Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Om een bal

Parijs, 13 April [1937]

Het terrein der volkerenpsychologie is bij uitstek wisselend en wat men hier observeert voor 't eene jaar blijft niet dikwijls geldig voor het andere.

Zoo moet herroepen worden wat ik hier eenigen tijd geleden schreef over het strikte onderscheid dat de Franschen maken tusschen sport en politiek. Zij hebben deze loffelijke eigenschap verloren en ook dit mag betreurd worden als een der menigvuldige wandaden van het Front Populaire.

Toen de vorige week bij de opening van den Zesdaagsche het Italiaansche team aanreed om zich te presenteeren, werden zij uit alle hoeken van den engelenbak uitgefloten, uitgejouwd en uitgescholden voor fascisten. Het woord dat hier den grimmigste hoon uitdrukt, klinkt voor de Italianen waarschijnlijk als de hoogste eer. Niettemin slaat het Fransche publiek een richting in welke ieder zal spijten die elk soort van onverdraagzaamheid afkeurt, en welke ieder zal verontrusten die zich voldoende rekenschap geeft van de mate waarin een sportsman tegenwoordig zijn nationale vlag niet alleen belichaamt maar ook vertegenwoordigt.

In 't voorbijgaan: De Zesdaagsche van 1937 is verreden in het tempo eener ouderwetsche begrafenis. Er ontbrak niets dan een volle zaal, een greintje animo en de treurmarsch van Chopin: Zoo gaat alles naar de bliksem toe.

De premies uitgeloofd voor twee ronden stegen zelden boven de honderd francs, ondanks de devaluatie en de welvaart. Na middernacht was er geen kip meer in de zaal behalve het personeel en een aantal souteneurs die uitkeken of hun vriendinnetje terugkeerde van volbrachten werktijd. Ostentatief toonden de renners dat zij hun ambacht aan hun laars lapten, als de bewuste arbeiders eener genationaliseerde fabriek, en het was een openbaar geheim dat zij zich voor deze lammenadige prestatie van gesalarieerde lanterfanters op de been hielden met behulp van apothekersmiddelen die voor paarden en hazewindhonden strafbaar zijn. Welk een decadentie! En welk een sof!

Een ontmoeting

Dezelfde week als de Zesdaagsche, op Zondag 11 April, zou in het Parc des Princes de ontmoeting plaats vinden tusschen de nationale elftallen van Italië en Frankrijk. De organiseerders verwachtten voor deze match een meer dan gebruikelijken toeloop en om wanordelijkheden te vermijden hadden zij beslist dat de wedstrijd gespeeld zou worden met gesloten loketten. Alle toegangskaarten moesten van te voren gekocht worden en drie dagen vóór den vastgestelden datum bedroeg de recette reeds meer dan zes honderd duizend francs. Toen de laatste toebereidselen getroffen werden voor het normale welslagen eener productieve vertooning kwam uit Rome plotseling het telegram dat de fascistische autoriteiten de Italiaansche voetballers verboden hadden te vertrekken naar Parijs. Redenen, opheldering of toelichting van het verbod werden niet verstrekt. Rome gaf droogweg te kennen: wij spelen niet met jullie. Twee etmalen voordat de scheidsrechter den aftrap zou fluiten werden de aangegane verbintenissen ongegeneerd verbroken. De Franschen konden zulk een order slechts incasseeren als het toedienen eener oorvijg.

Zonder twijfel kregen de Franschen wat hun rechtens en billijkheidshalve toekwam. Bij de uitvaart der vijf slachtoffers der relletjes van Clichy werden in een stoet van een millioen manifestanten die de dooden uitgeleide deden, tientallen plakkaten rondgedragen met het opschrift: ‘Fascistes Assassins’.

Al ware deze kwalificatie van Moordenaars Fascisten geen pertinente en brutale leugen, zij gaf geen pas tegenover een buitenlandsch gouvernement. Maar Blum zelf steekt de vuist op tegen het fascisme en Blum zelf heeft de Internationale Tentoonstelling geplaatst onder antifascistische auspiciën. Hoe zou Blum het opvatten als hij uit Rome van hetzelfde laken een pak kreeg aangemeten? Blum heeft dus driedubbel ongelijk. Wie begon? Hij.

