Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Eva 1931

Parijs, 7 Februari [1931]

Het is een feit, dat de gentlemen dit jaar niet de blonden geprefereerd hebben. Zie slechts haar paspoort:

Miss Holland, bruin met bruine oogen.

Miss Frankrijk, bruin met blauw-groene oogen.

Miss Engeland, bruin met zwarte oogen.

Miss Spanje, bruin met zwarte oogen.

Miss Hongarije, bruin met bruine oogen.

Miss Roemenië, bruin met zwarte oogen.

Miss Oostenrijk, miss België, miss Joegoslavië, drie brunetten.

Miss Griekenland, bruin met zwarte oogen.

Miss Turkije, bruin met bruine oogen.

Dat zijn er elf, die volgens de theorieën van Comte de Gobineau en consorten (onder wie Richard Wagner) niet tot het type eener superieure menschheid mogen gerekend worden. De uitvinder van dit gist, dat zooveel pangermaansch deeg heeft doen rijzen, was inderdaad een Fransch diplomaat, filosoof en schrijver. Bij zijn landgenooten staat hij in hoog aanzien, en telkens als hij vergeten dreigt te raken, meldt zich iemand aan om zijn boeken op te rakelen. Een der meest curieuze verschijnselen uit de jaren, die den oorlog onmiddellijk volgden, was een nieuwe editie van Gobineau. Het Fransche zielscomplex vertoont niet zelden van die haast perverse inconsequenties. Terwijl het volk een reeks revoluties maakt, om een internationale en inter-raciale gelijkheid te grondvesten, tracht een zijner auteurs met evenveel fantasie als overtuiging de stelling te bewijzen eener fundamenteele ongelijkheid welke blonden in 't harnas moet jagen tegen bruinen. Het zonderlingst is, dat hij nog altijd crediet heeft niet alleen bij de aanhangers van Hugenberg en den mooien Adolf, maar ook bij de keurbenden van het Fransche intellect.

De blonde, langschedelige, superieure en gepredestineerde Ariër was op den wedstrijd der Europeesche schoonheden vertegenwoordigd door

Miss Denemarken, blond met blauwe oogen.

Miss Duitschland, aschblond met groene oogen.

Miss Esthland, blond met licht-blauwe oogen.

Miss Italië, blond met zwarte oogen.

Miss Rusland (de dochter van Chaliapin), blond met bleek-blauwe oogen.

Dit geeft elf tegen vijf. De verhouding zou waarschijnlijk dezelfde zijn gebleven, wanneer de andere helft der Europeesche Staten, de republiek van San-Marino en de vrije stad Dantzig inbegrepen het vrouwelijk concours niet versmaad had. Want als de Italianen een koren-blonde delegeeren, bestaat er niet de minste reden, waarom de Scandinaviërs niet een donkere zouden afvaardigen. En à propos: Hebt gij gemerkt dat de nuances ravenzwart, git, ebbenhout en kool, volkomen op onze lijst ontbreken? Deze bij uitstek romantische en decoratieve kleur werd slechts geduld in vier paar oogen. Of die oudste voorvader, de mensch van Cromagnon, gelijk men in het praehistorisch museum van Saint-Germain-en-Laye kan zien, droeg een gladden haarbos van het somberste pek. Al dunden zijne afstammelingen, zij stierven nog lang niet uit en een authentieke Koningin van den Nacht zou op een staalkaart geenszins wederrechtelijk gefundeerd hebben. Het is waar, dat de zwarte blanken, die het ideaal bereiken der Grieksche schoonheidsmaat, een principe schijnen te incarneeren, waarvoor men bij alle hulde toch even huivert. Zij vereenigen de eenheid der tegendeelen in haar zuiversten vorm. De radicale antithese van zwart en wit duidt op het tweesoortig geheim aan welks chemische bereiding haar geest niet vreemd kan zijn. In den nacht vereenigen zij paradoxaal den dag. Doch haar mysterie en haar temperament schijnen zich niet te leenen voor tentoonstellingen. Zij houden zich afzijdig, evenals de rooden.

