Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Danse Macabre

Parijs, 16 Juli [1931]

Terwijl Duitschland in nood zit, schrijven Duitsche bladen van links en rechts, viert het Fransche volk dansend en schransend zijn nationale feest.

Dat is een dier venijnige beweringen, uitgevonden door den duivel zelf waarop geen antwoord mogelijk is, en die meer kwaad stichten dan twintig minister-conferenties. Het is een dier verregaande en gemakkelijke aantijgingen, waarna men, als bij huiselijke ruzies in romans, de armen wanhopig ten hemel heft en verder zwijgt. Zij dienen niet zoozeer om iets te bewijzen als wel om een scène te maken of om een hatelijke scène voort te zetten. Men kan honderdmaal verzekeren dat het op onzen Quatorze Juillet van den morgen tot den avond gedruild heeft, dat een brillante revue van koloniale troepen uit 't verleden en 't heden versomberd is door den regen, dat onze kop allesbehalve stond naar pret, dat we alleen maar een beetje gedanst hebben omdat 't zoo sinds vijftig jaar de gewoonte is, omdat we niet willen doen alsof we in den put zitten, omdat nièt-dansen een onheilspellender symptoom geweest zou zijn dan wèl-dansen, omdat men dansen niet verbieden kan, omdat er in dansen sapperdekriek geen erg steekt, omdat wij saperlipopette kunnen dansen wanneer het ons bevalt, en nog een dozijn doorslaande argumenten meer, - de tegenpartij bijt nijdig van zich af: ‘zie je wel dat je gedanst hebt terwijl ik krom moest liggen. Barbaar, beul, onmensch! En je zou ook nog gewild hebben dat de zon scheen!’ Dat moet eindigen met een scène de tendresse of met een scheiding. Er is geen middenweg.

Neen, als de Duitsche journalisten geen spijkers op laag water willen zoeken en een verschijnsel wenschen te signaleeren in Parijs dat in overeenstemming is met de gebeurtenissen van den dag, een verschijnsel waaruit men de zekerste teekenen kan puren van den waanzin die langs een verloren wereld waait, laten ze dan liever praten over het internationale kampioenschap voor uithouding-dansen, het ‘championnat international de danse d'endurance’. Het begon toen Hoover zijn proposities naar Europa fulmineerde, dat is op 20 Juni. Vandaag duurt het nog. Onder de rampzalige deelnemers is na 26 etmalen dus 624 uren dansen, niemand doodgegaan, niemand dol geworden, niemand flauw gevallen, en niemand heeft na 624 uren marteling het heldere idee gekregen dat 't hem in den bol schort. Zelfs niet onder de toeschouwers, wat nog ontstellender is.

Op den dag dat men de Bestorming der Bastille herdacht en den val der tyrannen ben ik de extravagante vertooning gaan bezichtigen, waar de mensch zijn eigen slimste tyran blijkt, en waaraan men ter bespotting van alle helden en helden-vereering den naam gekoppeld heeft van Marathon.

Zij vindt plaats in het Circus Medrano, waar gewoonlijk brave clowns, knappe acrobaten en dappere dierentemmers hun kunsten uitvoeren voor een bescheiden publiek. Voor deze gelegenheid zijn de Rue des Martyrs en de Boulevard Rochechouart afgezet met Hispano's, Delage's en Rolls-Royce's. De toegangsprijs voor alle rangen is 25 francs. Men gaat zitten waar men wil, of liever waar men kan. De zaal is tjokvol met een gepeupel van alle rangen, met een uitschot van alle standen. Marquises en princesses in lange japonnen huizen naast het canaille in korte rokken en blootshoofdsch. De souteneur voor een riks buurt met den gigolo voor een biljet van duizend. Heel de chic is aanwezig, heel de ‘gratin’ en heel het uitvaagsel. Alles door elkaar. Buiten maken de opkoopers de schitterendste zaakjes van het seizoen.

