Nazomer

IX.

Toen Stiena thuis kwam zat haar zuster ineengedoken voor haar kussen en ze werkte. Het begon reeds te schemeren en over alles lei zich de zachte glinsterklaarte van het avendrood dat ginds de kimme verfde. Het was als een weerkaatsing van licht en alles was rood en in de donkerte van de huiskamer was het een geblikker als dat wat een onweer voorafgaat.

Stiena sprak niet en miek zich zo klein mogelik. Met een kloppend hart, vrezend voor het geweld van haar zuster was ze thuisgekomen en ze had de deur geopend met bevende hand, beklemd van gemoed. Ze was verbaasd

[p. 109]

haar zuster zo kalm te vinden na de heftige tonelen van de vorige dagen en vooral na het laatste toneel toen ze zei dat ze haar geld alleen wilde. Nu niets meer! Ze keek ter sluiks naar Matielde en zag haar onverschillig voortwerken alsof ze haar niet bemerkt had. Stiena die gelukkig was door de vriendschap die ze vandaag genoten had en die het ijs van jarenlange liefdeloosheid rond haar hart had doen ontdooien, voelde als een vroeging omdat ze haar zuster verlaten had en bedacht hoe eenzaam ze de lange dag moest geweest zijn. Ze besloot, als Matielde haar voort het leven dragelik miek, niet meer heen te gaan, opniew bij haar te blijven, hoewel het gezelschap ginder geheel anders was. O ja! dat waren daar vriendelike mensen en daar was zoveel afleiding in het leven. Hoeveel bezoeken hadden ze niet ontvangen? En dan: daar kwam alle uchtenden Van Riebeeck!

Ze miek een gebaar alsof ze iets van zich af wilde werpen en kreeg toen dadelik het bewustzijn dat gebaar gemaakt te hebben. Ze schrikte en loerde naar haar zuster die stil en als verslonden voortwerkte. Stiena voelde zich gerustgesteld en blij geen uitleggingen te moeten geven, ze had niets gezien en om vrijelik

[p. 110]

met haar gedachten alleen te zijn ging ze ook haar kussen halen en zocht in de schemer van de laatste lichttintelingen de oorsprong van de draadjes op om haar boutjes effen te leggen.

Ja, Van Riebeeck!

Na alles wat ze geleden en moeten horen had was het onmogelik dat hij nog uit haar gedacht ging. En ook was dit maar heel gelukkig hoewel ze het met zichzelf niet eens was of het voor haar zieleheil goed was of niet. Ja, het was heel gelukkig, want het schonk haar zulk een warmte en niewe levenslust. Ze herleefde werkelik, het was alsof ze herschapen was. Ze wist zelf niet hoe het kwam maar hetgene ze in zijn nabijheid gevoeld had, en vooral wat ze gevoeld had toen hij haar aanbood haar te helpen dat bleef als iets werkeliks bestaande in haar, alsof uit die daad een vonk ontschoten was die in haar binnenste was terecht gekomen en er nu bleef huizen en groeide en heel haar wezen in gloed zette. Dat miek haar opgewekt en speels en ze had nu genegenheid voor iedereen. Alles miek haar ook blij en weeldedronken.

Ze dacht aan hem. Ze kon zich hem zo juist niet voorstellen, het was maar een schaduw van waaruit de meest kenmerkende

[p. 111]

trekken van zijn wezen juist even te voorschijn kwamen. Zo was hij als een vreemd wezen dat buiten haar stond met, als in zich besloten, een grote goedheid die iedereen vermilderde die hem naderde en iedereen aantrok. En daar was iets in al zijn handelingen dat zo eenvoudig was en alles was zo natuurlik dat het bevallig werd en betovering uitstraalde. Maar vooral, wat nooit iemand gedaan had had hij gedaan, hij had haar geholpen, haar een vreemde voor hem die toch al oud was en lelik, hij had het zekerlik niet gedaan om haar gunst te verwerven.

Toen schoten haar plots al de weerzinwekkende verwijten van haar zuster te binnen. En ze werd er rood onder. Zijn beeld werd bezoedeld, die dingen tekenden zich in daden klaar af en ze liet haar klosjes ontglippen, worstelde met de handen afwerend, vol wanhoop naar dit toneel. Waarom deden de mensen dat onreine bij alles? Had zij daar ooit aan gedacht? Of hij? Waar haalden ze 't toch? Neen, zo kon ze hem zich niet verbeelden, ze had geen zinnen daarnaar. Daarin bestond haar genegenheid niet en ook niet de zijne.

Matielde had zich opgericht en Stiena voelde het benauwd worden om haar hart,

[p. 112]

ze was zo beducht voor die dodende ruzie. Doch Matielde zei niets, ze keek strak voor zich als door een pijnlike gedachte bewogen want haar gezicht drukte smart uit zodat Stiena een beweging voelde om op te springen en haar te troosten. Maar ze had zich weerhouden door de ongewoonte van zulk een daad, die ongewoonte verlamde de beweging van haar aandrift, want daar moesten zoveel prikkels in beweging gesteld worden die nu gevoelloos lagen en halfdood door ongebruik. Tussen de beide had zich nooit een daad van liefde of toegenegenheid voorgedaan, deze bewegingen werden zelfs van weerskanten met trots onderdrukt alsof er enige zwakheid en toegevendheid voor elkaar inlag en zeer vreemd zou het schijnen moest zich nu zo iets voordoen.

Matielde deed het avendeten gereed voor zich alleen. Dit verbitterde Stiena. Toen bekende ze zichzelf dat ze overeengekomen waren en weer voelde ze berouw over haar daad die haar nu liefdeloos voorkwam. Maar ze bleef zitten.

Matielde volvoerde alles met gewone regelmatigheid, doch met een minimum van gebaren. Ze werkte als onder de invloed van een verre drang, een herinnering, doch het werk

[p. 113]

zelf was haar volkomen onverschillig en ze schonk er geen de minste aandacht aan. Wanneer ze haar boterhammen gesneden had, schonk ze zich koffie en dronk een slok. Toen scheen het alsof aan die koffie iets vreemds was en ze poogde na-te-denken, doch het was vergeefs en ze begon werktuigelik haar boterhammen te verorberen.

Stiena stond toen ook op en bereidde haar eten. Ze verkeerde steeds in de vrees dat haar zuster iets kwaads verzinde, doch Matielde bleef zwijgen. Dat zwijgen woog loodzwaar over 't huis en Stiena voelde er zich naar van, ze kon niet eten. Wat had haar zuster 'n kop!

Het was nu geheel donker geworden en Stiena keek door 't venster naar buiten. De dagen waren zeer gekort en de winter naderde snel. Ze voelde hem naderen, doch ook over haar viel hij in en ze huiverde want ze had plots een behoefte gevoeld, iets zeer innerliks dat van zeer ver kwam, had met een glimp zijn herinnering in haar gedachten doen lichten. Maar daar was niets waaruit ze kon opmaken dat ze steeds zijn gezelschap zou hebben als een afgegrendelde nooddruft waar ze van tijd tot tijd bij gelaten werd en waaraan ze een gedeelte van haar levensvoedsel kwam

[p. 114]

putten. Neen, ze zag zich als een eenzame oude vrouw, en de koude omringde haar zoveel te ijziger en haar leden waren zo klam dat ze volkomen machteloos was.

Daar klepte de angelus. Stiena sloeg zich een kruis, doch haar zuster, die mijmerend tegenover haar zat, miek een afwerend gebaar met de rechterhand, daarna verroerde ze zich niet meer; Stiena bad.