Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Tout va très bien

Parijs, 10 Juni [1936]

Het feestelijke interval tusschen lente en zomer dat de Parijzenaars in navolging van Londen ‘Le Saison de Paris’ genoemd hebben, vangt aan als een veertigdaagsche vasten. Het programma is dun en middelmatig als de vermakelijkheden van een derde-rangsch kuur-oord dat zijn beste beentje voorzet. Een openluchtspel bij de Notre-Dame, met een verbeterde uitgave van ‘Le Vray Mistère de la Passion’, dat Oberammergau in décor en technische middelen overtreft, maar 't in wijding en eenvoud nooit op zijde zal streven. Een gecostumeerde optocht van ‘De Arbeid’ met een Russisch tintje, waar niemand naar vroeg omdat iedereen er den buik van vol heeft. Een wielerwedstrijd in de Tuilerieën. Een paar kermissen. En daarmee is alles verteld.

Quelle pitié!

What a pity! murmelen de weinige Angel-Saksers die het Kanaal overstaken. Quelle pitié! herhaalt de Franschman die in zak en asch de toebereidselen gadeslaat van festiviteiten waarvoor de régisseurs zich niet hebben uitgesloofd. Want wat men ook moge beweren, de doorsnee-Franschman zit in zak en asch. Alle lust om op een vulkaan te dansen is hem vergaan. Om de maat vol te maken annonceerde het Front Populaire het voornemen om zijn overwinning te vieren met een plechtige marsch dwars door de hoofdstad. Op de Place de la Concorde zou een soort van Altaar des Vaderlands opgericht worden als in de dagen der groote voorvaders. Deze maskerade tenminste is afgelast tot 14 Juli, herdenking van de inneming der Bastille, in welken kerker volgens betrouwbare geschiedschrijvers alles tezamen één sadist en drie falsarissen uit hun ketenen verlost zijn op dien memorabelen dag van bevrijding. Vóór veertien Juli zal er nog heel wat water stroomen onder de bruggen der Seine.

Maar men zegt dat om wat te zeggen. Het gesimuleerde optimisme zelfs heeft afgedaan. Zij die aandacht schenken aan de geestelijke stroomingen duiden het als een symptoom dit er sinds het begin van dit jaar bijna geen week verloopt of ergens verschijnt een nieuwe biografie van Robespierre, den aanstichter der Terreur. Op gevoelige temperamenten werken die geschriften als een komeet tijdens de middeleeuwen en de oudheid. Ik voor mij wil het schavot zien alvorens eraan te gelooven. De verhitting echter in aanmerking nemend der populaire gemoederen zou het me weinig verwonderen dat er een guillotine in aantocht is op de cosmische stralen welke wij met geen enkel toestel of zintuig kunnen gewaarworden, doch die niettemin reeds ‘Universalia’ gedoopt werden door Léon Daudet in een boek dat veel gelezen maar met scepticisme begroet is. Deze Universalia zouden een soort van radio zijn, reizend door de regionen van het eindelooze uitspansel, en periodiek hetzelfde goede of slechte répertoire afzendend (met enkele varianten) naar de bewoners der Aardschors, die niet anders kunnen wegens hun onzichtbare voelhorens dan contact krijgen met dat hemelsche koor van golven. Ik durf er dus niet op zweren dat ginds geen Robespierre voor de micro staat of een andere Spartacus.

