Bijdragen aan De Tijd (maart 1909-april 1915)

[Weber Ouverture Freischütz, Brahms Vioolconcert (solist Emil Telmanyi) o.l.v. Willem Mengelberg] (Concertgebouw)

Met hoeveel fanatisme Willem Mengelberg wederom aan het werk getogen is zou de Freischütz-ouverture van gisteravond kunnen bewijzen. Als er klank-analyse mogelijk was gelijk kleur-analyse, dan zou ik zeggen dat de dirigent de uiterste decompositie van het geluid bereikt heeft. Misschien stelt hij zich nog hoogere idealen, doch ons dunkt, dat wij nu de ragfijnste pianissimi hoorden, wier verdere volmaking men zich slechts als eene soort luchtledigheid kan denken. De unisoni dezer ouverture waren ongeëvenaard van samenklank, de clarinet kreeg een andere timbre in de manier der fluit, men bespeurde nog honderd even gewichtige wijzigingen... werkelijk, Mengelberg is veranderd, en bezig in de orkestrale organisatie, in zijn ingewikkeld systeem van reflecties, het onovertrefbare te bereiken. Hoeveel moeite dit kost, blijft achter de schermen van het repetitie-lokaal! Want geloof niet dat zulk een genre van spel in den aard ligt van een Hollandsch orkest; en soms vroeg ik me af, of hier geen hersenschimmige waarden worden nagestreefd, en hoeveel moeite er verloren gaat, welke men kon aanwenden voor een nieuw werk.

De heer Emil Telmanyi behaalde bijna een triomph met het vioolconcert van Brahms, een werk, dat ieder violist vroeg of laat moet spelen, of het hem ligt of niet, want het is een ‘geijkt’ stuk. Toch mist Telmanyi sommige psychische qualiteiten om deze muziek zoo goed mogelijk te vertolken, gelijk Capet die bijv. mist. Zijn jeugdig temperament maakt de thema's niet gewichtig genoeg, en als Brahms niet gewichtig klinkt, blijft, volgens zijne bewonderaars, het gewichtigste achterwege; verder zijn zijne lenige manier van strijken en de groote doorzichtigheid van zijn toon niet in overeenstemming met de eenigszins zware instrumentatie van Brahms. Doch sommige gedeelten konden doen blijken, welk een uitnemend leerling Telmanyi is van de Hongaarsche school, zoowel de technische, ofschoon hij tegenspoed had met de chanterelle, als de andere... de muzikale, zullen wij maar zeggen. Het klonk verleidelijk.