Binnen hangt een onverdraaglijke lucht van transpiratie, van zure melk, van bedervende stinkkaas, vermengd met cosmetiek, crème en verwelkende odeurs. Op de ronde baan, beslagen met een planken vloer, wiegelen, wentelen, waggelen een vijftien-tal paren. Er zijn Polen, Tsjecho-Slowaken, Amerikanen, Italianen, Franschen, Duitschers. De verbroedering in den waanzin. Toen men startte waren er nog meer, doch de zwaksten zijn ondertusschen uitgevallen en deze overblijvenden vertegenwoordigen een natuurlijke selectie na een strijd van 624 uren. De meeste mannen zijn in hemdsmouwen, in bretels en op pantoffels. Zij dragen een groot nummer, gespeld aan het benedeneinde van de linker broekspijp. De vrouwen hebben lichte japonnetjes. Sommigen huppelen op sandalen. Sommigen hebben de enkels en beenen omzwachteld in een verband. Anderen, de stoïcijnsche, de koppigste, de hardvochtigste, de moedigste, de coquetste wilden geen afstand doen van de aardige schoentjes met hooge, uitgedunde hakjes. Allen hebben holle wangen, koortsige, diep-liggende oogen en den zwijmelenden gang van gekookte, gebeukte, gekneusde en beklagenswaardige schepsels Ze zijn jong misschien. Maar de ononderbroken inspanning heeft ze afgesjouwd en verlept tot een graad die medelijden moet wekken waar nog een greintje menschelijk besef rest.

Men begrijpt dat het organisme nimmer zou toelaten om gedurende 26 dagen zonder ophouden te dansen. Om de weerstandsvermogens van het lichaam te lengen, om de foltering te doen duren en om een afzichtelijk schouwspel te rekken dat sensationeeler wordt naar mate het aanhoudt, heeft het reglement voor elk uur een pauze vergund van vijftien minuten. De stallen van het circus staan ter beschikking van de dansers en danseressen die de behoefte voelen om hun gare ledematen een korte stonde neer te vleien. Aan den eenen kant van Boem- Boem, zooals Medrano heet in den volksmond, logeeren de dames, aan den anderen kant de heeren. De eenige concessie welke men veroorloofde aan de sybarietische neigingen van een uitgeput lijf is een simpel veldbed, en geen ander meubel, naast den ruif, onderscheidt deze loges van de gebruikelijke woonstede der paarden. Tot verhooging van de attractie heeft men er een oogenblik aan gedacht om deze kamers gedurende de rust-pauze toegankelijk te stellen voor het publiek, opdat de menigte nog zou kunnen genieten van de kwellingen wanneer de slachtoffers trachtten ze te lenigen. Het protest der deelnemers heeft verhinderd om de limiet der bestialiteit te verleggen tot deze grens. Want als de een een kwartiertje wenscht te slapen, als de ander zich laat masseeren, als de mannen, wien het zonderlinge reglement de verplichting oplegde van een bloote kin, zich scheren, niemand verlangde om bekeken en aangegaapt te worden, wanneer hij voor vijftien minuten alleen is met zijn physieke ellenden.

Uit een kraantje terzijde van de baan, loopt koel water en zes keer per etmaal sleept het personeel van den impresario schragen en planken aan. Zij vormen een tafel waar in 't openbaar een sober eten wordt opgediend, dat de krachten in stand moet houden, voor zoover tenminste een maagkramp het voedsel niet terugzendt. Het menu is matig. Beurtelings bestaat 't rantsoen uit een stuk koud vleesch, uit een soepje met een homp brood of uit een groente. Het reglement verbiedt echter ten strengste om een seconde onbeweeglijk te blijven en de ongelukkigen zijn veroordeeld hun portie te verorberen onder 't uitvoeren van min of meer herkenbare danspassen. De een springt van den eenen voet op den anderen, de ander slingert met hoofd en schouders, een derde zwaait met de armen, een vierde schommelt de heupen als Josephine. Het komische mengt zich met het terugstootende. Er is geen potsierlijker en weerzinwekkender schouwspel denkbaar dan een aantal uitgemergelde en ten doode afgematte paren die klapwiekend, hippelend en trippelend een soepje trachten te nuttigen zonder morsen. Zoodra de dieren gevoederd zijn en het diner dansant ten einde is, worden eetketels, borden en tafels weggehaald. De dans gaat door op de baan.

