Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

De mooie Suzanna

Parijs, 30 December [1936]

Natuurlijk praat iedereen over ‘het schandaal van den Quai d'Orsay’, omdat de kranten er vol van staan, de eenen op komische, de anderen op tragische wijs. Het is verleidelijk voor een journalist om een artikel te titelen ‘Briand heette in werkelijkheid Suzanna Linder’. Na tien dagen ondertusschen kan niemand met zekerheid zeggen wat het ‘schandaal’ om 't lijf heeft, veel of weinig, diamanten van Zuid-Afrika of parels van Japan. Het werd aan de groote klok gehangen door Le Journal, waar Pierre Guimier baas is, de gewipte administrateur van Havas. Dit zal Blum leeren om zich een dagblad-directeur tot vijand te maken door hem te behandelen als een loopjongen na hem niet te hebben kunnen koopen met een vorstelijke subsidie. De bron waaruit de affaire opborrelt is bijgevolg een beetje troebel. Zij zou ronduit verdacht zijn als niet twee der hoofdpersonen gearresteerd waren, wat klinkklaar aantoont dat men in sommige hooge sferen het schandaal geenszins schuwt, doch daarentegen in de hand werkt.

Des te beter, of des te erger, naar ieders verkiezing. Men zal voortaan mogen denken dat sinds het einde van den wereldoorlog de Fransche buitenlandsche politiek geïnspireerd en gedomineerd werd door een vrouw, gelijk in de vette jaren der favorieten. Wat dunkt u van die politiek? Dat zij een waar huishoudentje was van Jan Steen, uitloopend op burengerucht? Of dat zij een meesterstuk is geweest van stuurmanskunst tusschen klippen en zandbanken? De eer van een en ander komt toe aan Suzanna Linder, van oorsprong onbekend, doch beeldschoon en van beroep typiste. In 1919 namelijk kreeg zij kennis met Philippe Berthelot, directeur-generaal van den Quai d'Orsay, viel in zijn armen, veroverde zijn hart, werd zijn maîtresse en bleef 't tot zijn dood, gelijk Philippe tot zijn dood in 1932 de regisseur bleef van Frankrijk's Buitenlandsche Zaken. Wij mogen deze intieme snaren van het particuliere leven aanroeren zonder den minsten schroom, omdat Philippe, een fameus menschen-verachter en overtreder van conventies, zijn liaison (hij was getrouwd) overal en altijd geafficheerd heeft, op internationale conferenties en bij de zittingen van den Volkenbond.

Duizelingwekkende carrière

Hij, de diplomaat, telde 53 jaar toen hij zijn muze ontmoette. De gevaarlijke leeftijd. Zij, de typiste, was even in de twintig. De gestalte van Maya met al haar begoochelingen. Het zou jammer geweest zijn, en onvereenigbaar met den roes van het geluk, wanneer zij een proefperiode had moeten doormaken om ingewijd te worden in de geheimen der hoogere staatkunde. Zij werd ontheven van alle examens en trad onmiddellijk in het heilige der heiligen, aan de hand van Philippe. Bij die bliksemsnelle ontluiking (zij groeide als een bloem onder de bezwering van een fakir) verloor zij de aardsche betrekkelijkheden niet uit 't oog. Met haar salaris van achttien duizend francs per jaar kocht zij zich perceelen te Saint-Ouen, twee persoonlijke behuizingen te Parijs, twee villa's te Riva Bella aan den Côte d'Azur, ontving zij gezanten en jonge arrivisten der Carrière, speelde zij plaque's van vijftig louis, alsof het stuivers waren, aan de roulettes der Casino's. Alles werd bekostigd uit de geheime fondsen van den Quai d'Orsay. Waar de belastingbetaler al niet goed voor is in een republiek die zóó weinig geld had voor de wetenschappen dat het Huis der Chemie, gesticht ter gedachtenis van Philippe's beroemden vader, slechts gebouwd kon worden dank zij de opbrengst eener internationale en nationale inschrijving!

