Het avontuur van den Geest

De plaats van den mens in dat avontuur

46

Tegenover zulke ervaring, zulk een feit, worden alle voormalige redeneringen en standpunten kaduuk, alle vroegere kwesties en discussies worden ondergeschikt, overbodig of zinledig. Ik weet mijn plaats in het Zonnestelsel, in het Heelal. De biologie en de astronomie leren mij, dat een milliard maal milliard maal milliard atomen nodig zijn voor het formeren van een mens, en dat tien milliard maal tien milliard maal tien milliard menselijke lichamen voldoende stof leveren voor het bouwen van een ster. Ik houd het midden tussen ster en atoom. Het is mijn exacte plaats, mijn exacte proportie in het Universum. Ik ben het middelpunt van alle cirkels, van alle stralen.

Mijn Aarde in den reusachtigen kosmos is niets dan een korreltje zand, en ik ben niets dan een microbe, die zich op dat zandstuifje vastklampt, zeggen mij de astronomen. Na een korte poos, welke minder is dan één seconde naast de billioenen eeuwen waarin galaxieën komen en gaan, wordt die microbe teruggeworpen in den dood, in de brute materie. Na een korte poos, enkele uren op de astronomische klok der galaxieën, verdwijnt dat korreltje zand met al zijn microben. Het wordt kosmisch poeder met alles wat die microben gedacht en verricht hebben, terwijl dat Heelal zal zijn en voortduren alsof het korreltje zand met zijn microben nimmer bestaan had. Ik ben niets op dat niets. Ik ben niets dan

[p. 175]

een greintje Leven, als 't ware bij vergissing, toevallig, als een paradoxale nonsens uitgestrooid tussen de uiterste koude en de uiterste hitte, gekiemd op het enige neutrale gebied tussen hitte en koude, dat ik tot nu toe met mijn telescopen waarnam, ontwaakt op mijne Aarde.

Ik ben niets dan dat ephemere vonkje voelend, denkend Leven. Maar ik kan alles. Geen kracht, waar ik ook speur, overtreft mijn kracht. Geen intelligentie, geen ziel, waar ik ook zoek, evenaren mijn ziel, mijn intellect. Kan ik iets verheveners verzinnen dan dat greintje denkend Leven op een korrel zand, kan ik iets redelijkers wensen en willen dan dat sprankje weergaloos Leven met heel mijn macht te handhaven, te bestendigen, met heel het geweld van mijn hart te prijzen, met heel mijn furie te vereren, te aanbidden, als het Enige in dezen meetbaren en onmeetbaren, in dezen vatbaren en onvatbaren kosmos, dat belang en zin heeft? En kan ik iets zinvollers verlangen en verwachten dan dat ik immer als handhaver, als voortzetter der goddelijke gedachte zal wederkeren en deelhebben in het wonder van dat denkend Leven?