Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Fout op fout

Parijs, 20 Juni [1936]

Baron Louis is de financier die de Fransche geldmiddelen in orde bracht na den val van Napoleon Bonaparte en drie-en-twintig jaar oorlog.

Sinds lang wordt Vincent Auriol door zijn partijgenooten ‘de Baron Louis der Sociale’ genoemd alsof het beheer der Schatkist hem pas kon worden toevertrouwd na een kapitalistisch Waterloo. Omdat dit fatale uur geslagen heeft naar men beweert (ik geloof er niets van) zullen wij dezen grooten man een beetje van nabij beschouwen.

In de wandeling heet hij Cent-Vingt Auréoles. Nomen est omen. Zijn vrienden gebruiken het grappige anagram met de naïeve overtuiging van lieden die een wonder verwachten. Zijn tegenstanders (vijanden heeft hij niet) bezigen het gekscherend als een uitdrukking welke niet geratificeerd zal worden in de geschiedboeken, maar in de nieuwe avonturen van een Don Quichotte. Wanneer de lange, magere silhouet van Léon Blum inderdaad aan Don Quichotte doet denken, vooral wanneer hij zijn platten, breed-geranden flambard draagt, Vincent Auriol roept onweerstaanbaar de figuur van Sancho Panza voor den geest. Hij is kort en gedrongen, bol-rond van uiterlijk, bol-rond van innerlijk. Geen scherpe kanten, van buiten noch van binnen. Hij praat weinig doch zeer rap, met een beetje schelle stem, en altijd joviaal. Zelfs de cijfers krijgen bij hem iets amicaals, als sobats aan wie men een familiairen por kan uitdeelen. Wanneer Cent-Vingt Auréoles alléén was in het Ministerie zou hij slechts goed humeur en optimisme inspireeren. Doch hij is een van de zes-en-dertig, onder wie verschillende stijfkoppen, dondersteenen, dwepers en rancuneuze secretarissen.

Uit Languedoc

Hij dankt deze blijde en bruisende inborst zonder twijfel aan zijn geboortestreek, Le Languedoc, waar hij twee-en-vijftig jaar geleden te Revel, een dorpje in een rijke vallei, het levenslicht zag. Zijn ouders waren van bescheiden kom-af. Een gezin als duizenden andere in Frankrijk, dat zich met stage vlijt en spaarzaamheid opwerkt naar de rangen der welgezeten bourgeoisie onder het motto ‘als 't voor vandaag niet is dan is 't voor morgen’. Na een klim van honderd, misschiet van twee honderd jaren werd de eind-etappe bereikt door Vincent. Hij maakte uitstekende klassieke studies te Toulouse. Op de Parijsche Universiteit haalde hij zijn titel in de Rechten en werd advocaat. Hij bleef daar niet steken en de balie diende hem slechts als antichambre der politiek. Reeds in 1914 vaardigde Muret, een plaatsje in de buurt van Toulouse, hem af naar de Kamer en sindsdien kende zijn geluk geen enkele eclips. Toen het Front Populaire in 1921 onder den naam van Cartel des Gauches zegevierde voor den eersten keer werd hij benoemd tot president der Commissie van Financiën. Dat de Fransche financiën en de franc een jaar later naar den ondersten kelder gingen berokkende de reputatie van Vincent Auriol niet de geringste schade. Hij behield zijn aureolen omdat hij altijd kon zeggen: ‘Als men den raad der Socialisten gevolgd had!’ Bij uitnemendheid is hij dus de Financier, en ten overvloede heeft hij ervaring van catastrofen.

Met eigen oogen heeft hij de doodsangsten bijgewoond waarin de toenmalige bevelvoerders samenkrompen tot zij een veilig heenkomen vonden in de vluchthaven Poincaré.

Curieus: destijds werd de ramp ontketend door een brief welken Léon Blum op 25 Maart 1925 in naam zijner Partij richtte tot den minister-president Edouard Herriot dien hij sommeerde tot een kolossale heffing op het Kapitaal. Wijlen Renaudel noemde dat ‘het geld nemen waar het is’ en dit simplistische recept gold geruimen tijd als een tooverspreuk. De eerste socialisten hadden gesproken van ‘eigendom is diefstal’, de laatsten keerden de formule om en zeiden ‘diefstal is eigendom’. Maar als de dierbare stem van Renaudel bij plechtige gelegenheden (zooals onlangs in een stadion) nog wordt afgedraaid op gramofoon-platen, de erfgenamen zijner idee wagen zich niet meer aan een toepassing van Renaudel's primitieve beginselen. Léon Blum vergat zijn historisch document van 25 Maart 1925, dat vergeelt in een lade der archieven. Vincent Auriol brengt op de Kamer-Tribune tot kennis der natie dat hij als middel om de kas te spekken de kapitaalheffing van de hand wijst. Hij houdt haar misschien in petto. Want eerstdaags krijgt Blum waarschijnlijk hetzelfde ultimatum van de communisten dat de marxistische leider indertijd overhandigde aan Herriot. Provisorisch echter probeert Auriol de zoete lijntjes. Men kan zijn programma resumeeren in één frase: ‘Laat de kapitaaltjes tot mij komen.’