Het bruin dus, na gezegevierd te hebben op de vereischte voor-wedstrijden, triomfeerde nogmaals bij den Parijschen areopaag door de uitroeping van Miss France tot Miss Europa. Als Amerika nog een beetje meewerkt lijden de blonden een verpletterende planetaire nederlaag, doch daar ik minder onversaagd ben dan Gobineau, zal ik geen enkele theorie bouwen op den uitslag van een langdurig debat. De verleiding, eerlijk gezegd, is sterk. Men kan niet loochenen, dat de Europeesche blonden er zeer bekaaid afkomen. Ik vraag mij af, hoe hare gemoedsgesteldheid moet zijn tegenover dezen onverdienden smaad? Is het geoorloofd om het evenwicht van wellevende proporties zoo opzichtig te verbreken? Het lijkt mij onwaarschijnlijk, dat de blonden zich deze uitspraak niet aantrekken, want het is een schrale troost om te behooren tot de superieure regionen der menschheid, wanneer deze eigenschap op de meeste plaatsen geen positieve erkenning vindt. Waarom eigenlijk kiest elk land niet twee candidaten tegelijk, eene bruine en eene blonde? Daar diepzinnige denkers het blond en het bruin verheven hebben tot parool in een rassenstrijd om de hegemonie, kan men niet genoeg voorzorgen nemen tot vermijding van conflicten. Met twee candidaten zouden beide partijen tevreden zijn en ook de dames, blond of bruin.

Ondertusschen speelt een Fransch meisje in levenden lijve haar asschepoester-sprookje en dit is tot nader order het voornaamste nut dezer schoonheidscompetities.

Vijf maanden geleden was Jeanne Juilla een eenvoudige, hoewel charmante couturière in het kleine stadje Agen. De kaartlegster heeft haar voorspeld, dat twee belangrijke gebeurtenissen haar te wachten stonden, wijl alle kaartlegsters dat voorspellen - om onze neigingen tot het onbereikbare en tot het onmogelijke niet te doen verflauwen. Jeanne Juilla geloofde hare helderziende en tegen den wil van moeder, dong zij mee naar den titel van Miss Gascogne. Zij werd het. Waarom zou ze niet uitgeroepen worden tot het mooiste meisje van Frankrijk? Er waren driehonderd vijftig concurrenten, en warempel, zij werd het. Het orakel der kaarten hield daar op, doch het tooverachtig lot ging onzichtbaar voort en liet het naaistertje presideeren over het vrouwelijke deel der oude wereld. Journalisten en fotografen uit alle hoeken der aarde omzwermen haar. Gisteren niets, behalve de onmetelijke voorraad kansen, welken ieder menschenkind schijnt te bezitten, vandaag een prinses, wier opinie men vraagt over alles, en nog wat. Wie is haar geliefkoosde auteur? Groote hemel, de geliefkoosde auteur eener provinciale couturière! Zij heeft er geen, want ze leest niet. Doet ze aan sport? Ja, ze zwemt. Gaat ze tooneel of bioscoop spelen? Neen, voorloopig niet! Zij moet eerst haar Gasconsch accent afleeren en Maurice Chevalier heeft ze nog nimmer gezien. Stakkers van tooneel en bioscoop, bij wie men zoo maar een naaister wil onderbrengen, alsof 't niet anders hoort!

Een half jaar terug poederde ze zich misschien alleen op zon- en feestdagen. Vandaag kent iedereen het merk van haar poeder, van haar rood-stiftje, van haar huid-crême, van haar parfum, van haar nagel-tinctuur, den fournisseur harer lingerie, harer schoenen, harer hoed. Zij, die gisteren couturière was, heeft vandaag haar hof-modiste, haar huwelijksaanzoeken, haar tallooze aanbidders. Allerwegen en onder alle vormen komt het geluk op haar aangestormd. Zij wordt ermee overstelpt. En op 't eind van het jaar verdwijnt het heele sprookje in het niet. Het is een gevaarlijke droom, wanneer het hoofd van Asschepoes op hol slaat. Maar is hij ook niet verrukkelijk? Gedurende twaalf maanden leeft Mademoiselle Jeanne Juilla in haar duizendsten nacht en over de rest kan zij beschikken naar eigen willekeur en welbehagen.

