Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Negatieven

Parijs, 7 April [1936]

De verkiezingscampagne, welke drie weken duurt, is gisteren officieel geopend met het aanplakken der affiches op de houten paneelen die de Staat in elke gemeente ter beschikking stelt van de candidaten. Alsof een menigte veelkleurige bloemen op denzelfden dag opengaan overdekt zich het land eensklaps met het reusachtig confetti der plakkaten. Het zou een wonderlijken indruk maken wanneer men die plotselinge ontluiking vanuit de stratosfeer kon gadeslaan door een telescoop. De bewoners van Mars beelden zich misschien in dat een hoekje der Aarde onverhoeds getooid wordt met een kaleidoscopische flora.

Niet volgens de wet der pendule

Overigens niets nieuws en niets moderns. Behalve dit ander opmerkelijk verschijnsel dat voor den eersten keer, zoover het geheugen der tijdgenooten reikt, de verkiezingen niet zullen verloopen volgens de wet der pendule. Deze wet gebood dat een linksche Kamer moest opgevolgd worden door een rechtsche, of omgekeerd. Voorbeelden: 1914 linksch, 1919 rechtsch, 1924 linksch, 1928 rechtsch, 1932 linksch. De uitslag der stembussen van 1936 zal zeer vermoedelijk linksch zijn. Dit is des te zonderlinger daar dezelfde wet ook scheen te gelden voor Engeland. Met het onderscheid dat de Fransche slinger geregeld naar rechtsch bewoog als de Britsche schommelde naar linksch. Dit verschil van rhythme is een der voornaamste oorzaken waarom de Fransch-Engelsche politiek na den oorlog nimmer geaccordeerd kon worden. Als de wet echter in 't bijzonder aan afwijkingen onderhevig schijnt, in 't algemeen blijft ze van kracht. Want te Londen werd Baldwin vervangen door Baldwin en te Parijs lijkt een ‘Front Populaire’ in de plaats te treden van het ‘Cartel’, wat op 't zelfde neerkomt en op 't zelfde zal uitdraaien. Dat wil zeggen orde, harmonie en welvaart voor Engeland, eindeloos krakeel en toenemende warboel voor Frankrijk.

Het Fransche schaap is gedweeër dan de andere schapen

Dit zou kunnen bewijzen dat de Franschman hardleerscher is voor de ervaring dan de Brit. Het toont vooral aan, dunkt me, dat de herdershonden der Fransche verkiezingscomités hun stemvee beter in bedwang hebben en op het gewenschte pad houden. Onvergelijkelijk beter. Of dat het Fransche schaap gedweeër luistert dan alle andere schapen. Wanneer er iets moest springen, als het volk eenig besef had van zijn zwakheid of van zijn kracht, dan vlogen alle stembussen van Frankrijk onverwijld in de lucht. Niet zoozeer om de resultaten eener stemming, hoe jammerlijk en monotoon ze ook zijn. Maar omdat elke Fransche verkiezing spot met het gezond verstand, met de eenvoudigste rechtvaardigheid en zelfs met de cijfers.

Tardieu, de stijlvolle republikein

Wie daarover ingelicht wil zijn, leze het boek dat André Tardieu juist bij het begin der campagne gepubliceerd heeft. Wat men ook denke van Tardieu (tot onder zijn vrienden gaat hij door voor betweterig, arrogant, categorisch en dikwijls onuitstaanbaar) hij is een der prinsen van het republikeinsch bewind, een zijner helderste koppen, een zijner praegnantste figuren. Of hij spreekt of schrijft, zijn stijl is van een rang, waartegen alle parlementaire collega's, virtuozen der afgezaagdste rhetoriek, bedeesd moeten opzien. Met het grootste gemak slaat hij ze door de kwaliteit zijner hersens, de degelijkheid zijner cultuur. Deze onmiskenbare en onverdraaglijke superioriteit zou voldoende zijn om hem te bannen uit de parlementaire sferen eener democratie die zoo laag zakte als de Fransche. Maar met of zonder de goedkeuring van benijders en tegenstanders zullen Tardieu's beschouwingen over ‘Le Souverain Captif’ genoteerd worden als een historische daad. Op de aanstaande verkiezingen oefenen zij waarschijnlijk weinig invloed uit. De inwerking echter op de evolutie der Fransche republiek zal langdurig en onberekenbaar zijn.

Gevangen Soeverein

De ‘Gevangen Soeverein’ is het volk, verstrikt en geboeid in de leugens zijner leiders, in de leugens der beginselen waarmee men het opvoedt, waarbij het indommelt. Wat blijkt die volkssoevereiniteit zoodra zij geanalyseerd wordt? Een immense mystificatie. De natie mag haar vertegenwoordigers kiezen, maar niet haar candidaten. De candidaten worden aangewezen in besloten comités en clubs, op welker beslissingen het volk geen vat heeft. Die comités hebben voor hun propaganda geld noodig, dat hun slechts verstrekt wordt wanneer zij zich overleveren aan de contrôle van belanghebbende financiers.