Politiek is geen sport

Politiek echter is geen sport. Toen Mussolini het besluit nam om de Franschen te boycotten kon hij onmogelijk inlichtingen bezitten betreffende de anti-Italiaansche heibel welke de roestige rust verstoorde van den Zesdaagsche. Men kan zijn voelhorens hieromtrent prijzen doch men moet het minstens voorbarig, zoo niet onredelijk oordeelen om op louter gissen een optreden te baseeren dat de vreedzame sport met een ruk verplaatst naar het domein eener agressieve diplomatie. Het was te voorzien dat vroeg of laat een voetbal aanleiding zou worden tot strubbelingen welke naar kruit ruiken. Menigeen in Frankrijk heeft dit voorspeld. Maar dat is geen argument om het initiatief te nemen tot den eersten stap. Het ware verstandiger geweest den Franschen met een kleinen variant de uitnoodiging toe te voegen waarmee de slag van Fontenoy aanving: ‘Messieurs les Français, tirez les premiers.’ Het is waar, als de Franschen eerst geschoten hadden (in aanwezigheid van een gezant die tegenwoordig - waarom eigenlijk? - alle wedstrijden bijwoont) dat de breekschade definitief en onherstelbaar geweest zou zijn. Bijgevolg handelde Mussolini wijs en toch heeft hij schuld.

Voor wie het naadje van den kous wil weten (een kous op den kop der Franschen) volgt hier de juiste toedracht der netelige zaak. De Italiaansche voetbal-bond, demonstraties duchtend van communisten en socialisten, had aan de Fransche federatie gevraagd of zij in staat was de absolute handhaving der orde te garandeeren. Hierop antwoordden de Franschen dat troebelen, welke totnutoe nimmer gesignaleerd waren, ook bij deze gelegenheid niet te vreezen schenen, maar dat zij geen absolute waarborgen konden verleenen, dat geen enkel incident van zulken aard zich zou voordoen. Meer konden zij moeilijk beloven, want elke volksverzameling, hoe zorgvuldig ook bewaakt en geschift, is vatbaar voor de machinaties van agents provocateurs die geen sterveling van te voren kan aanwijzen. Met dat bescheid waren de Italianen niet tevreden en Starace, secretaris-generaal der Fascistische Partij en tevens president van het Olympisch Comité, gelastte afstel van de match. Tot nader order kan men zich houden aan deze lezing, welke door communiqué's van het Fransche gouvernement en de Parijsche politie zijdelings bevestigd is.

Gevaarlijk innerlijk proces

Maar waar ook de fout schuilt van een jammerlijk gehaspel dat gelukkig nog niet eindigde met bommen en granaten, de vinnigheden naar aanleiding van een ronden bal onthullen al het veege eener hachelijke situatie. Te recht of ten onrechte mogen de Franschen argwanen dat Moskou hen tot elken prijs en met alle denkbare middelen, complotten, intriges en hinderlagen, in een onzaligen oorlog wil lokken. Dat is waarschijnlijk, en soms op 't kantje van klaarblijkelijk. Het kan echter niet geloochend worden dat de Franschen zelf weinig pogingen beproeven om die samenzweringen te verijdelen, en dat zij daarentegen uit volle borst, met een onbegrijpelijke luchthartigheid, met een onverklaarbare verblinding, vermetel en roekeloos medewerken aan het verscherpen der wrijvingen, aan het scheppen der omstandigheden waaruit een diplomatieke crisis en een casus belli even natuurlijk moet voortspruiten als het weerlicht uit een onweerswolk. De bioscopen zijn niet te tellen waar elke week, niet alleen te Parijs, maar ook in de provincies en zelfs in Algiers, Tunis en Marokko, anti-Italiaansche opstootjes uitbreken met een spontaneïteit waarvan men versteld staat. Zoo gereserveerd, objectief, volkomen passieloos, met een nuance van sympathie het ensemble der Fransche natie zich gedraagt ten opzichte van Hitler, ondanks het gemengde koor der roskammende chansonniers, zoo bits afwijzend, instinctief vijandig, gereed om zijn tanden te toonen, weinig toeschietelijk, openbaart de globale Franschman zich hoe langer hoe meer tegenover Mussolini. Voor zoover men kan nagaan is bij deze wijziging van gemoedsgesteltenis geen enkele propaganda van dichtbij of van veraf betrokken. Die versomberende stemming schijnt een zuiver innerlijk proces, en zij is daarom noch minder geheimzinnig, noch meer pluis.

Er valt niet aan te twijfelen of Mussolini's agenten, zeer bedreven, hebben hem verwittigd van een mentaliteit, welke sommige bladen, eertijds verknocht aan Rome, reeds dwong een anderen toon te zingen. En vermoedelijk benadert men 't dichtst de waarheid met de veronderstelling dat de Romeinsche dictator zich een klein incident gepermitteerd heeft omdat hij voor 't oogenblik de weelde van een groot conflict niet dragen kan. Dat zou des te beter voor beide partijen zijn als er niet menige aanduiding was dat de bal hem bij de eerste schoone gelegenheid zal worden teruggekaatst.

[verschenen: 26 april 1937]