Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Pleidooi voor Blum.

Parijs, 27 December [1936]

Een conflict is ontstaan tusschen het gouvernement en het hoogerhuis van den Senaat. Het zooveelste. Waarover, dat doet er niet eens toe. De zaak is zoo: Als de Senaat gebleven was waarvoor hij niet lang geleden nog doorging, dit wil zeggen een verzameling van keurige oude heertjes, of als hij nog was waarvoor de constitutie hem bestemde, 't passieve tegenwicht der wijsheid dat de onbezonnen en groenere jonkheid der Kamer als een blok aan haar beenen meesleept, kortom wanneer de Senaat nog de Senaat was die de kabinetten van Tardieu en Laval voor een wissewasje in den grond boorde als papieren scheepjes, dan had Léon Blum naar den kelder moeten gaan. Voor de zooveelste maal. Men rekende erop, hier en elders. Men popelde er reeds bij, in Frankrijk en in 't buitenland. De vermoedelijke erfgenamen lunchten rondom het Palais Bourbon van de Kamer, dineerden rondom het Palais du Luxembourg van den Senaat. Een kabinet immers wordt samengesteld na een goed menu, naast een puike flesch (behalve door Blum die slechts water drinkt) en nimmer was er zoo druk gebanketteerd als in de laatste weken. Men mompelde zelfs dat Blum zich de namen der genoodigden van een Chautemps, van een Daladier, en van hun vrienden, regelmatig liet thuis bezorgen. En de vraag werd deze: Als Blum vallen moet, als hij logischerwijze niet overeind kan blijven, waarom, parbleu, tuimelt hij dan niet?

Wie aldus redeneerden verlangden dat hij tuimelen zou en zij zagen niet wat hem staande hield. Het is meestal gevaarlijk om te denken in de lijn van onze wenschen, die belangrijke factoren van een probleem naar believen riskeeren te vergrooten of te verkleinen. Maar wie kan zich daar geheel voor hoeden? Hoevelen kunnen zich beroemen een kwestie zuiver objectief te stellen en op te lossen? In dit geval niet eens een dozijn van twaalf. Dat toont onweerlegbaar de uitkomst der verwachtingen.

Wat met vergat

Allen, tot wier ongenoegen of misnoegen Blum de teugels voerde van het bewind, verwaarloosden in hun diagnostieken en prognostieken een element dat aanvankelijk niet van den eersten rang scheen. Zij merkten slechts wat hij tegen zich had en tegen zich kon krijgen. Overbodig om dat ‘tegen’ nog eens op te sommen; men deed 't meer dan ruimschoots. Het ‘tegen’ was formidabel, en hoe langer men ernaar keek, tuurde en staarde, hoe formidabeler het werd.

Men lag er met den neus op en het werd tenslotte zoo kolossaal dat men niet meer bespeurde wat Blum vóór zich kon hebben. Wanneer iemand drie maanden terug geschreven had dat Blum nuttig was, noodig, noodzakelijk, onmisbaar, onontbeerlijk, een waar buitenkansje, een gunst der goden, wie zou dezen spectator niet beschouwd hebben als een amateur van excentrieke paradoxen? En toch! Zouden die verborgen, zorgvuldig vermomde eigenschappen van Léon Blum niet als de oorzakelijke reden verdedigd kunnen worden zijner gouvernementeele solidariteit? Bij gebrek aan beter, dat geef ik gaarne toe. Maar een reden moet er zijn, al ware het een minder goede.

Wij hervatten daarom het probleem van een diametraal tegenovergesteld standpunt, vanuit een gezichtshoek welke totnutoe werd verwaarloosd. Wat zien we? Zeker, Blum en diens socialistische trawanten zijn de stichters, de aanstokers, bestendigere eener menigte sociale, financieele, economische beroeringen, troebelen, wanorden, onzekerheden, van feitelijke, eventueele of virtueele catastrofen. Zooals Gaston Jèze, de fameuze advocaat van den Negus, deze week zei: ‘Het Front Populaire trekt een wissel op zichzelf en hoopt op een wonder.’ Of zooals L'Oeuvre bekende, een van Blum's ijverigste supporters: ‘Blum is aan 't bewind om maatschappelijke toestanden te verbeteren en de boekhouders kunnen ophoepelen.’

Moderne variant van Après nous le déluge Volgens de meeste waarschijnlijkheid loopt dat verkeerd af want het deficit der handelsbalans neemt toe in geweldige afmetingen en uit de openbare spaarkassen wordt elke maand voor honderden millioenen méér teruggevorderd dan ingelegd. Doch ‘plaie d'argent n'est pas mortelle’ beweert het oude Fransche spreekwoord. Men sterft niet aan een geld-kwaal, vooral niet nu, waar het begrip geld elastischer is dan het geweten der veertig roovers. En hoe 't ook afloopt, het zou onverstandig zijn om Blum en consorten niet de aansprakelijkheid te laten van hun beheer en van hun illusies. Het verdient zonder twijfel overweging dat op een mooien, of liever een leelijken dag de arbeiders-agitatie kan ontaarden in serieuze botsingen met het wettig gezag. Bij deze gelegenheid zal het voor ieder beter zijn dat hij die verantwoordelijk is voor de wanorde ook de onderdrukking commandeert.

