|
| |
| |
| |
2
It wie yn 'e neimiddei doe't er wer by it pakhús kaam en de doar fan de bar siet no ticht. Hy drukte op it knopke fan de skille mar hy hearde neat. Der kaam gjinien, ek net nei't er nochris drukt hie.
Wytse seach om oare doarren, mar dy wiene der net sa't skynde. Twa huzen fierder wie in soarte wurkpleats dy't yn deselde kleur skildere wie as it jeugdsintrum en dêr't de doarren fan iepen stienen; hy rûn derhinne.
Der wie in man oan 't wurk mei twa jonges fan in jier as achttjin.
‘Hallo,’ sei Wytse.
It wie in grutte sterke man, om ende by fjirtich jier; hy hie in soad donkereftich hier dat al in bytsje griis waard.
Hy hie in grutte bril op mei plestik glêzen, sa'n beskermbril. Se wiene mei in stander foar in wip oan de gong, in stielen fuotstik dêr't se de buis mei de twa sitsjes op 'e einen op 'en nij ynhingje moasten.
‘Sien,’ sei de man en de beide jonges seagen yndied. ‘Nou slaan we hier twee stukken fan die messing buis in. En dan doene we dat aske der weer deur en dan werkt ut as un lager.’
‘Mut dur oek fet op?’ sei ien fan dy jonges.
‘Ja,’ sei de man. ‘Fansels, dur mut goed stief fet op.’
Doe seach er nei Wytse, skode de bril op syn foarholle en frege:
‘En wat sal dizze meneer?’
‘Ik bin Wytse Zylstra,’ sei er. ‘Ik bin plysje en ik haw okkerdeis fan alles meimakke yn de bar fan dat jongereinsintrum. Heart dizze wurkpleats der ek by?’
‘Ja,’ sei de man. ‘It sintrum sels is sluten, sûnt Arjen stoarn is. Mar de wurkpleats draait gewoan troch.’ Hy prate mei in steds aksint, mei de ‘r’ achter yn de kiel. Hy seach Wytse op en del oan: de pleisters, it ferbân, it kapke oer it each.
‘Se ha jo ek knap te pakken hân; ik hie der al oer heard,’ sei er.
‘Moatte jo it each misse?’
Hy draait der net omhinne, tocht Wytse. Mar dat koe fansels net
| |
| |
yn it wurk mei dizze knapen. ‘It komt wer heulendal goed, neffens de gelearden,’ sei Wytse.
‘Gelokkich,’ sei de man.
‘Binne jo hjir jûns ek wol?’ frege Wytse.
‘Heul inkeld ris, om te sjen wat se by de ein ha, om te witten hoe't de jonges binne bûten wurktiid. Moatst de hearen wat kenne wolst mei har wurkje kinne. Mar ik kaam sa min mooglik yn de bar, it wie Arjen syn wurk. Ik wie bliid dat it mines net wie.’
‘Wie Arjen der dan altyd allinnich?’
‘No, meast wiene der wol frijwilligers om him te helpen. Mar se hiene lêsten yn dy frijwilligersploech lijen ûnder elkoar en doe is hast elkenien stoppe. En no wied er al in pear wike mei de opbou fan in nije frijwilligersploech dwaande, mar dat woe net rjocht slagje.’
‘Wie der gjin betelle kollega dy't salang helpe koe?’
‘No, Dirk, de direkteur, dy holp him wolris. Dy hat tsien jier ferlyn sels dat soarte wurk ek dien. Mar it akkordearre net heulendal tusken Dirk en Arjen. Dirk hat dit sintrum, sis mar, fan it begjin ôf opboud en hie in bepaalde fizy op it wurk. Arjen sines wie krekt even oars.’
‘Ja,’ sei Wytse. Fizy op it wurk, tocht er. Stel dy foar dat Hinnekamp en ik diskusjearje soene oer ús fizy op it plysjewurk. It soe fataal wêze foar de solidariteit yn it korps en ik waard nei alle gedachten gjin resjersjeur.
‘Ik haw in kear as wat by dy teamfergadering west,’ sei de man.
‘Mar ik wie der net sa wei fan. Lit my hjir mar wat yn de wurkpleats mei it folkje ompiele.’
‘Koene jo dy Pibe?’ frege Wytse.
‘Pibe,’ sei de man. Ien fan de beide jonges die in stap nei foaren.
‘Pibe stie dy jûns achter de bar,’ sei er.
‘Kin wol,’ sei de man. ‘Nee, dy ken ik net. Sa'k sei, Arjen boude in nije ploech frijwilligers op foar yn dy bar en ik kaam der komselden.’
De direkteur, Dirk, wenne yn in renovearre âlde stêdswyk. De gemeente knapte in soad âlde huzen op, wat fansels moai wie. It
| |
| |
hie allinnich wol ta gefolch dat de keap- en hierprizen fan de renovearre huzen sa heech wiene dat de oarspronklike bewenners meast net nei har eigen wyk werom koene nei it renovearjen. Dy kamen fakentiids yn flets oan 'e bûtenkant fan de stêd telâne. Yn de gesellige opknapte buerten om de histoaryske binnenstêd hinne, deun by de winkels en de kulturele foarsjennings, wennen sadwaande no de minsken dy't it wat better dwaan koene as de trochsneed wurkleaze. Dizze stêd hie, lykas earder sein, in soad wurkleazen; it offisjele wurkleazenpersintaazje siet om 'e tweintich hinne en der wiene in protte dy't bûten dy registraasje foelen, lykas minsken dy't in bytsje ynvalide wiene en benammen froulju dy't de gong nei it arbeidsburo net meitsje woene, om't it dochs net holp.
