Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Duel op den oceaan

Parijs, 22 April [1936]

Na een overwintering in het droogdok zal de Normandie binnenkort weer zee kiezen en koers richten naar New-York. Het schip was nauwelijks drie maanden in dienst of het drijvende paleis dat men roemde als een voleindigd meesterstuk werd veroordeeld tot stillegging. Op zijn tweede reis had het reeds vijf honderd vaklui meegenomen die onder vollen stoom gebreken poogden te herstellen welke voor den dag gekomen waren bij den eersten triomphantelijken tocht in volle vaart. Wat men geen lapmiddelen kan noemen, omdat het woord contrasteert met het fonkelnieuw organisme van den mechanischen reus, bleek weldra peuterwerk. De halve boot moest onttakeld worden. Dit geschiedde zonder eenige ruchtbaarheid en niemand telde ditmaal de arbeiders die hamerden in de flanken, niemand gaf inlichtingen over den aard der reparaties. Als de Blue Ribbon echter niet veroverd was zou de tegenvaller en de teleurstelling zijn uitgedijd tot een nationale ramp. Doch de Blauwe Wimpel wappert op de kantoren en de masten der Compagnie Génerale Transatlantique. Tot welken prijs? Zonder de rekening gezien te hebben kan men gerust zeggen dat er onder de hemelen geen kostbaarder sieraad bestaat dan dit reepje doek. En dat niets duurder betaald wordt dan het prestige der vlag.

Veranderingen

Tijdens de rustpoos in het dok onderging de Normandie belangrijke veranderingen. De schroeven, van Britsch fabrikaat, werden vervangen door schroeven van Fransch maaksel. Zonderlinge menschen, de Franschen. Zij hebben de reputatie van ijdel te zijn, waanwijs, zelfgenoegzaam, geborneerd in hun chauvinisme, opgesloten achter de omheining van 's lands tuintje. Maar kunt gij u een Engelschman voorstellen die een der essentieele voortbewegingsorganen van een vaartuig, waarvoor hij schatten van kapitaal en intellect gemobiliseerd heeft, laat vervaardigen in Frankrijk? Of een Duitscher? Of een Italiaan?

Neen, Brit, Duitscher en Italiaan, behoudens uiterste noodzaak, zouden dat niet doen. Voor hun trots en hun eigenliefde, bij den eenen verborgen, bij de anderen opzichtig, wordt een overwinning minder stralend en streelend die behaald zou zijn met snelheidswerktuigen van buitenlandschen oorsprong. Hij zou 't zich verwijten en het verwijt niet lang verdragen. Hebben de Britten hun ‘Queen Mary’ niet gedoopt met champagne afkomstig uit Australië? Men kan de nationale lichtgeraaktheid moeilijk verder drijven. Doch in al haar overdrevenheid zijn zulke scrupules en susceptibiliteiten een onwaardeerbare prikkel tot volmaking en volmaaktheid voor een volk dat zich door nationale gewetensbezwaren laat beheerschen met verstand. Ik twijfel eraan of de Franschman in zijn voordeel handelt wanneer hij die particularismen versmaadt als kleinzielige pietluttigheden. Ik weet evenwel zeker dat hij voor de Normandie nooit Fransche schroeven gefabriceerd zou hebben, indien de Engelsche hem voldoening verschaft hadden.

Vibraties

Als de schroeven verbeterd zijn om de snelheid te verhoogen, de achtersteven werd versterkt om een vaart van meer dan dertig knoopen gedurende vier etmalen draaglijk te maken voor de passagiers. Er is geen schip ter wereld dat bij 't overschrijden of bij 't naderen van een zekere snelheid niet begint te vibreeren, en ieder die gevaren heeft op proefstoomende oorlogsbodems of paketbooten kan daarvan meepraten. De Normandie ontsnapte niet aan deze wet. Volgens de meeste achterdekpassagiers echter gingen haar vibraties de perken van het menschelijk uithoudingsvermogen te buiten. Zoolang de machines draaiden op volle kracht sidderde het schip als een trilpopulier. Men kon geen kopje thee aan den mond brengen zonder morsen, de borden dansten op tafel en waar schilderijen hingen, slingerden zij aan den wand. In zijn achterste helft was het kolossale vaartuig letterlijk onbewoonbaar. Aan slapen viel niet te denken. Wanneer men de geruchten gelooven mag, raakte een deel der bemanning en der reizigers, met wie het record geslagen werd, totaal uit hun voegen door de bevingen die dag en nacht de zenuwen martelden. Het is mogelijk dat deze klachten zijn aangedikt door kleinzeerige personen of door handige concurrenten op een druk-bevaren traject. Maar het is ook mogelijk dat de ingenieurs gevreesd hebben dat de boot zelf uit de voegen zou raken onder het voortdurend gehort. Men ontmoet nog altijd lieden die in ernst beweren dat de Titanic nimmer tegen een ijsberg is gestooten, doch in tweeën brak bij eenzelfde recordpoging waarvoor de Normandie van onder tot boven trilde als water dat gaat koken. Wat daar ook van zij, moeite noch kosten werden gespaard om het euvel te verhelpen. Of dat lukte zal men vroeg of laat hooren, zelfs al worden de rapporten bewaard achter een veiligheidsslot.