Serenade

De socialist Auriol bijgevolg heeft zich aangepast bij de anti-revolutionnaire traditie, hij toont geleerd te hebben van de ondervinding: hij blijkt kneedbaar, en daarom alleen reeds zou men willen wenschen dat hij op een weg, geplaveid met zulke goede voornemens, niet struikelt.

Doch reeds de brave Doumergue, de lange Flandin, de dwerg Régnier tokkelden hun serenade voor het kapitaal en zij voegden eraan toe: ‘Wij zijn blut, maar zie eens hoe zuinig ik ben! Hoe secuur! Hoe solide!’ Zij zongen hun refrein voor niets. Geen duit viel in het zakje. En daar verschijnt Auriol met dezelfde muziek, op een anderen tekst: ‘Wij zitten op zwart zaad. Tot over de ooren in de dalles. Zooveel milliarden tekort hier, zooveel daar. Vier-en-twintig tezamen. Maar zie eens hoe royaal ik ben! Lang genoeg hebben wij krom gelegen. Wij zullen de dubbeltjes laten rollen. Wij gaan smijten met het geld.’

Zouden de beleggers meer fiducie hebben in Cent-Vingt Auréoles dan in papa Doumergue en de rest? Dat zou de eerste paradox niet zijn welke in onzen tijd normaal wordt. Toen echter de roode vlaggen nog niet wapperden door de straten, toen de fabrieken, winkels, boerenhofsteden, bioscopen, hotels en cafés nog niet overmeesterd waren door het personeel, toen de Zwitsersche Automobiel-club haar leden nog niet behoefde te waarschuwen voor een toertje door Frankrijk, toen de helft van het Fransche volk nog niet de vuist opstak tegen de andere helft, toen de nationale drie-kleur nog geen opstandig embleem was geworden dat men op straat onderdrukt en dat men hijscht bij wijze van protest, toen de President der Republiek nog niet de biezen behoefde te pakken voor den kreet ‘Vive la France!’, zooals gisteravond gebeurde bij een apotheose der Marseillaise tegenover 't graf van Napoleon, toen de Banque de France nog zelfstandig was, toen de Banken nog niet bedreigd werden met een zoogenaamde controle, toen reeds, in die bedaarde, idyllische tijden van Olim, verborgen dertig milliard francs zich in binnenlandsche, en dertig andere milliard francs zich in buitenlandsche schuilhoeken, deels in den vorm van biljetten, deels in den vorm van goud... alsof de eigenaars voorzagen wat hun boven 't hoofd hing. De ronde getallen zijn van den ronden Vincent Auriol zelf. En juist nu terwijl de minister van Financiën tracht te leenen met kleine bons op korten termijn, zoekt de Minister van Binnenlandsche Zaken hommeles met de nationale bonden. Hij ontbindt de Croix de Feu, Jeunesses Patriotes en Solidarité Française met een pennestreek. Van twee dingen één: óf zij waren niet gevaarlijk met hun optochten en dan behoefden zij niet ontbonden te worden: óf zij vertegenwoordigden een reëele macht en dan zal hun schriftelijke ontbinding weinig helpen. Maar in ieder geval was 't niet het moment voor de regeering om de Bonden tegen zich in 't harnas te lagen. Zeker niet voor Vincent Auriol. Om de eenvoudige reden dat ze tennaastenbij anderhalf millioen meerderjarige leden tellen en voor 't grootste deel gerecruteerd zijn onder de bezittende klasse.

Nationale bonden

Let wel dat er tusschen 1871 en 1918 in Elzas en Lotharingen Fransche nationale bonden bestaan hebben welke de Duitschers nooit durfden of wilden ontbinden in de veroverde provincies waar zij dikwijls hardhandig bestuurden. De Franschman zou een aartsdomoor moeten zijn en een echte pantoffelheld wanneer hij uit sommige gegevens en vergelijkingen niet enkele conclusies trok welke de taak der regeering geenszins zullen verlichten. De Confédération du Travail, die het geheele economische leven verstoorde, en ontelbare wetsverkrachtingen heeft aangemoedigd, is niet ontbonden. Aan de Communistische, aan de Socialistische bonden wordt niet getornd. Dat spreekt vanzelf. Maar als ik Croix de Feu was, of Volontaire National, of Action Française, of vrijwilliger van eenige andere ‘fascistische’ organisatie, zou ik geen seconde aarzelen om tenminste mijn financieele gedragslijn te bepalen tegenover een gouvernement, dat mij in den ban doet en behandelt als paria. Zouden de ontbonden Franschen waarlijk een speciaal wachtwoord noodig hebben om te begrijpen wat hier bedoeld wordt?

Vincent Auriol moge dus Baron Louis zijn, de Financier, de Technicus, en zelfs genie bezitten, de Minister van Binnenlandsche Zaken. Roger Salengro, hoofd der Politie, is geen psycholoog. Zijn onbesuisd en overbodig machtsgebaar sneed voor honderdduizenden inteekenaars de communicatie af met de Schatkist. Gebrek aan psychologie is een karaktertrek welke gewoonlijk duur betaald wordt in Frankrijk.

[verschenen: 4 juli 1936]