Na deze eerste schifting mag het volk zijn keus doen en de minst antipathieken of de meest belovenden afvaardigen. [Allerlei] soorten van onderwerpen echter, waarover de competentie van het Zwitsersche en het Amerikaansche volk b.v. sinds lang erkend is, zijn voor de Fransche kiezers gemerkt met een bordje van verboden toegang. Men vraagt zijn stem voor een vaag of dubbelzinnig program, voor een kleur die meestal gezichtsbedrog is, voor een idee zonder inhoud, voor een illusie. Doch zij die het heft in handen hebben, wachten zich wel om de opinie van het volk te vragen over concrete gevallen welke zijn beurs, zijn hachje, zijn hart en zijn leven raken. Hoe dikwijls reeds werden maatregelen gestemd waarvoor de afgevaardigden niet gekozen waren en waarvoor het volk hen nooit gekozen zou hebben!

Het kiesrecht slechts in naam algemeen

Deze leugenachtige volkssoevereiniteit wordt geregeld door een even leugenachtig algemeen kiesrecht. Onder dien bedrieglijken naam wordt het recht om te stemmen geweigerd aan 72% der Fransche bevolking. De vrouwen stemmen niet. Het leger en de rest der landsverdediging stemt niet. De minderjarigen kunnen zich laten vertegenwoordigen voor de tribunalen maar niet op de volkstribune. Waarom hebben zij geen rechten in het staatsbestuur? Waarom worden de politieke rechten waarop zij onbetwistbaar aanspraak hebben, niet gedelegeerd aan den vader, aan de moeder of aan den voogd? Men begrijpt dat de gekken niet stemmen, de misdadigers, de gefailleerden. Maar is het niet schandalig en ongerijmd om de massa 72% niet-stemgerechtigden met hen gelijk te stellen?

Negentienden heeft geen medezeggenschap

Hoe doen echter de 28% die stemrecht bezitten? Gemiddeld één vierde maakt regelmatig van haar bevoegdheid geen gebruik. Blijft dus over 21%. Daaruit zou logisch geconcludeerd moeten worden dat op veertig millioen Franschen vier burgers op de vijf geen afgevaardigde hebben. Verder zou daaruit volgen dat het lot van Frankrijk beredderd wordt door een meerderheid van ongeveer 4.000.000 stemmen plus één. Gedurende een legislatuur heeft negentiende der bevolking derhalve niets in de pap te brokken. Doch dat is de schijn en de werkelijkheid blijkt nog scheever. De herders van dit gedecimeerde stemvee hebben de kiesdistricten zoo listig afgerond en de kiesmethoden zoo willekeurig gecompliceerd dat bij elke verkiezing de geslagen candidaten anderhalf millioen stemmen méér tellen dan de gekozen candidaten. Of de oogenschijnlijke meerderheid rechtsch is of linksch, Frankrijk wordt steeds geregeerd door een effectieve minderheid.

Men kan daarom gerust beweren dat de eigenlijke Fransche natie zoo goed als niets geweten en nog minder gewild heeft van de groote evenementen harer historie. Verwonder u dan nog over de chronische conflicten welke uitbreken tusschen het volk en de zoogenaamde volksvertegenwoordiging. Of verbaas u nog over de onpopulariteit van een parlement, dat in wezen niets is dan een despotisme van minoriteiten. Gekozen met praktijken van bluf, humbug, bedrog, geknoei en onredelijkheid, kan dit parlement niet eens zijn fundamenteele beginselen handhaven. Periodiek moet het zichzelf demissionneeren en in plaats van wetten uit te vaardigen zijn toevlucht zoeken in decreten.

Tardieu's aanklacht blijft zonder antwoord

Tot nu toe hebben de bestuurders der Fransche Republiek op de hoonende en vermorzelende aanklacht van een hunner eminentste ambtgenooten gereageerd met een stom zwijgen. Blijkbaar zitten zij ermee in hun maag, en daarenboven zijn zij geheel in beslag genomen met de toebereidselen hunner electorale keukens. Doch al zou de beschuldiging van Tardieu zonder antwoord blijven (en ik zie niet goed wat men erop kan antwoorden) de stoot is raak. Wanneer de verkiezingen per ongeluk slechter zouden uitvallen dan over 't algemeen gevreesd wordt, motiveert Tardieu's boek van te voren reeds een verweer der werkelijke natie. Het is alleen jammer dat hij zich op een gewichtig moment bepaalt tot negaties. Waar zullen wij aan toe zijn wanneer het constructieve gedeelte verschijnt zijner critiek, dat hij belooft voor December? ‘Behoudens een catastrofe’ voegde hij toe aan die belofte. En meer dan een catastrofe hangt de Franschen boven 't hoofd, gedurende het interval dat deze lente scheidt van den nog verren winter.

[verschenen: 22 april 1936]