Een raadsel

Het is mij inmiddels een raadsel wat de directeuren der Transatlantique plotseling bezielt die sinds jaar en dag zich niet bekreunden om dat Blauwe Lint en die er heden alles op zullen zetten, alles aan zullen wagen om het te behouden. Wanneer de fascinatie van dit onderscheidingsteeken den Brit in gelijke mate opwindt als de hypnose welke het uitoefent op den Franschman, dan kan dat snelheids-duel slechts eindigen met een nationalen rouw. Figuurlijk gesproken wel te verstaan. Doch zelfs in een figuurlijken rouw zal geen van beide partijen zich schikken zonder gevoelens van de bitterste ontgoocheling.

Want vergeet niet dat de Queen Mary’, Normandie's mededingster, twee jaar eer op stapel werd gezet dan de Fransche boot, en uitsluitend met het doel om ter zee de traditioneele Britsche suprematie te herstellen welke van de Bremen der Duitschers en de Rex der Italianen een geduchten knauw had gekregen. Toen de Franschen met een hoop verontschuldigingen, tekst en uitleg hun Normandie aankondigden, onderbrak John Brown het werk op de Clyde onder voorwendsel van geldgebrek. Hij voelde zich niet op zijn gemak en wilde weten waartoe de concurrent in staat was. De ingenieurs der ‘Queen Mary’ bezochten de Fransche werf. Met de grootste schappelijkheid werden zij in de geheimen der Normandie ingewijd. Zoodra Normandie's bouw echter zoover gevorderd was dat een modificatie van den romp en de machinerie als onwaarschijnlijk beschouwd kon worden, togen de Engelschen opnieuw aan den arbeid. Zij verbeterden de lijnen van den kiel, in 't bijzonder van hun achtersteven. Zij perfectionneerden de machines die aanvankelijk 160.000 p.k. zouden ontwikkelen, evenals de Normandie. Van 160.000 p.k. werd de drijfkracht der ‘Queen Mary’ eerst opgevoerd tot 180.000, daarna tot 200.000 en als het noodig is zal zij 225.000 p.k. bereiken. Ondertusschen bleef de Fransche boot steken bij de 160.000 p.k. van het oorspronkelijke ontwerp.

Een verrassing

Toen de Normandie in het dok gesleept werd stonden bijgevolg de kansen aanmerkelijk ten gunste der Engelschen. Het ware normaal wanneer het Blauwe Lint verhuisde van de Transatlantique naar de Cunard White Star. De Franschen zouden 't geenszins behoeven op te vatten als een vernedering wanneer bleek dat Brown aan de Clyde profiteerde van de ondervindingen van Penhoët aan de Loire. Zij geven zich evenwel niet gewonnen. Heden nog weergalmt de Normandie van het gedaver der hamers; maar de toegang tot het schip is verboden. Hebben zij een verrassing in petto? Zou de geschiedenis der vibraties een dier smoesjes zijn waarmee de Transatlantique vanaf den beginne haar offensieve bedoelingen gemaskeerd heeft? Men moet de kranigheid der Franschen bewonderen. Hun koppigheid echter is verontrustend en des te verontrustender, daar niets op spel staat dan het prestige. Verwierven zij niet meer dan genoeg prestige met de formidabele snelheden van hun Cassard (45 knoopen), van hun Terrible (43 kn.), van hun kruiser Bertin met zijn 40 knoopen? Waarom kost 't hun zooveel inspanning om de ‘Queen Mary’ met haar voorsprong van 50.000 p.k. een winst van één knoop, misschien twee knoopen te gunnen?

[verschenen: 5 mei 1936]