Het is bijna een beproeving voor de Fransche Republiek, om naast een niet te stuiten toevoer van goud, ook nog in een harer onderdanen gezegend te worden met den titel van Miss Europa, en straks wellicht met den titel van Miss Universum. Al bezit elke deelnemende natie slechts één stem in de jury, die dit jaar zestien leden telde, en al staat de onpartijdigheid dus boven iedere verdenking, dergelijke overwinningen vallen onder een categorie, welke men gaarne anderen gunt, omdat ze altijd een tikje kwaad bloed zetten, zonder de minste baten af te werpen. Men zou veel geruster geweest zijn, wanneer men deze platonische onderscheiding als consolatie-prijs had kunnen uitreiken aan Duitschland, of aan Engeland want het nationale geweten is sinds geruimen tijd gefixeerd omtrent de waarde der Fransche vrouw en bekommert zich weinig om de meening eener jury. Daarbij voegt zich nog het ongerief, dat Jeanne Juilla, wanneer ze bij geval tot Miss Universum klimt, ten naastenbij de eenige zou zijn, die een land vertegenwoordigt, waar men den vrouwen het kiesrecht weigert en waar zij gebukt gaan onder waarlijk draconische bepalingen van een burgerlijk wetboek.

Misschien echter interesseert het u meer, hoe men in de Ville-Lumière voor een verkiezing van Miss Europa te werk gaat. Het is geen alledaagsche vertooning en ik vrees, dat zij sommigen zal ergeren. Zij heeft iets van een zeer beschaafde, ultra-decente slavenmarkt en tegelijk iets onzegbaar belachelijks. Doch het een vergoedt lichtelijk het andere, zoodat vooral het komische overblijft. Het concours vindt plaats in twee ineenloopende zalen van ‘Le Journal’, die het organiseert onder leiding van Maurice de Waleffe. In de eene zetelt de jury rondom een hoefijzervormige tafel. Kees van Dongen en Paul Chabas zijn de eenigen, die door Parijzenaars herkend worden. In de andere, versierd met wandschilderingen en voorzien van een bar, circuleeren de toeschouwers, die een entrée verwierven, en de candidaten. Gelijk in musea is het natuurlijk verboden om de kunstvoorwerpen aan te raken. Men mag evenwel kijken.

Eén voor één worden ze voor de rechtschaar geroepen van aandachtige, welwillende, ernstige en onbekende heeren. Gechaperonneerd door Madame de Waleffe beklimt de candidate een estrade, doet een paar stappen, keert zich om, glimlacht en wacht. De jury murmelt een officieele, plichtmatige bewondering en noteert de punten.

De beenen!, commandeert een stem.

Madame Waleffe haast zich naar het podium en raapt de rokken op der candidate. Zij doet dit langzaam, ceremonieus en met een opzettelijke zorgzaamheid. Het model ontstijgt geleidelijk uit de lange japon. ‘Hooger!’, roept iemand der zestien, die nauwkeurig is.

Als de limiet niet meer overschreden kan worden, murmelen de rechters hun tevredenheid en noteeren de punten. Zooveel voor het gelaat. Zooveel voor de houding. Zooveel voor de beenen. De pose is afgeloopen. Vooruit: De volgende.

Het is billijk, dat het genoegen om Miss Europa voor te stellen, betaald wordt [als] een lichte kwelling. Doch waarom doet dit onderzoek denken aan een onwelvoeglijke grap en bijwijlen aan een geraffineerde tortuur? De psychologen zullen dat zonder moeite verklaren. Dat zestien kenners, onder wie een snaak als Van Dongen, daarbij hun lachen bedwingen, is zeer loffelijk. Maar zestien kaartlegsters schijnen mij niet te veel om zestien jongen candidaten voor deze dubbelzinnige exhibitie moed in te blazen. Het Amerikaansche systeem van badpakjes is ook illusoir, doch moet minder hinderlijk en ergerlijk zijn.

[verschenen: 14 maart 1931]