Het avontuur van den Geest

De plaats van den mens in dat avontuur

27

Voor de eerste maal sinds de sterren rollen openbaart zich zo op aarde, en misschien in den kosmos, naast de aanwezigheid ener supreme Intelligentie de aanwezigheid ener psyche, van een ziel, van een hart. Zij zijn niet onafscheidelijk, want ik kan in het firmament een menigte regionen observeren, waar alleen de intelligentie nog heerst. Maar in mijn gebied zijn ze voortaan onverbreekbaar verbonden.

Als ik echter zie, in de ijdele lawines van vlammende gesternten, hoe onvoltooid de Intelligentie is op zichzelf, hoe onredelijk in haar supreme redelijkheid, dan kan ik mij moeilijk weerhouden te denken, dat de Intelligentie, eerste en enige zijnde, intelligent genoeg was om het onredelijke harer loutere redelijkheid te bevroeden, en dat zij, mijmerende over zichzelf, haar onvolledigheid noodzakelijkerwijze moest beseffen, en derhalve dat zij, zichzelf altijd begrijpende, altijd reeds Psyche wilde zijn en

[p. 108]

Psyche was, potentiële ziel, en altijd begeren moest om van potentiële ziel meer en meer te worden werkelijke ziel, altijd trachten moest om hoger en hoger te streven en te stijgen naar een volmaaktheid, waar de supreme Intelligentie zich in de supreme Psyche verwezenlijkt vindt. Ik kan mij moeilijk weerhouden te denken, nu reeds, bij de eerste kiemen die opspruiten uit de woestijnige, zwijgende aardkorst dat de Intelligentie pas iets is, pas iets wordt, door deze poging naar psychische ontplooiing. Ook kan ik me niet weerhouden te denken, dat niet enkel op deze aarde, maar alom waar nog sterren vlammen, de Intelligentie zal streven en stijgen tot zij als supreme Psyche zich alom voltooid heeft.