Van tijd tot tijd zwijgt het orkest om adem te scheppen of om zijn répertoire te verfrisschen op de lessenaars, want men kan gedurende 28 dagen niet dezelfde stukken spelen zonder stapel te worden. Dan geven de paren elkaar den arm en wandelen rond de baan als voor een quadrille, of als gevangenen die gelucht worden op de binnenplaatsen van kerkers, gelijk men alleen nog maar zien kan in Fidelio. Het gebeurt ook dat een der partners de moed in de sloffen zinkt. Dan vervolgt de dame op haar eentje den foxtrot, de wals of de tango, in afwachting dat een gelijke oorzaak een ander koppel zal ontwrichten om de restanten te vereenigen tot een nieuw span. Voor 't effect op de baldadige toeschouwers is 't gewenscht dat dergelijke inzinkingen op de baan geschieden en tot dit doel looft men speciale consolatie-premies uit. De latere hartziekten, bloedspuwingen, ruggegraats-verweekingen, hersen-kwetsuren welke de deelnemers aan deze infernale manifestatie zullen oploopen baren niemand zorg. Maar menigeen vlast op een epileptische crisis bij de Fransche dansers, en als niemand zal willen bekennen dat 't hem verheugen zou, 't zal ook niemand deren wanneer de Pool of de Duitscher in een dwangbuis moet worden opgesloten. Dit zijn sensaties die men voor geen geld wil missen. Waarvoor leeft men anders, niet waar, en waarvoor heeft men zenuwen dan om ze te schokken? De emoties zijn niet alleen gemaakt voor de katten.

Er is ook een speaker, die tevens optreedt als arbiter, en die zich van tijd tot tijd wapent met een scheepsroeper om een exhibitie of een premie af te kondigen. De premies zijn even zuinig als het eten, doch voor 50 francs vindt een danser voldoende energie om in 't midden der baan touwtje te gaan springen, voor 75 francs zingt een Spaansch verdoemde een smachtende tango, voor 100 francs executeert een koppel een wervelende wals of een hamerende foxtrot. Tot belooning voor deze extra-krachtverspilling verwerven zij 't recht om bij 't volgend stuk langs de baan te slungelen, mits zij 't veege lijf in beweging houden.

De speaker annonceert met zijn scheepsroeper eveneens de deftige of gedistingeerde bezoekers tot enorme vreugde van het janhagel, dat verrukt is in zoo'n luisterrijk gezelschap te verkeeren en elke afroeping onderstreept met een daverend applaus. Bioscoopsterren, boksers, bankiers, romanciers, film-fabrikanten, tooneelschrijvers, demimondaines in groot tenue, acteurs, chansonniers, diva's van music-halls komen hier hun glorie een vernisje geven en voor hun reclame zorgen. Het gaat er nog levendiger toe dan bij de Zesdaagsche. Te middernacht bevindt men zich onder kennissen en men gebruikt de rust-pauzes om elkaar de hand te drukken en bezoeken af te steken.

- Jij ook hier? Bij die ignobele vertooning?

- Dat zou ik denken! Civilisatie, mon cher. Het negende supplement van den negenden hellekring. Zooiets heeft Dante niet kunnen droomen. Ik kom hier iederen avond.

- Civilisatie, die grijnsbekken en potsen van simmen die zich amateurs noemen? Amateurs die lamentabele vodden? Ik voor mij vind ze walgelijk.

- Accoord, ze zijn misselijk. En de impresario is nog misselijker die deze sport beweert te lanceeren om de gratie te paren aan de kracht!

- Van gratie gesproken kijk die gezwollen beenen en die ingezakte ruggen.

- Qu'est ce que tu veux! Heb je ooit ergens zoo'n energie gezien? Zijn ze niet hallucineerend, die vrijwillige galeislaven? Ik ben er niet van weg te slaan.

- Ik ook niet om je de waarheid te zeggen.

- Medrano is 't laatste en eenige theater dat recette maakt...

- Danse macabre!

- Op den vulkaan.

[verschenen: 21 augustus 1931]