Bijdragen aan het Soerabaiasch Handelsblad (juni 1926-juni 1940)

Het geheim van Dr. Voronoff II¹⁰

Parijs, Juli 1926

Voronoff verjongde rammen met levende substantie van rammen, hij verjongde stieren met de essentie van stieren: om zijn procédé toe te passen op den mensch had hij hem logischerwijze menschelijke organen moeten griffen. Maar er stond hem een onoverkomelijke hinderpaal in den weg: De wet.

De Fransche wet verbiedt verminking van den mensch. En hoe zal men zich menschelijke voortplantingscellen verschaffen, tenzij door ze te ontnemen aan menschen? Artikel 316 van het Wetboek van Strafrecht straft het misdrijf van geheele of gedeeltelijke castratie. Het doet er niet toe of de patiënt al dan niet toestemt, castreeren is een misdrijf. De chirurg stelt zich nog bloot aan andere gevaren. In welke situatie zou hij zich bevinden, wanneer de patiënt, die zijne substantie afstaat, toevallig te overlijden kwam, of wanneer de geënte uit de organen van den gever toevallig een geslachtsziekte overnam? Men kan zich afvragen: waar begint en waar eindigt de vrijwillige verminking? Straft men degenen, die vrijwillig of tegen betaling hun bloed afstaan aan zieken, wat geenszins zonder gevaar is? Neen, ware dit zoo, een groot aantal hedendaagsche arme studenten voor wie dit offer een der bronnen van bestaan is, zou zich van niet onbelangrijke inkomsten ontbloot zien. Zou men een zoon voor 't gerecht durven sleepen, die een deel van zichzelf offert om zijn vader te regenereeren? een moeder, die zich op dezelfde wijze zou offeren voor haar kind? Ik geloof het niet, wanneer 't een geïsoleerd geval betreft. Maar ik geloof, dat men zou ingrijpen, wanneer het geval zich generaliseerde. Er zijn tot dusverre slechts twee gevallen bekend van een geneesheer, die de wet overschreed. Dr. Prat heeft de verjongingsoperatie verricht met behulp van de voortplantingscellen van een jongen man, die door een ongeval was omgekomen. De doktoren Piquet en Lefort van de Faculteit van Rijssel hebben volgens de methode van Voronoff een idioot meisje geënt met de schildklier van een ter dood veroordeelde, Henri Olivier, chef eener beruchte bandietenbende, die in genoemde stad op 24 Maart 1925 geguillotineerd is. De menschelijke verminking ondertusschen, die onwettig is in Frankrijk is geoorloofd b.v. in... Engeland, waar ieder individu naar believen over zich kan beschikken. Daarentegen kan men in Engeland geen enkel dier verminken, want de vivisectie is er streng gereglementeerd. Waarheid aan den eenen kant van het Kanaal, dwaling aan den anderen kant. Zal men in de toekomst, evenals men nu landen heeft, waar men gemakkelijker echt-scheidt dan in andere, landen hebben, waar men het gemakkelijkst verjongt? Henri Ghilini voorspelt reeds in de groote hedendaagsche steden de stichting van een speciale kliniek, waarin men eenerzijds hen zou samenbrengen, die eene verjonging noodig hadden, anderzijds alle jeugdige personen, welke noodlottig om het leven kwamen. Deze laatsten zouden door geautoriseerde chirurgen ontdaan worden van hun essentiële organen, welke zorgzaam bewaard zouden blijven in speciaal daarvoor ingerichte toestellen. Zo zou de dood het leven dienen. Profanatie? Gebrek aan piëteit? Maar, zegt Ghilini, als een koning, een paus, een andere groote der aarde sterft, wat doet men dan? Men balsemt ze. En kan men balsemen zonder ze te ontdoen van eene zekere hoeveelheid organen? Waarom zou het minder respect verdienen een doode te ontdoen van zijn schildklier, zijn bijnieren of zijn voortplantingscellen, om er een levende mee te genezen? mee te verjongen? Integendeel: kan men zich eene meer pieuze daad voorstellen? Er is niets anders toe noodig dan eene kleine wet in overeenstemming met den vooruitgang der wetenschappen. Doch, zoals Voronoff schrijft: ‘De wetenschap is vóór op den wetgever.’ En Voronoff heeft de oplossing van het probleem elders moeten zoeken. Hij vond het bij de apen.

