Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Het Alibi

Parijs, 23 Juli [1936]

Om de brandklok te luiden op het geschikte uur heeft het Fransche gouvernement zelfs onder Blum nog niets beters uitgevonden dan het dagblad L'Action Française.

Dit is tamelijk komiek als men even bedenkt hoeveel redenen er bestaan voor het huidige bewind om een orgaan te supprimeeren dat den minister-president niet anders pleegt aan te duiden dan onder den naam van ‘het Kameel’, om de beurt in 't mannelijk en in 't vrouwelijk, le chameau, la chamelle, welke term in de Fransche taal een toppunt vertolkt van minachting. En geloof niet dat doctrinaire scrupules (als b.v. de vrijheid van drukpers) de regeering weerhouden om een krant te kortwieken die dagelijks de giftigste beschimpingen voegt aan de vlijmendste critiek. Deze week liet de Justitie een brochure in beslag nemen welke onder den titel ‘Het Leven van Léon Blum’ voor den prijs van twee dubbeltjes een aantal beweringen in den handel bracht waarvan wij de meeste reeds gelezen hadden in het orgaan der royalisten.

Vindt Blum een brochure zooveel onaangenamer dan een krant om eraan herinnerd te worden dat hij zijn universitaire studies heeft moeten onderbreken wijl hij bij een examen betrapt is op spieken? Wij zullen den inhoud van ‘La Vie de Monsieur Léon Blum’ niet overbrieven omdat de Fransche premier hem beleedigend oordeelt. Maar niets verhindert ons te constateeren dat menig nummer der Action Française meer strafbaren hoon heeft uitgestort over het hoofd der regeering dan het pamfletje van den weinig bekenden Fernand Sorlot, directeur eener nog minder bekende ‘Action Publique’. Uit dit verschil van behandeling leiden wij af (voor den zooveelsten keer) dat de krant der royalisten onmisbaar, is in een zoo uitstekend georganiseerde republiek als de Fransche. Onontbeerlijk voor het van dubbelzinnige maar noodzakelijke karweitjes.

Welk blad inderdaad was vrij genoeg van alle officieele en officieuze banden om alarm te slaan zonder iemand te compromitteeren, toen het Spaansche Frente Popular aan de collega's van het Front Populaire hulp verzocht in den vorm van vliegtuigen, bommen, kanonnen, mitrailleuses en munitie? Geen enkel behalve L'Action Française, in den ban bij wereldlijke en geestelijke autoriteiten. Zij leert de Republiek haten, doch heeft nimmer dienst geweigerd wanneer essentieele belangen van het vaderland op 't spel staan. Vanaf haar oprichting, bijna dertig jaar geleden, is zij langs de verholenste omwegen de spreekbuis geweest van de meest verschillende en de meest eminente staatslieden.

Personaliteiten welke zij overlaadde met bitteren smaad hebben niet geaarzeld haar te gebruiken als kanaal voor informaties van 't hoogste gewicht, terwijl zij van haar kant nimmer weifelde om degenen als inlichters te bezigen die zij 't heftigst bestreed.

‘Normaal’

Het is dus geenszins verbazingwekkend dat zij haar gewone rol vervult onder het bewind van Léon Blum dien zij niet kan noemen zonder schelden. Het is eveneens normaal dat men op alle ministeries van het huidige cabinet ambtenaars aantreft om aan L'Action Française geheime en nauwkeurige mededeelingen te verstrekken waarvan de bekendmaking een schijnbare strop beteekent voor de regeering. Ook ditmaal heeft de manoeuvre geëvolueerd volgens het klassieke schema. Men begint pianissimo met een simpele vraag.

Den dag daarna wordt met onvolledige bijzonderheden een handig crescendo ingezet. Het voert den volgenden morgen met feiten, namen en cijfers naar een forte. De regeering geeft geen dementi. Andere bladen worden ongerust en nemen het thema over. De couloirs der Kamer verliezen haar kalmte. Een député kondigt een interpellatie aan. Met uitroepteekens (Blum-la-Guerre!) en vette koppen wordt een geweldig fortissimo ontketend. Geen enkele krant kan nog zwijgen over het geval. De Senaat adviseert den President der Republiek de bijeenroeping van een urgenten Cabinets-raad, waar 't heet toegaat. Een halfslachtig communiqué sust de kokende gemoederen met de verzekering der non-interventie van Frankrijk. ‘Blum-la-Guerre’ moet achteruitkrabbelen’ bericht L'Action Française met advertentie-letters. Het offensief is geslaagd.

