Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Men bouwt

Parijs, 19 Dec. 1933

Het is gegaan zooals men slechts al te gemakkelijk kon voorspellen. Maar telkens dat het gebeurt zou het draadloos moeten worden afgeroepen van den Eiffel-toren, tot leering der volken. Dit echter kan pas geschieden wanneer Parijs een revolutionnaire stad wordt, gelijk Moscou. Het is de vraag trouwens of een gelijkluidende sirene de roepstem niet zou overschreeuwen.

Er was een nieuw dagblad opgericht, er waren kranten, periodieken, tijdschriften en menschen bewerkt opdat Frankrijk en Duitschland samen zouden ‘praten’ aan den rand van de kloof die hen scheidt. Sommige Franschen verontrustten zich over wat Albion kon denken van deze gewaagde intimiteit. Zij verzochten zelfs een autorisatie voor een gesprek dat niet uitgeduid mocht worden als een overspelige flirt. Dat was loyaal en onvermijdelijk voor wie onbesproken wenschte te blijven achter de spionnetjes van den Britschen gebuur. Het was ook naïef en onvoorzichtig. De Engelschman, die humeur had kunnen toonen, verklaarde zich verrukt. Zelden was men het zoo roerend eens geweest. Hij liet fluks rondkraaien door John Simon en door Stanley Baldwin, wat Duitschland als minimum kon eischen en wat Frankrijk als minimum moest inwilligen voor een verbroedering. Als bij toeval lag dat minimum ettelijke graden boven het peil waar de Franschen een gevoel van onveiligheid krijgen, het peil waarover men sinds jaren harrewart. Zoowel Simon als Baldwin gaven Parijs en Berlijn de keus tusschen onmiddellijke ontwapening der overwinnaars of onmiddellijke herbewapening der overwonnenen. Parijs keek verwonderd. Juist terwijl men niet over wapenen ging spreken (men hoopte dat tenminste) doch over eendracht, rakelden de Britten die teere, zeere kwestie op. Een kwestie welke hen in den grond niet raakt. Een kwestie waar zij buiten kunnen blijven zonder oneer en zonder schade. Voor 't oogenblik zouden zij er zich zeker niet in gemengd hebben, wanneer zij discreet geweest waren en bekommerd om de zaak niet te vertroebelen. Waarom keerden zij haar in den ongunstigsten, meest negatieven zin? De Britten souffleeren aan Berlijn een programma dat elk vergelijk per se moet vertragen en dat de wederzijdsche schuwheid bestendigt. Zoover er Duitschers zijn die van revanche droomen zullen zij zich door de Britsche suggesties voelen aangemoedigd. Voor zoover er Franschen zijn die revanche duchten, zal het Britsche standpunt achterdocht, misnoegen en onrust teweegbrengen. Te meer daar de Britten den afloop niet wenschen te garandeeren. Terwijl zij Frankrijk en Duitschland trachten te dwingen om als kat en hond te draaien in hun kringetje van vooroordeelen, ontkrachten kapitein Eden en Austen Chamberlain (vier artikelen in de Daily Telegraph) het Verdrag van Locarno tot een waardeloos vodje papier, dat Albion niet bindt en waarop Frankrijk niet mag steunen. Op Duitschers en Franschen maakt deze waarschuwing wederom hetzelfde effect. Bij de eersten wekt zij verwachtingen, bij de anderen argwaan. Bij beiden zet zij kwaad bloed.

