gedurende October 1936 steeg het tot 787, in November tot 988, in December tot 1.376 millioen. Gedurende het eerste trimester van 1937 werden de cijfers bereikt welke zelfs een gouvernement dat de methode toepast van Coué niet kan consulteeren zonder ontsteltenis. In millioenen francs uitgedrukt stond de import tot export: van Australië als 405 tot 17; van Argentinië 272 tot 123; van Brazilië 144 tot 36; van Canada 120 tot 25; van China 104 tot 15; van Duitschland 668 tot 286; van Engelsch-Indië 312 tot 25; van Engelsch-Malakka 157 tot 7; van Egypte 138 tot 38; van Finland 66 tot 8; van Nederland 259 tot 149; van Nederlandsch-Indië 94 tot 13; van Rusland 170 tot 22; van de Vereenigde Staten 1.023 tot 376; van Zweden 155 tot 65.

Te mooi

Een geheele reeks naties heeft dus gedurende de eerste maanden van 1937 tweemaal, driemaal, viermaal, vijfmaal, sommigen tienmaal, enkelen vijftienmaal en twintigmaal meer aan Frankrijk geleverd dan zij van Frankrijk kochten.

Zoo betalen de Franschen hun tol aan de economische herleving der wereld.

Dat is prachtig van altruïsme. Dat is voorbeeldeloos. Het is bewonderenswaardig. Maar is het niet te mooi om te duren? En gesteld dat de Franschen (wier toonbeeld van de mobilisatie der douane, van verlaging der tarieven, bij lange na niet in dezelfde proporties door het meerendeel der handeldrijvende volkeren is nagevolgd) gesteld dat de Franschen die schreeuwende ongelijkheden blijven dulden, hoe lang zullen ze rijk genoeg zijn dat hun beenen deze weelde kunnen dragen?

Hun koopwaar verroert niet meer en niets is ongenadiger dan de cijfers.

In 1926, jaar van hun maximum, exporteerden zij voor 37 milliard, in 1936, met hetzelfde outillage, voor 8 milliard francs. Een val van bijna dertig milliard. De daling echter geschiedde regelmatig, zonder rukken, zonder schokken, haast onmerkbaar. Men tuimelde niet, men gleed. Alleen wie materiaal heeft om twee perioden te vergelijken, gescheiden door een voldoenden interval, bespeurt de buiteling en den schok. In 1931 b.v. exporteerde men voor 1413 millioen aan katoentjes; in 1936 voor 74 millioen. Wollen weefsels over dezelfde boekjaren: 1.098 en 157. Mode: 44 en 11. Porceleinen: 103 en 34. Pelterijen: 259 en 59. Glaswerk: 230 en 35. Automobielen: 835 en 523. Metaalarbeid: 1253 en 490. Onderdeelen: 630 en 190. Geen spoor echter van een plotselingen krach, van een breuk. Van lieverlede zinkt men weg tot de nabijheid der nulpunten.

De neergang voltrekt zich als een langdurige, kwijnende ziekte, welke het heele organisme aantast, sloopt, verteert. Er is geen enkele reden waarom zij zou ophouden. Geen enkel medicament hielp. Als 't zoo doorgaat zal de Fransche export in 1940 niet méér meten dan de tonneninhoud van enkele Rijn-aken.

Merkwaardige feiten

Twee merkwaardige feiten echter, onrustbarender nog dan die trapsgewijze, kwasi automatische verschrompeling, deden zich voor gedurende de laatste maanden. In een menigte gevallen, te talrijk om ze op te sommen, en te eentonig, lukte het de Franschen niet meer om de export-contingenten te plaatsen welke hun door buitenlandsche naties zijn toegekend. De fout daarvan is niet te wijten aan de koopers doch aan de verkoopers. De Franschen, totaal verpletterd door monsterachtige bedrijfskosten (veertig-urige week, hooge loonen, sociale wetten, exorbitante belastingen en vermindering der productie door onwil der arbeiders) kunnen niet meer fabriceeren tegen concurreerende prijzen. Op dit gebied zijn zij volslagen knock-out. Met een verbijsterende snelheid heeft het gouvernement dat Frankrijk zich koos de Fransche productie geëlimineerd van bijna alle markten. Deze regeering is zelfs bezig haar eigen voortbrengselen te weren van de binnenlandsche markt.

Dit is het eerste feit dat geconstateerd werd met bijzonderen schrik, want in zijn perspectief ligt het onontkomelijk dilemma: ruïne voor allen, patroons en arbeiders, of autarkie. Het tweede feit echter dat men waarneemt is nog ernstiger in zijn mogelijke gevolgen.

Frankrijk, land dat overvloeide van melk en honing, een der vruchtbaarste, een der climatorisch meest bevoorrechte streken der wereld, en alle verhoudingen in acht genomen zeer dun bevolkt, dit in alle opzichten geprivilegieerde territorium, kort geleden nog hoofdzakelijk gewijd aan landbouw en veeteelt, slaagt er niet meer in om zijn bewoners te voeden. Gedurende de vier ontnuchterende maanden van 1937 heeft Frankrijk voor 3.507 millioen francs geïmporteerd aan levensbehoeften, tegen een export van 1.064. In maten van gewicht omgerekend is het verschil tusschen invoer en uitvoer nog veel treffender. Over dat korte tijdsverloop betrok Frankrijk 2.176.521 ton voedingsmiddelen uit het buitenland. Het exporteerde daarentegen slechts 350.222 ton. Een supplementaire toevoer van 1.826.299.000 K.G. etenswaren (circa 45 K.G. per hoofd, zuigelingen inbegrepen) voor een periode van honderd dagen, in een welig land, dat volstrekt niet leed aan misgewas, dat is een hoeveelheid om terecht verbazing, opschudding en benauwdheid te verwekken.

Ontwricht

Nog een menigte andere cijfers zou ik kunnen citeeren, fnuikend voor het optimisme, en die de uitlating van Charles Spinasse, minister van Staathuishoudkunde: ‘De Fransche economie is voortaan gevestigd op gezonde grondslagen’ pertinent, brutaal en pijnlijk logenstraffen. Met het oog op al deze onheilspellende cijfers, genegeerd en verzwegen in 't openbaar, erkend en gevreesd tusschen de vier muren der ministerieele bureaux, heeft de Minister douanevolmachten gevraagd. Hij verkreeg ze van de Kamer. Wat zal hij echter ermee doen, als ook de Senaat de volmacht inwilligt om inkomende rechten naar believen te wijzigen? Wanneer hij de tarieven verhoogt en den import vermindert dan benadeelt hij de schatkist welke heffingen int op den invoer.

Wanneer hij de tarieven daarentegen verlaagt en den import vermeerdert dan vernietigt hij reddeloos wat zich in de Fransche industrie nog met kunst en vliegwerk staande houdt.

[verschenen: 14 juni 1937]