Slechte reclame

Als 't programma van La Saison mager is, de bezoekers zijn schaarsch. Zij blijven liever thuis, zij trekken liever elders dan te riskeeren eensklaps zonder eten, zonder drinken, zonder bediening te zitten, gelijk overkwam aan de gasten van Majestic, waar bij voorkeur diplomaten afstappen, en wat gebeurd is of elke minuut gebeuren kan in honderd andere hotels. Het personeel legt beslag op de installatie, snijdt water en electriciteit af, stuurt den eigenaar de laan uit (die vruchteloos hulp vraagt bij de politie!), laat de klanten over aan hun lot en danst met de soubrettes op de melodieën van een gramofoon, volgens de nieuwste methode van staken. Om zijn koffers naar 't station te brengen vindt de logé zelfs geen kruier. Uitstekende reclame bij de opening van het toeristen-seizoen, lijkt u niet? Prachtige propaganda voor het vreemdelingen-verkeer. Het zal hun rouwen, de stakkers van kellners, bordenwasschers, koks en kamerjuffers. Maar hoewel ze niet beseffen wat ze doen, de ezels, het kan niet ontkend worden dat ze logisch zijn. Sinds ze een krant kunnen lezen hebben zij het socialisme hooren fulmineeren tegen de weelde. Sinds ze kunnen zingen hebben ze gebrald ‘Nous ne sommes rien, soyons tout’ en andere coupletten van de Internationale, naast kameraad-president Léon Blum, die luidkeels meebrult. Weg dus met de weelde die hen de oogen uitstak. Weg met degenen die ‘alles’ waren, terwijl zij zich moesten vergenoegen met ‘niets’. Zij vergeten alleen dat Parijs immer een luxe-stad geweest is en dat de drie millioen inwoners van Parijs, de vier millioen inwoners der Parijsche voorsteden altijd geleefd hebben van de luxe, van de overdaad, ook nog gedurende de crisis zoo goed en zoo kwaad als 't ging. Zij begrijpen niet, de stumpers, dat de leuze ‘weg met de luxe’ in den letterlijksten zin beteekent ‘weg met Parijs’. Eigenlijk moet men ze beklagen, want wat de leiders nooit geleerd hebben, kunnen de volgelingen niet weten, en terwijl de stakers elken nacht kampeeren op den naakten grond of op de harde planken van fabrieken en magazijnen kan men iederen avond de kopstukken van het revolutionnaire front in gedecolleteerd gezelschap champagne zien hijschen onder de lusters van Chez Maxim's. Daar wordt niet gestaakt, op vijf honderd meter van 't Parlement!

Nieuw object van verzekering

Dat alles stemt weinig tot feesten, noch om wat is, noch om wat het te worden dreigt. Een kennis toonde mij dezer dagen een schrijven dat hij ontving van lieden die zich assureurs noemen. De brief was persoonlijk en confidentieel. Doch op den afstand, in tijd en ruimte welke Soerabaja nog scheidt van de Ville-Lumière, schijnt de schending van een geheim, dat trouwens slechts unilateraal werd toegezegd, mij geen zaak om scrupules in te boezemen. Ik openbaar dus den inhoud met een gerust geweten.

Bedoelde assureurs, die tot dusverre verzekerden tegen diefstal, brand, hagel, overlijden, zelfmoord en anders ongevallen, verwittigden hun cliënt dat zij in de tegenwoordige omstandigheden aanleiding hebben gevonden om hun activiteit uit te breiden tot assurantie tegen buitenlandschen oorlog, bombardementen (lucht-bombardementen inbegrepen), oproeren, burgeroorlog, troebelen, onwettige bezetting, confiscatie van eigendommen, en, als aanhangsel, kwaadwilligheid - in 't Fransch malveillance. De verzekeraars wijzen erop dat de premies voor deze soorten van risico, uiteraard onderhevig aan schommelingen en afhankelijk van wisselende factoren, op 't oogenblik een neiging vertoonen tot stijgen. Voorts wordt gespecificeerd dat de slachtoffers der vernoemde onheilen hun schadevergoeding zullen ontvangen in sterlings, betaalbaar te Londen. In de huidige conjunctuur behoort deze laatste clausule tot de modellen van welsprekendheid. Een der ‘kwaadwilligheden’ waarvoor men zich te Parijs zal wenschen te dekken in de eerste plaats is een sluiting der banken.

Een epistel als dit kan gecommentarieerd worden met boekdoelen. Daarvoor werd de formule uitgevonden van ‘commentaar overbodig’. Zij is meestal een recept tegen voorbarige zwartgalligheid. Laten wij 't toepassen. Want het is niet prettig en nog minder geruststellend om in den breede te gaan constateeren dat er geen maatschappij bestaat die verzekeren kan tegen een cataclysme, en dat Frankrijk ongeveer het eenige land is op de beide halfronden waar de hypothese van een algemeene, grandioze, totale ontwrichting in ernst kan worden overwogen en in ponden sterling geprijsd... terwijl in alle tingeltangels, op alle instrumenten en uit alle borsten het liedje klinkt Tout va très bien, Madame la Marquise! Het charmante deuntje keerde terug uit de oude doos onzer betovergrootmoeders, met of zonder ‘Universalia’. Gelijk Robespierre, tenslotte, die 't misschien al geneuried heeft en direct met deze muziek op zijn gemak en op dreef zal zijn.

[verschenen: 26 juni 1936]