Maar inmiddels zijn de vliegtuigen, de bommen, de wapenen en de millioenen patronen onderweg naar de Pyreneeën. Het oorlogsmaterieel werd gevraagd aan de regeering. Het zal niet geleverd worden door den Staat, maar door particulieren.

De bedoeling

Wat bedoelt dan zulk een campagne? Niets anders dan het verschaffen van een alibi aan het gouvernement der Republiek.

Dat alibi eener laborieus afgetroggelde neutraliteitsverklaring is niet enkel bestemd voor de Spanjaarden. Het dient eveneens voor de Europeesche mogendheden die den kamp der Spaansche fascisten volgen met onverholen sympathie. Even rechtmatig als de regeering van het Frente Popular zich richt tot het gouvernement van het Front Populaire kunnen de insurgenten zich wenden tot Rome en Berlijn. Zoowel de opstandelingen als hun Duitsche en Italiaansche geestverwanten verbeiden misschien slechts het voorwendsel eener Fransche bemoeiing om zich op de slagvelden van Spanje te solidariseeren. Tot elken prijs moest dit pretext worden ontkracht in principe. Ruim een week is eraan gewerkt om het te ontzenuwen. Niet met een licht hart heeft Blum zijn wapenbroeders oogenschijnlijk verzaakt. Hij toonde zich taai alsof hij door zijn koppigheid de portée der verloochening wilde vergrooten. Zijn halsstarrigheid heeft 't Frente Popular ten deele aan Frankrijk verplicht. Doch wat telt dat? Wat moet men denken en wat kan men verwachten van een gouvernement dat reeds in de eerste dagen van een opstand om munitie bedelt, en dat tegen contante betaling afgedankte vliegtuigen tracht te koopen uit de reserve van het Fransche luchtleger?

Zoo draait en draalt, voor de tweede maal binnen het jaar de diplomatie van Parijs besluiteloos tusschen regen en drop. Tien maanden geleden in het Ethiopisch avontuur. Heden bij de Spaansche contra-revolutie. De karakteristiek dier diplomatie was laveeren onder Laval. Hij blijft schipperen onder Blum. Wanneer de een niet beter is dan Scylla, de ander blijkt niet meer waard dan Charybdis. Wat deed Blum toen er een boot te Bayonne verscheen om kanonnen te laden, een boot te Marseille om bommen in te schepen, een vliegtuig op Le Bourget om de vracht te betalen met goud? Hij deed 't zelfde wat Laval gedaan zou hebben. In plaats van onmiddellijk rechtsomkeert te commandeeren, hield hij ze aan 't lijntje. Het vermoedelijk resultaat zal 't zelfde zijn. Geen der betrokken partijen zal hem ten slotte dank wijten.

‘Debutanten’

Het moet evenwel erkend worden dat de Fransche diplomatieke ditmaal de moeilijkheden niet opzettelijk is gaan zoeken. Het Frente Popular van Madrid, vertrouwend in de gemeenschap der gebalde vuisten, is het Front Populaire van Parijs theatraal om den hals gevlogen. Zonder eenige discretie zijn de bewindvoerders van Madrid en Barcelona opgetreden alsof zij zeker waren van Blum's medewerking. In hun zenuwachtigheid of overmoed hebben zij zich gedragen als debutanten en waaghalzen. Zij gingen zich te buiten aan onomwondenheid waar een tikje geheimhouding oneindig verstandiger geweest zou zijn. Blum moge gloeien van geestdrift voor het Spaansche antifascisme, het is hem niet veroorloofd openlijk partij te kiezen, zoolang 't in Europa krioelt van fascisten die hij riskeert voor het hoofd te stooten. De eerste taak van het Fransche gouvernement en zijn eerste plicht was deze vergissing te herstellen, het verbindingsteeken dat Madrid opzichtig omlijnd had te verdoezelen. Daaraan is men druk bezig. Of het de Spaansche republikeinen baten zal, is een andere zaak. Als de Action Française zich leent tot het scheppen van een alibi, een simpel alibi is voor de mannen die haar inspireeren stellig niet het eenige doel.

[verschenen: 12 augustus 1936]