Tusschen mensch en dier, ondanks sommige overeenkomsten, gaapt een biologische afgrond. Eén dier echter is er, dat den geleerde in staat zou stellen zijn droom te verwezenlijken, het dier, dat sommigen onzen voorvader hebben genoemd: de menschaap, chimpansé, gorilla, orang oetang of gibbon. En, voorvader of niet: het is een onloochenbaar feit, dat op de trap der evolutie de chimpansé dichter staat bij den mensch dan bij welk ander dier, de lagere aapsoorten niet uitgezonderd. Tusschen den hoogeren aap en ons bestaat een groote gelijkvormigheid van skelet, van spieren, van inwendige organen; hunne hersenstructuur is analoog aan de onze; zij hebben het treurige voorrecht, dat zij het meerendeel onzer ziekten en ondeugden kunnen krijgen, een onmiskenbaar teeken van pathologische verwantschap; dat de aap geen gearticuleerde spraak heeft, ligt alleen aan de onvoldoende ontwikkeling der spieren van zijn strottenhoofd. Maar wat van veel meer gewicht is: het is op 't oogenblik uitgemaakt dat menschenbloed gelijkvormig is aan het bloed van de hoogere apen. Deze twee soorten bloed zijn op dezelfde wijze samengesteld, bezitten roode bloedlichaampjes van dezelfde afmetingen en dezelfde vormen, brengen dezelfde reacties teweeg, hetgeen een bewijs is van reëele biologische affiniteit. Daar dus de cellen der apen in hetzelfde bloedmilieu leven als de menschelijke cellen, had Voronoff het recht te veronderstellen, dat de organen der hoogere apen, welke in het menschelijk lichaam worden overgeplant, gelijkaardigen levensvoorwaarden en gelijkaardige voedingsbodem zouden vinden als bij hun eersten bezitter, en dat zij zich dus gemakkelijk bij hunne nieuwe omgeving zouden aanpassen in een milieu dat hun vertrouwd was. Er waren twee feiten, welke zijne hypothese bevestigden in April 1913 berichtte professor Kuttener op het Chirurgisch Congres te Berlijn over de enting van een apen-kuitbeen op een kind, welke volmaakt geslaagd was; in Juni 1914 kon Voronoff zelf aan Académie de Médecine mededeelen, dat hij een idioot jongetje van veertien jaar genezen had door inenting van een apen-schildklier.

Alle hinderpalen schenen dus uit den weg geruimd: het zou mogelijk zijn den mensch zijn jeugd terug te geven, de gebreken des ouderdoms te besparen, zijn leven te verlengen. Maar om menschen te enten had hij gezonde, welvarende apen noodig. Hoe moest hij ze zich verschaffen? Hij kon niet rekenen op den steun van mannen der wetenschap, want, zooals in onzen eersten brief vermeld werd, zij geloofden hem niet, zij waren hem vijandig gezind. Tot wien zich te wenden?

