Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Naar Berlijn?

Parijs, 28 Maart [1936]

In 1870 liep het volk samen rond de nog niet verbrande Tuilerieën, het keizerlijk paleis, en schreeuwde: ‘A Berlin.’ Een minister die militair was had gezworen in de Kamer dat er geen knoop mankeerde aan de uniformen. Daarmee was alles gezegd. In 1914 bleken de Franschen voorzichtiger geworden en schreven met krijt of kalk op de spoorwagons: ‘Plezier-trein voor Berlijn’.

Deze trein zou vier jaar reizen, met ontzaglijk oponthoud, en nimmer arriveeren op de plaats van bestemming. Na 7 Maart 1936, nog wijzer en nog schuwer, vragen zij zich af met een gevoel van beklemming:

‘Moeten wij naar Berlijn gaan?’

Niet met de wapens in de hand, en niet in tanks natuurlijk. Geen enkel Fransch staatsman, die schijnbaar in dubio beweert te zijn, zou daarover een referendum durven uitschrijven. Een donderend ‘Neen!’ zou hem antwoorden uit alle kelen en elke verdere politiek verlammen.

Niet of hij zal vechten onderzoekt dus de citoyen in zijn benard geweten. Maar of hij zal deelnemen aan de Olympische Spelen.

De kwestie is voor 't eerst opgeworpen door Claude Farrère die ouder wordend hoe langer hoe meer verjongt. Gevaarlijke gemoedstoestand en gevaarlijk onderwerp. Hij komt er een beetje laat mee op de proppen. Men had eraan moeten denken in 1932. Toen was Hitler reeds aardig onderweg. De gansche wereld echter, en bij name Léon Blum (wiens falikante profetieën vandaag dienst doen op de verkiezingsaffiches zijner tegenstanders) voorspelde dat de huisschilder nooit en nimmer zijn scepter-verfkwast zou zwaaien over Duitschland.

Destijds en toenmaals zou het verstandig geweest zijn om te denken aan het Engelsche gezegde dat luidt:

‘You never can tell’, of aan de Grieksche spreuk die raadt ‘Vergeet niet te wantrouwen’. In 1932 de Olympische Spelen toekennen aan Berlijn was minstens voorbarig en een tikje vermetel. Als ik een meening te geven had, zou ik het doen in den vorm van een Fransch spreekwoord: ‘Nu de wijn getapt is moet men hem drinken.’ Of hij goed smaakt of slecht. Of hij het hart verheugt of zwaar op de maag ligt.

De bezwaren

Farrère ondertusschen schudt autoritair zijn grijzen kop en concludeert:

‘Ik weet het niet.’ Die twijfel evenwel klinkt als een pertinente ontkenning.

Wat argwaant hij? Partijdigheid, vooroordeelen van de Germaansche stammen? Unfair play? Volstrekt niet. Wat verwijt hij den Duitschers?

Niet meer dan dit: Te Garmisch-Partenkirchen zijn ze te vriendelijk geweest voor de Fransche deelnemers. Hoewel de vertegenwoordigers der Gallische stammen niet opperbest waren en hoogstens derderangs, hebben zij ze overstelpt met tegemoetkomingen en toejuichingen.

Klaarblijkelijk gehoorzaamden de Duitsche supporters aan een wachtwoord. Daar was een applaus-brigade aan 't werk gezet.

Want de Franschen als ski-loopers of bobsleerenners, de Franschen als representanten eener mogendheid met een zeker politiek verleden, met een onzekere politieke toekomst, verdienden niet zulke voorkomendheden, niet zulke overdreven huldebetuigingen. Dat is niet normaal. Dat is zelfs bedenkelijk.