Suzanna's invloed duurde zoolang Philippe leefde, hij hield op toen de Patroon stierf. Zij bleef achter met twee kinderen, een hoop schulden en haar jaarlijksche traktement van typiste. Gelijk de zorgeloos zingende krekels van Riva Bella had zij geen voorraad opgespaard voor den kalen winter. Even ras als de bloem van den fakir ontbloeid was, verwelkte zij. Wat te beginnen? Haar invloed op den Quai d'Orsay en op de ambassades was getaand doch niet geknakt. Zij bezat menig dossier betreffende officieele persoonlijkheden. Tot menig archief had zij toegang. Menig consul en andere ambtenaars waren haar een post verplicht, of een promotie. Al deze souvenirs stelden haar in staat om een deugd te maken van den nood. Zij was nog bruikbaar voor filibustiers.

Een prooi

Zoo viel zij als een te gemakkelijke prooi in de klauwen van Micha Rozenfeld, alias Baron Rosen. Het is ongelukkig dat men zulke termen mag bezigen voor iemand die vrije entrées had in het Hôtel Matignon, de residentie van den minister-president Blum en diens cabinetschef Blumel. Doch Micha Rosenfeld (- ‘een naam om redacteur te zijn van Le Populaire’ - ‘te kortelings ontsnapt uit een ghetto van Smolensk om reeds minister van Onderwijs te worden in Frankrijk’ hoonen de tegenstanders -) Micha Rosenfeld had moeten vluchten naar België wegens uitgifte van chèques zonder provisie en de betreding van Fransch grondgebied was hem verboden sinds Maart van dit jaar. De stembusoverwinning van het Front Populaire, hooge relaties, en het feit dat de Blum's, de Blumel's, Zay's, Moch's en andere uitverkorenen niet gauw den neus ophalen, veroorloofden hem in Juni wederom zijn intocht te doen in Parijs. Men zou 't nauwelijks gelooven als Baron Rosen er zelf niet op gepocht had tegenover den rechter van instructie.

Want Suzanna Linder, gevolmachtigde van den Quai d'Orsay, ex-maîtresse van Philippe Berthelot, verhuisde naar een gevangenis, en Micha Rosenfeld, de gast van Hôtel Matignon, zit in de nor. Zelfs wanneer alles waarheid is waarvan men hen in 't honderd beticht (ondanks de nieuwe wetten tegen laster!) hoe konden zij daar belanden zoolang de Blum's en Blumel's de lakens uitdeelen? Dat gaat boven ieders petje. Dat begrijpt niemand, of iedereen doet alsof hij 't niet begrijpt. Hebben zij werkelijk voor tientallen millioenen wapenen gesmokkeld naar Madrid? Maar Pierre Cot in eigen persoon smokkelt vliegtuigen naar Spanje! Elken avond te 22.05 vertrekt van de Gare d'Orsay een koppel wagons met vrijwilligers naar Barcelona! Hebben zij werkelijk den moorddadigen houwitser 80 en het modernste anti-luchtvaart-geschut uitgeleverd aan het Frente Popular? Maar dat zouden zij nimmer gekund hebben zonder onnoemelijke medeplichtigheden in de onbereikbaarste regionen! En wat dan nog als het zoo was? Gaf Blum zelf niet de verzekering aan kameraad De Los Rios bij hun beruchte samenkomst van eind-Juli dat hij wel middelen zou weten te vinden om Madrid krachtdadig te steunen, ook al verklaarde Frankrijk zich kwansuis neutraal? Gesteld dat Suzanna Linder werkelijk een paar honderd diplomatieke bescheiden op den Quai d'Orsay verduisterde of verkwanselde, moest daarom Micha Rosenfeld gearresteerd worden? Was Baron Rosen niet de aangewezen ontduiker van Blum's geveinsde neutraliteit?

Het vreemdste van dit ‘schandaal’ is dat er geen manier bestond om het in den doofpot te stoppen alvorens het ruchtbaar werd. Hoe moeten Blum of Blumel zich voelen wanneer zij op zulke struikelblokken stooten, wanneer iemand op wien zij geen vat hebben hen vanuit de schermen in de wielen rijdt, wanneer zij hun effectieve macht op zoo flagrante wijze beperkt, gebonden, besnoeid, gefnuikt zien? Eigenlijk zou dat het schandaal van het schandaal mogen heeten. Men vertelt niet hoe Blum dergelijke grappen opneemt. Doch anderen lachen erom en gnuiven erover. Ook deze poets is uitstekend gebakken.

[verschenen: 14 januari 1937]