Voronoff kreeg toen den inval zich te richten tot Monseigneur Le Roy, overste van de Congregatie van den Heiligen Geest, rue Oudinot, te Parijs, welker leden apostelen zijn van 't Christendom in de Fransche koloniën. Hij ging hem bezoeken, legde hem zijn arbeid in alle bijzonderheden uit, sprak hem over de resultaten, over de bevestiging, welke hij ervan verkregen had, kortom, hij deed hem een volledige wetenschappelijke biecht. En de geestelijke antwoordde hem: ‘Ik geloof, dokter, dat u 't bij het ware eind hebt. Weet u, dat de Kerk het met u eens is, wat betreft de gewichtige rol, welke de teelklieren spelen in de ontwikkeling der verstandelijke vermogens? Een gecastreerd man kan geen priester zijn, krachtens een besluit dat genomen is op een concilie van 1640, omdat wij geconstateerd hebben, dat een man die zijne viriliteit verliest, niet alleen ontbloot is van zijne voortplantingsvermogens, welke den priester onnoodig zijn, maar tevens van een gedeelte zijner intellectueele vermogens, welke zoozeer noodzakelijk zijn tot de uitoefening van het priesterschap. Ik wil u bijstaan in uwen arbeid, omdat ik geloof dat hij de menschheid ten nutte kan strekken. Een der leden mijner Congregatie, candidaat-doctor in de wetenschappen, Pater Maurice, vertrekt binnenkort naar Guinea. Ik zal hem de opdracht geven u alle inlichtingen te verschaffen, welke u noodig hebt, en tegelijkertijd het grootst mogelijke aantal apen.’ Eenige weken later stevende de missionaris naar Afrika. Hij zou er zes maanden doorbrengen. Toen deze tijd verstreken was en hij in Frankrijk terugkeerde, overhandigde Pater Maurice aan Dr. Serge Voronoff een omstandig rapport en vijf chimpansés met welke de eerste verjongings-enten beproefd werden op den mensch.

Dan begint de lange serie van verjongde mannen en verjongde vrouwen, want Voronoff voert ook op de vrouwen eene soortgelijke operatie uit met behulp der organen van wijfjes-apen. Als voorbeeld-type der mannelijke verjongingen geeft Hector Ghilini de levensgeschiedenis van Sir Arthur Evelyn Liardet.

Sir Arthur Evelyn Liardet, geboren in October 1846, behoorde tot een oude Engelsche familie; hij had dertig jaar van zijn leven doorgebracht in Britsch-Indië, onder een bijzonder deprimeerend klimaat, jaren dus, welke evenals de Oost-Indische, dubbel tellen; op het moment der enting, 2 Februari 1921, was hij een grijsaard van 75 jaar, ineengezakt, zwaarlijvig slap, met moeite voortstrompelend op een stok, een compleet wrak. Op den morgen der operatie moesten twee verplegers hem in een fauteuil naar de operatiekamer dragen, daar de lift der kliniek niet werkte. Twaalf dagen na de operatie verliet hij Parijs en Voronoff zag hem pas acht maanden later weer. De man, die hem en zijn preparateur Dr. Didry, verlaten had als een seniele grijsaard, wiens geheugen niet meer werkte, wiens gezicht verzwakt was, die niet meer loopen kon, die impotent was sinds twaalf jaar, keerde terug als een man van vijftig jaar, in den bloei van zijn leven, met een joviaal uiterlijk, levendige bewegingen, een helderen blik met een greintje spotzucht, die zich vermaakte over de stomme verbazing van Voronoff en zijn assistent Dr. Didry.

Sir Arthur Evelyn Liardet had de helft van zijn embonpoint verloren, het vet was gesmolten, de spieren waren versterkt, het lichaam had zich rechtop gericht, zijne kaalhoofdigheid was verdwenen en had plaats gemaakt voor een dichten, hoewel witten, dos haren van 3 centimeter lengte. Hij kwam uit Zwitserland, waar hij aan bergbeklimmingen had deelgenomen en aan de wintersporten, waarvoor de Engelschen een neiging hebben. Hij had de normale betrekkingen tot zijn vrouw, welke sinds twaalf jaren waren uitgebleven, hernomen, hij las zonder bril, zijne verduisterde hersens hadden zich hernieuwd, hij oefende zich weer op de wapenen, hij werkte met halters, hij reed paard, hij reed fiets, in één woord: hij was een jonge man van 75 jaar. Deze Sir Arthur Evelyn Liardet, die lijdende was geweest aan verschillende blennorragieën, gecompliceerd door prostatiet, die in Indië moeraskoortsen had opgedaan, die op 54-jarigen leeftijd de pokken kreeg, op 72-jarigen leeftijd een buikvliesontsteking, die van dit alles bijna miraculeus genezen was, had één onuitroeibaar gebrek: hij was verslaafd aan den drank. Hij stierf de 4den September 1923 aan de gevolgen eener crisis van delirium tremens. Van de drankzucht had de enting hem niet kunnen bevrijden!