De Franschen betreuren deze politiek niet alleen omdat zij de disputen rekt, de verhoudingen verwart en alle problemen onopgelost laat. Zij verfoeien haar nog meer omdat zij willekeurig is en zonder noodzaak. Nimmer hebben zij het feit, dat de Fransche vloot driemaal zwakker is dan de Engelsche, beschouwd als een vernedering, als een bewijs van minderwaardigheid of als een bedreiging. De practische gelijkberechtiging is nonsens, omdat een Staatje als Denemarken zich nooit zal kunnen bewapenen in evenredigheid met een Staat als Rusland, noch omgekeerd, een Eiland als Engeland, gelijk een Eilandje als Cuba. Bij practische gelijkberechtiging bovendien zou men alle bondgenootschappen moeten verbieden als een casus belli. Wie het geval even analyseert bespeurt uit de honderd absurditeiten waartoe practische gelijkberechtiging leidt, haar absolute onverwezenlijkbaarheid. De theoretische gelijkberechtiging daarentegen is aannemelijk doch blijft afhankelijk van een dosis goeden wil. Waarom zou Duitschland de voorloopige superioriteit der Fransche legers niet aanvaarden zonder haar te interpreteeren als een blijk van vijandigheid, zooals Frankrijk zich sinds den slag van Trafalgar geschikt heeft in een overmacht der Engelsche vloot? Een Franschman zal eer de hakenkruisvlag planten op het Ministerie van Oorlog dan uit eigen beweging een veldtocht ondernemen tegen Duitschland. Maar verg niet dat Frankrijk zijn wapenen uitlevert zoolang Lord Rothermere koppige campagnes voert tegen Polen en Rusland, zoolang Hongarije wordt gedresseerd als een blaffende dog, zoolang men Oostenrijk wenscht te annexeeren, zoolang Mussolini de schoonheid der mitrailleuses verheerlijkt, zoolang men Roemenië, Joegoslavië, Tsjechoslowakije in stukken zal houwen, en zoolang Hitler een evolueerend enigma blijft. Tegenover zulken systematisch aangerichten chaos is Frankrijk's bewapening geen zaak van eigenliefde, van prestige of standing, doch voor zich zelf en voor half Europa een middel tot behoud. Want nergens treedt Frankrijk op als eischer. Het handelt slechts als handhaver.

Handhaver van de grenzen welke geteekend zijn door het Verdrag van Versailles en gehomologeerd door den Volkenbond. Nadat Titulesco gezegd heeft ‘Revisie is oorlog’, na het bezoek van Benesj te Parijs, na de opzienbarende verzoeningen van Sofia en Belgrado, van Griekenland met Turkije, werd het duidelijk, dat ieder die het Verdrag van Versailles beschouwt als een juk, dit juk zal moeten torsen. Ook Engeland. Ook Italië. Ook Hitler. Er bestaat geen middenweg. Sinds drie revisionnistische mogendheden Frankrijk noopten tot onderteekening van het Pact der Vier, voert de Quai d'Orsay, zonder het van de daken te roepen, een consolidatie-politiek welke rondom Parijs de staten groepeert die geen belang hebben bij een oorlog, of een onontkomelijken oorlog willen uitvechten onder de gunstigste voorwaarden. Vermoedelijk zal dit bloc door een militaire alliantie worden uitgebreid tot Rusland, waar binnenkort, volgens een mededeeling van Pierre Cot, alle Duitsche technici vervangen zullen zijn door Franschen. Dit verbond biedt menig risico. Het zal schatten kosten. Het zal Japan mishagen en Engeland. Het kan Frankrijk in het Verre Oosten blootstellen aan conflicten. Het zal de toenadering tot Duitschland, dat zich omsingeld ziet, geenszins vergemakkelijken. Doch Parijs bevindt zich voor een alternatief. Lang genoeg voer men op sleeptouw van het besluitlooze, incoherente, stuurlooze Albion. De epidemische en chronische wanorden hebben het Fransche geduld uitgeput. Tegenover de ontbindende, sloopende, wankele combinaties en intriges van Engeland organiseert men een constructieve, conservatieve politiek. Men probeert het tenminste en tot dusverre slaagde men niet slecht. Mussolini leed in den Balkan een paar pijnlijke fiasco's. Wanneer hij volhardt in zijn megalomanie en zijn bedilzucht wacht hem nog erger. Wat verhindert hem (behalve zijn dynamisme) om te adhaereeren bij het groote plan? Hij kan zich aansluiten, maar zonder compensaties. Het staat de Engelschen vrij om voort te dobberen als een boot met averij. Men kan buiten hen en desnoods tegen hen. Aan Duitschland reikt men een open hand, doch zonder geschenken. Als Hitler haar afwijst dan rest nog het dwangbuis. En het verrassendste van dit bloc is dat de Vereenigde Staten zich automatisch samenvoegen bij deze tweede editie der League of Nations.

[verschenen: 6 januari 1934]