Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Curiositeiten

Parijs, 20 Februari [1937]

Het is me tot nu toe nog steeds gelukt filosofisch genoeg te worden om typische feiten, symptomatische verschijnselen waarvoor de Franschman geen spier meer vertrekt, te aanvaarden met een stalen gezicht, en zelfs niet om onverstoorbaar te slikken wat de rechtgeaarde inboorling verduwt zonder dat het hem een seconde zwaar op de maag ligt. Zou dat een houding zijn welke hij aanneemt of zou de Fransche natie tegenover sommige lastige gevallen niet alleen de tactiek toepassen van den vernuftigen struisvogel maar ook de fabelachtige spijsvertering verworven hebben waarmee dit snuggere dier naam maakte? Ik weet het niet. In den strijd om het bestaan is niets verwonderlijk. De behoefte schept het orgaan gelijk de vermaarde bioloog zei. Doch zoowel bij de eene als bij de andere veronderstelling moet ik mijn inferioriteit bekennen, want bij menige rariteit ontsnapt mij in alle toonaarden nog de opmerking: dat is kras.

Zoo de kwestie van de geldigverklaring der verkiezing van zekeren Fernand Valat. Een futiliteit zonder twijfel, maar voor de geaardheid der menschen niet minder karakteristiek dan de strepen van een kleurenspectrum voor de bestanddeelen van den Melkweg. Bedoelde sinjeur was communistisch burgemeester van Alès, en liet zich in die hoedanigheid betrappen op diefstal. Hij pleegde verduisteringen in benzine welke een expert raamde op 18.367 francs.

Een peccadille. Geen goudmijn voorwaar, doch ieder doet wat hij kan en de diefstal was onloochenbaar. Genoemde Valat werd dan ook veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes maanden. Hij ging in hooger beroep, van rechtbank naar rechtbank, tot aan de laatste instantie van het opperste Hof. Nergens werd hij speciaal gezouten wegens deze driestheid, maar ook nergens kreeg hij vrijspraak. Want als de Fransche magistraten dikwijls het woord spreken van hen wier brood zij eten, er blijven minstens een aantal rechters over in Frankrijk die niet gekscheren met de justitie.

Opnieuw gekozen

Fernand Valat bracht dus een half jaar door in de kerkers der Republiek. Hij verloor daarmee zijn burgerlijke en politieke rechten. Ten gevolge van een formeel vonnis wegens diefstal was hij geen kiezer meer, en wie geen kiezer is kan niet gekozen worden zooals de wet voorschrijft. De ingezetenen evenwel van Alès, gekrenkt in hun gevoelens van eigenliefde, van onfeilbaarheid, van locaal chauvinisme, van saamhoorigheid, beschouwden het vonnis der diverse rechters als een aanslag op hun eigen persoon. Zij zagen er volstrekt geen been in om hun onteerden stadgenoot opnieuw uit te roepen tot burgemeester en successievelijk te kiezen tot lid der provinciale staten en tot volksvertegenwoordiger in de Tweede Kamer. Alle smaken immers zijn in de natuur. Het ligt eveneens voor de hand dat Fernand Valat zich die onverhoopte gunstbewijzen gaarne liet welgevallen. Ieder maakt carrière zooals hij kan.

Dit verhindert ondertusschen niet dat hij een onbetwistbare dief is, die naar de letter en naar den geest der grondwet niet mag zetelen in het parlement. Het algemeen stemrecht wascht veel schoon, maar het verleent geen amnestie voor misdrijven als verduistering. Waar zouden wij in de kortste keeren verzeilen wanneer 't anders ware? De parlementaire immuniteit zou logisch kunnen beginnen vóór de verkiezing, bij het stellen van een candidaatschap. Waarom eigenlijk niet? Is alles reeds niet anders? Hebben de collega's van Fernand Valat, collega's van het Front Populaire natuurlijk, zijn verkiezing niet gevalideerd omdat zij een gebod is der Vox Populi? Behoeft het gezegd? ‘Ik vraag u de beslissing te ratificeeren van het algemeen stemrecht’ orakelde zekere Règis, socialistisch député van Algiers, en klaar was kees.

Een prachtige paradox! Wie de wetten maken, leeren ze te schenden, en wie ze schond maakt nieuwe. Valat vertegenwoordigt het Fransche volk tot 1940. Niets belet hem om President der Republiek te worden onder het teeken van sikkel en hamer. Hij heeft de benijdenswaardigste vooruitzichten. Geen enkele krant protesteerde tegen zijn validatie, behalve de onverbeterlijke Action Française, die haar verontwaardiging luchtte met deze lapidaire zinsnede: ‘In de vorige Kamer recruteerde men dieven onder de député's, in de huidige Kamer recruteert men député's onder de dieven.’ Treurig zooals de zaak gesteld is kan men het blad desnoods ongelijk geven, doch niet weerleggen.