Een Engelschman, die maling heeft aan de nationale hypocrisie, heeft er meestal radicaal maling aan en zoo stond Sir Liardet toe zijne gelukkige avonturen te publiceeren met naam en toenaam, met overtuigende photo's van voor en van nà de verjongingskuur, naast de photo's van den aan-den-dood-ontrukten ram en van Jackey den fokstier. Een Italiaan heeft zijne openhartigheid nagevolgd: Luigi Cesana, ex-directeur van de Messagero, die geopereerd werd in Juni 1924 op den leeftijd van 75 jaar en als goed journalist een artikel schreef in zijn blad om de weldaden te verkondigen der interventie. In Italië teekent zich trouwens eene zeer duidelijke beweging af ten gunste van Voronoff en men beraamt er plannen tot oprichting van apen-centra. Maar de rest der lijst van verjongden moest om vele menschelijke redenen anoniem blijven en zich beperken tot de initialen. Men vindt er bejaarde dokters, die zich onder den last der jaren belemmerd zagen in de uitoefening hunner praktijk, men vindt er grootindustrieelen, die op een gegeven oogenblik van hun leven met angst merkten, dat zij hunne zaken niet meer baas konden; men vindt er lastdragers, die door vermindering van krachten hunne broodwinning zich zagen ontglippen; men vindt er jonge mannen, die in den oorlog volmaakt gecastreerd waren en die genazen; men vindt er priesters, generaals, professoren, leden van de Faculteit, van de Academie, van het Instituut, politieke persoonlijkheden, dichters en schrijvers, beeldhouwers, schilders, zangers. Er is zelfs een beroemd auteur onder, die door excessen van allerlei soort zijn nieuwen voorraad in drie jaar tijds had uitgeput en zich voor de tweede maal liet enten. De gevallen, waarin een échec geboekt moest worden, becijferen zich over eene ruim vijfjarige praktijk slechts op 3 pCt.

Zonder twijfel vormen vijf jaar menschelijke praktijk een te kort bestek om een definitief oordeel te vellen over eene nieuwe kunst, waarvan de weldaden bij voorkeur zullen gemeten worden op de lange baan. Ik vind b.v. in het boek van Hector Ghilini met geen woord vermeld over den invloed der apen-substantie op eene eventueele nakomelingschap. Men zal ook gaarne de herborenen terugzien over een twintig, dertig jaren om het vervolg van hun groote avontuur te vernemen. Maar is een winst van vijf jaren in sommige perioden van ons leven niet reeds dikwijls van immense beteekenis? Laten wij Voronoff en de tientallen chirurgen, die zijn voetspoor betreden, het ruimste crediet geven. Het instinct van zelfbehoud trouwens zal niet aarzelen, ondanks spot en scepticisme. En ik verwonder er mij over, dat ik onder de namen der tientallen chirurgen van bijna alle landen, adepten van Voronoff, geen enkelen Hollandschen naam vindt. Is het een onvrijwillig verzuim van Hector Ghilini, of wil men er in Holland nog niet aan? Het schijnt mij voor den journalist een plicht, om aan eene kunst, welke zoo evident in het belang der menschheid is, de openbaarheid te geven, die wij in onze macht hebben. Wie over de détails der operatie, welke te intiem zijn om in een dagblad behandeld te worden (sommige lijken mij voorloopig zelfs onvertaalbaar in het Hollandsch) meer wil weten, verwijs ik met vertrouwen naar het boek van Ghilini. Het is aan Voronoff opgedragen, wat mij een waarborg lijkt voor de betrouwbaarheid.

[verschenen: 16 augustus 1926]

10 Le Secret du Dr. Voronoff, par Hector Ghilini, Paris 1926, Eugène Fasquelle, Editeur.