De defensie

Maar een motief van oneindig ernstiger belang helpt den berg van bezwaren verzetten welke het gouvernement van Blum opstapelde. Tot hoevelen is 't doorgedrongen dat de Kamer het budget der nationale defensie gestemd heeft in den tijd van vijf minuten? Op den kop af vijf minuten, zonder nader onderzoek, zonder commentaren, ondanks zeer aanzienlijke extra-credieten voor leger en luchtvaart. Onder geen enkel der voorgaande regeeringen van de Derde Republiek, zelfs niet tijdens den wereldoorlog, was die haast, die gedweeheid, dat blinde vertrouwen in de militairen bestaanbaar of ook maar denkbaar. Nog geen jaar geleden, ofschoon de internationale situatie reeds niet pluis was, zetten de Rooden zich als één man schrap tegen de landsverdediging.

Ook dit jaar, hoewel de toestand inmiddels kritiek werd, zouden zij het oorlogs-budget verworpen hebben, ware Blum niet aan 't bewind geweest. Want zij zitten vastgesnoerd op hun stokpaardjes. Zij kunnen er niet af, ook al bedreigt hen een ramp. Het bewijs? De Socialistische en Communistische jeugd-bonden, verstokte pacifisten en ontwapenaars, die onophoudelijk om interventie schreeuwen in den Spaanschen burger-strijd, lieten duizenden affiches aanplakken tegen Daladier, minister van Oorlog, waarin zij, op den toon van een ultimatum, onmiddellijke vermindering eischten van den dienstplicht en verjaging uit het leger van de ‘fascistische’ officieren. Vermindering van diensttijd terwijl 80% der Duitsche krijgsmacht gegroepeerd staat langs de Fransche grens! Een jaar geleden zou een ministerie dergelijken waanzin hebben moeten slikken. Doch vandaag? In denzelfden nacht dat de raaskallende affiches werden opgeplakt liet Blum ze door de politie afscheuren.

Prachtiger nog: Op order van Daladier is de toegang tot de kazernes ontzegd aan alle kranten van het. Front Populaire, L'Oeuvre, L'Humanité, Le Peuple, Blum's eigen krant Le Populaire, etc. etc., en Blum bekrachtigde dit verbod. Ander feit dat veel lijkt op een borgstelling: in plaats van Gouraud moest een nieuwe militaire gouverneur benoemd worden van de vesting Parijs. Er zijn verschillende soorten van generaals, de slappe en de harde, de sympathieke en zij die men schilderachtig uitscheldt voor gueules de vaches (letterlijk, vertaald koeiensmoelen) tusschen welke Blum een keuze kon doen die hij met eenige moeite had kunnen opleggen aan den Generalen Staf. Of de keuze hem vrijstond of niet, de benoeming stelde allen gerust die niet huilen met de wolven. Het bevel over Parijs werd opgedragen aan Général Prêtelat, die de reputatie heeft van een ijzeren Hein. De juiste man. Omdat de Franschen, terecht of ten onrechte, een Putsch duchten van de dubbelhartige, achterbaksche communisten, inaugureerde Prêtelat zijn post met een duidelijke demonstratie. elken nacht laat hij een convooi van tanks en automitrailleuses een ronde doen door ‘de roode ceintuur’, de marxistische voorsteden welke La Ville Lumière omringen met een gordel van janhagel en galgenaas.

Als koek

Al deze maatregelen van veiligheid en zelfbehoud zouden onder vorige ministeries de heftigste opposities ontketend hebben en gestuit zijn op handtastelijk verzet. Onder Blum gaat ze erin als gesneden en geboterde koek. Dat is wat waard. Onder de huidige omstandigheden is het zelfs zooveel waard dat ik er niet op zou durven zweren dat het heele Front Populaire, met zijn anti-fascisme, zijn misbaar van heb-ik-jou-daar, zijn gerammel van holle leuzen die geregeld het tegenovergestelde bereiken van wat ze beoogen, niet een uitvinding is van hen die door weer en door wind, door dik en door dun de werkelijke meesters bleven van Frankrijk, dit wil zeggen de Grand Etat-Major.

Onder Blum tenminste zal in geval van oorlog de weermacht gemobiliseerd kunnen worden zonder dat men sabotage heeft te vreezen. Onder Blum kunnen de schooljongens gemilitariseerd worden gelijk in Italië en in Duitschland. Onder Blum pingelt men niet op een paar milliarden meer of minder voor de bewapening. Dat zijn geen kleinigheden. Zij worden duur betaald. Maar voor wat hoort wat. Men heeft niets voor niets en wie het doel wil, moet ook de middelen willen. Qui veut la fin veut les moyens. Als er een grandioze comedie gespeeld wordt zou het niet eens behoeven te verbazen wanneer Léon Blum in het complot was. Dit echter zullen wij nooit vernemen daar 't niet noodig is dat wij 't weten bij een manoeuvre waar alleen het resultaat telt en bij technici die met evenveel gemak een minister camoufleeren als een stad verbergen onder kunstmatige nevels en wolken.

[verschenen: 13 januari 1937]