Nog een staaltje

Ziehier een andere proeve van dezelfde mentaliteit. Abel Gardey, die de laatste dagen herhaaldelijk vernoemd is als eventueel Minister van Schatkist (met of zonder Auriol) onthult in den Senaat een schandaal waar hij rapporteur is der financieele commissie. Wat beweert Gardey? Hij toont met bewijzen aan dat de toelagen welke de Tweede Kamer heeft bestemd voor werklooze en behoeftige kunstenaars uitgekeerd worden aan lieden die noch werkloos zijn, noch behoeftig, noch kunstenaars. Hij heeft 170 dossiers onderzocht en 79 ervan wederrechtelijk en bedrieglijk bevonden. Een mooi percentage.

Hij citeerde voorbeelden. Onder de begenadigden ontmoette men studenten, kaartlegsters, iemand de twaalf duizend francs huur verwoont en zelfs de directrice van een Institut de Beauté. De Senaat, geërgerd door de buitensporigheid der misbruiken, schrapt de heele subsidie en laat de enkele echte hongerlijders boeten met de massa der tafelschuimers. Jammer voor de stakkers. Uitstekend voor de klaploopers. Maar daarmee houdt de geschiedenis op. Geen haan kraait er verder naar. De zaak is uit de wereld. Niemand vraagt restitutie van de frauduleus geïnde sommen. Niemand eischt bestraffing van de bedotters die zich met misdadige bedoelingen titels en hoedanigheden toeëigenden. Gij denkt misschien dat iemand geïnformeerd heeft naar de ambtenaars die het order teekenden om gesmokkelde uitkeeringen te doen? Abuis. Men praat er niet eens over. Het zijn luchtelfen, etherische fantomen die de pen hanteerden op de quitanties. Zelfs de belangstelling van Gardey strekt zich niet tot hen uit. Zij bestaan niet. En dit is het vreemdste. Daarin immers ligt opgesloten dat de plundering van het budget klaarblijkelijk niet gerekend wordt onder de strafbare vergrijpen. Men onderdrukt met alle mogelijke middelen de belastingontduikers die den schatkist weigeren te voeden. Men knijpt een oogje dicht voor de ontelbare parasieten die haar leegscheppen. Want zonder eenigen twijfel gaat 't hier zoo van laag tot hoog op alle trappen der rijkssubsidies.

Een derde voorbeeld

Een derde voorbeeld om aan te toonen tot welken graad het raderwerk van bestuur en beheer in dit land van lieverlede versleten en defect raakte.

Er is onlangs een wet gestemd om de 2% belasting op het zaken-omzetcijfer te vervangen door 6% op de productie. Schijnbaar simple comme bonjour. In de staatscourant inmiddels beslaat de nieuwe wet 96 kleingedrukte kolommen.

Wat eenvoudig, helder, duidelijk, zakelijk had kunnen, had moéten klinken, werd een monument van nonsensikale, hakkelende, stotterende, idiote, onverstaanbare wartaal. Op 15 Februari zou de wet van kracht worden. Zij is verschoven tot den 28sten omdat niemand er iets van begrijpt, omdat zij aanleiding is tot eindelooze discussies, interpretaties, tegenstrijdige opvattingen, onoplosbare rebussen. Zelfs de belastinginspecteurs weten er geen raad mee. Het is hun vak om munt te slaan uit den citoyen en nooit verschafte de wetgever hun een dubbelzinniger instrument. Maar ook de inspecteurs konden 't onderling nog niet eens worden. Het parlement heeft gewoonweg geredeneerd alsof een zelfde tekst op alle takken van nijverheid, op de textiel, de voedingsmiddelen, de chemie, de metalen, de mechaniek, enz. bruikbaar was. Waar evenwel begint de productie van een koekje, een wollen jurk, een kachel, een stoel, een boek? Met een beetje goede wil riskeert de Franschman niet 6% te betalen doch zesmaal zes procent, zoo niet meer. Fabrikanten, verkoopers, en koopers zullen ieder op hun beurt den tol passeeren. Als de wet tenminste, die een ongeloofelijke, ongehoorde paperasserij vereischt, ooit in werking zal kunnen treden, of in toepassing zal kunnen blijven. Nu reeds, terwijl ze nog is opgeschort, heeft elke belastingcontroleur in een industrieel centrum als Parijs al meer dan twee honderd duizend supplementaire bescheiden te viseeren.

Een laatste model

Ten slotte nog een laatste model van legislatieve en administratieve verdwazing. Zij is even stupide als misselijk, hatelijk en monsterachtig. Frankrijk heeft een laag geboortecijfer. Tè laag. Men klaagt erover. Sinds ettelijke jaren zoekt men naar remedies tegen een langzame uitsterving. Welnu. Bij de recente verhooging der inkomstenbelasting is de vrijgezel die honderd vijftigduizend francs incasseert, verzwaard met 16%, de vader van twee minderjarige kinderen met 25%, de vader van vier minderjarige kinderen met 29%!

Hoe slagen de lieden erin die zoo iets gedrochtelijks verzinnen en stemmen om zich normaal te vinden voor den spiegel? Hun botheid is grondeloos, grenzenloos, peilloos. Hoe spelen zij 't klaar om zich ten overvloede in te beelden dat dergelijke grapjes lang kunnen duren? De menschen behoeven zich desnoods niet eens te verzetten. De dingen zelf komen daarbij in opstand en sleepen de menschen mede.

[verschenen: 8 maart 1937]