Josef Pembaur [Liszt, Variaties op Bachs ‘Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen’ - Schubert, Sonate op. 53]
Liszt nam een motief uit een der 300 Cantates van Bach als tekst (‘Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen sind der Christen Tränenbrot’) en hield er een preek over in den vorm van variaties. Een preek van Liszt gaat niet zonder octaven in de linkerhand, octaven in de rechterhand; gaat niet zonder een recitatief met koperen profeten-stem, die toets voor toets eene welgemeende melodie declameert; gaat niet zonder een slot van langzaam-maar-zeker opgebouwde, daverend uitwaaierende choraal-accoorden. Het is een beetje ernstiger dan een Liszt-commentaar op Verdi, Gounod of Meyerbeer, doch aan Bach dacht niemand.
De pianisten houden er van den naam Bach eenigszins ijdel te gebruiken. Zij achten dezen meester taboe en beweren, dat zij hem aanbidden. Maar Bach is pas geschikt voor hen wanneer hij eerst eene gestalte aanneemt, welke met hunne klavieristische handgrepen accoord gaat en zich op het peil wil laten brengen van een 19de en 20ste eeuwsch podium. Hij staat onder curateele en zonder zijne voogden Liszt, Tausig, Bülow, Busoni - géén Bach.
Waar is de pianist, wiens adoratie 't aandurft om een hedendaagsch publiek te noodigen tot de eeuwige ijsvelden en de speculatieve klank-duizelingen van ‘Die Kunst der Fuge’? of tot de majesteit van ‘Das musikalische Opfer’? of wie waagt een cyclus der 48 preludiën en 48 fuga's van het ‘Wohltemperiertes Klavier’?
Dat zouden daden zijn.
Josef Pembaur kan zich ondertusschen miskend achten, want hij vond nauwlijks een halve zaal. Men moest dezen zeer achtenswaardigen kunstenaar nauwkeuriger op de hoogte brengen van onze geestesgesteldheid. Schubert's tweede ‘groote sonate’ opus 53 (welke liever de ‘lange sonate’ moest heeten) is muziek voor piano-pedagogen en Schubert-historici. Voor de concertzaal is ze te populair, te bevallig, te gerekt, te weinig geconcentreerd, te leeg, te zwak van bouw, te Wienerisch. En Liszt (13de Rhapsodie, ‘Sospiro’, ‘Bénédiction de Dieu dans la solitude’) moet niet te automatisch op de programma's komen. Hij heeft altijd te veel snaren op zijne piano.
Auteursrechtelijk beschermd