In een land immers waar een opzichtige succes-brigade werkt, kan ook, als de wind gedraaid is, een fluitjes-bataillon gecommandeerd worden. Even onverdiend. Wie garandeert ons in Augustus de gehumeurdheid van Hitler, de temperatuur van Dr. Joseph Goebbels? Aan wat voor verrassingen stellen de Franschen zich bloot wanneer de ontvangst afhangt van invloeden welke zichtbaar geregeld worden op een propaganda-ministerie, buiten alle sport om? Misschien staat die barometer op mooi weer. Misschien schijnt de zon. Maar even misschien regent het incidenten. Wat dan? ‘Ik weet het niet.’ Doch houd de zaak in 't oog. ‘Wij hebben zooveel gelegenheden, hier en daar, om kaakslagen te collectionneeren in de wereld, dat wij ze werkelijk niet behoeven na te loopen.’

Franschen zijn sportief

Het is waarschijnlijk dat de Duitschers na dat gemopper verzuchten: ‘Op welken voet, in 's hemels naam, moeten wij met die eeuwige sputteraars dansen?’ Zij hebben ongelijk.

Present company excepted bestaat er op aarde geen sportiever volk dan de Franschen. Dit lijkt een boutade.

Het is nochtans de nuchtere waarheid, waarvan alle Hollanders kunnen getuigen die een match wonnen te Parijs, of die te Parijs een match bijwoonden. De Franschen organiseeren niet alleen honderden wedstrijden van allerlei soort die zij regelmatig verliezen, wat hun reputatie schaadt, en zelfs, zooals bij automobielen, hun export. Maar geen enkel publiek staat zoo grif klaar als het Fransche om een nationaal team met een oorverscheurend misbaar naar alle duivels te verwenschen, wanneer dat team redelijke verwachtingen teleurstelt. Men heeft dat tallooze malen kunnen constateeren, en onlangs nog bij den Fransch-Hollandschen voetbalwedstrijd. Zij handelen zoo niet uit spijt, de Franschen, omdat een overwinning hen ontschiet. Zij doen dat louter om het spel. De beste zal altijd hun sympathie en hun steun verwerven. Applaus-brigades of scheld-bataillons hooren op de Fransche sportvelden tot de onmogelijkheden. Met woede hebben de Parijzenaars vorige week de Uruguyanen van Montevideo uitgeveterd die voetbalden als een bende dolle stieren in de arena. Met woede maar met een strikte rechtvaardigheid. Deze onbetwistbare nationale eigenschap zal u verduidelijken waarom de orkaan van hoera's, waarop zij te Garmisch geen recht hadden, hun verdacht toeschijnt en onprettig stemt.

Het oordeel der sportslieden

Doch hoe oordeelen de sportslieden over een geval dat hen persoonlijk raakt? Men heeft hen van alle kanten geïnterviewd en van alle kanten hebben zij er zich van afgemaakt met een Jantje-van-Leiden. Er was een Peloponesische Oorlog die jaren lang duurde en waarvoor de Olympische Spelen niet zijn afgelast, in geen enkele der drie perioden van den krijg.

Is er reeds oorlog tusschen Frankrijk en Duitschland? Alors, quoi! Waarom ons te haasten? Waarom zenuwachtige beslissingen te nemen of tergende voorstellen indienen?

Wat voor nut kan dat meebrengen? Wij zouden de buren slechts ophitsen en onze tradities verloochenen. Wij hebben de sport steeds geplaatst boven en buiten de diplomatie, boven en buiten de politiek. Het spreekt vanzelf dat het gouvernement ons kan verbieden naar Berlijn te gaan.

Een dergelijk bevel zouden wij als onderdanen opvolgen. Met even weinig enthousiasme overigens als wij ons zullen laten mobiliseeren. Omdat 't moet. Verwacht evenwel van ons geen initiatief op een terrein dat met onze terreinen geen andere overeenkomst bezit dan de naam en de letters.

Een bravo daarom voor de Fransche sport. Zij moge alle wedstrijden verliezen, zij verliest niet het woord. En laten wij alle goden van den Olympus, de goden van de boven- en van de onderwereld bidden dat het den Franschen athleten vergund moge zijn om in Augustus te defileeren door het stadion van Berlijn. Er bestaat geen wensch waarmee ons eigen geluk zoo nauw gemoeid is.

[verschenen: 15 april 1936]