De direkteur die sels iepen: in grutte fint. Wytse beseach him en it foel him op hokke brede skouders, grutte fleizige hannen en tsjokke earms as dizze man hie. Boppedat hied er in grutte holle, in breed kin en in koarte grouwe nekke. Hy wie sterk, dat miste net.
‘Hallo,’ sei Dirk.
‘Ik bin Wytse Zylstra en ik bin ien fan de plysjeminsken dy't der wiene op 'e jûn dat Arjen stutsen waard.’
‘Kom deryn,’ sei de man.
Se sieten yn de romme keamer. Der stie in Deenske iepen-hurdkachel, mar der wienen ek c.v.-radiatoaren. Dy kachel foel sa op om't er hast midden yn de keamer stie, en hy wie sa oerstallich as 't mar koe, want it wie simmer en gleon.
Dirk hie de túndoarren iepen; in tún op it suden, mei in brún skut der omhinne en in soad griene planten. Rûch, mar net útsloerd. De sinne foel troch de túndoarren op de brúnbeitste houten flier; se sieten foar yn 'e keamer op in korduroy bankstel, yn it skaad.
‘Ja,’ sei Dirk. ‘It wie heul tryst en ik bin der sels al tsien dagen folslein foar wei.’
Hy hie in grien T-shirtsje oan en in sportbroekje; dat wie ek grien en it glom en der sieten wite streken op 'e sydkanten. Hy seach
| |
| |
Wytse oan. ‘Der waard sein dat jo wierskynlik jo each misse moatte. Dat stie teminsten yn de krante.’
‘It falt ta,’ sei Wytse. ‘Neffens de dokter komt it wer heulendal goed.
‘Der hat hjir al in plysje west,’ sei Dirk.
‘Ja,’ sei Wytse, ‘ik kom hjir eins ek mear omdat ik graach begripe wol wat der no feitlik bard is. It ûndersyk as sadanich haw ik fierder neat mei te meitsjen. Ik sit yn 'e syktewet.’
‘Oh,’ sei Dirk.
Hy bea him bier oan; Wytse hie wol sin oan bier en Dirk sels ek wol. It wie lekker kâld drinken. Wytse seach nei it etiketsje: it wie in Belgysk merk.
Achter de holle fan de man hongen droechblommen tsjin 'e muorre, lytse wite, in heul bosk.
‘De jonge dy't my dit oan dien hat,’ sei Wytse - en hy tocht dat dit no krekt wie oft hy de jonge hawwe moast foar persoanlike wraak, ‘dy jonge wie gjin fêste besiker fan jimme.’
‘Ik haw dat ek begrepen,’ sei Dirk.
‘Jo kamen der ek hast net mear, yn dy bar?’
‘Tafallich haw ik Arjen de lêste tiid gauris holpen. Om frijwilligers te finen foar datsoarte wurk falt iderkear wer ôf. Mar der is ek noch in klubhûs dat ûnder ús stichting falt en dêr giet it op 't heden ek net al te lekker dat ik moat myn oandacht wat ferdiele oer beide projekten. Boppedat kom ik, seker no mei al dy besuniging en it gefergader dêroer, der hast net mear oan ta om sels noch mei de minsken te wurkjen.’
‘Ja,’ sei Wytse. It wie in wrâld dêr't er net yn thús wie.
‘Jo hawwe dus abslút gjin idee wat jonge it wêze kin?’
‘Nee,’ sei Dirk.
Hy seach by Wytse lâns.
‘Broer Huzinga,’ sei Wytse, ‘dêr wied er gauris by. Seit dy namme jo wat?’
‘De namme wol,’ sei Dirk. ‘It is in regelmjittige dielnimmer yn Arjen syn wurk. Komt yn 'e bar, hat leau 'k ek wol oan kursussen mei dien. Fierder wit ik neat fan him. Ken him amper, mar Arjen hat it wolris oer him hân.’
| |
| |
Wat haw ik by de ein, tocht Wytse. Bylsma en Hinnekamp dogge dit ûndersyk mei seis, sân resjersjeurs. En ik piel hjir allinne om. Unnut. Hy sei: ‘Dy Pibe, dy't der dy jûns wie doe't it barde, kenne jo dy?’
‘Nee. Hy wie der krekt by en Arjen die seis de frijwilligerswerving,’ sei Dirk.
Frijwilligerswerving, tocht Wytse, hoe soene se dat hawwe? Wêr fûnst sokken?
‘Dy Pibe wie studint,’ sei Dirk, ‘safolle wit ik wol. Mar jo kollega's hawwe syn adres al. Dy hawwe dit allegearre ek al frege.’
‘Ja,’ sei Wytse, ‘jo ha gelyk.’ Dochs woed er noch ien ding freegje. ‘Wa wie, ear't se spul krigen ûnder elkoar, de meast aktive frijwilliger yn de bar?’
‘Age,’ sei Dirk dalik. ‘Age hat trije jier achter de bar stien, wol twa jûnen yn 'e wike, tink ik. Arjen koe ek wol goed mei Age.’
‘Witte jo wêr't er wennet?’
Ja, dat wist er. Wytse skreau it op. Hy seach op syn horloazje en naam it lêste bier derút en sei: ‘It spyt my, mar ik moat fuort.’
‘Ja,’ sei Dirk.
It spiet him sa te fernimmen net sa folle.
Har flat wie, ferlike by gemeentewennings of wenten fan de wenningstiftings, better mar ek oan de prizige kant; hy wie fan in partikuliere eigner, stie ek wat allinne, yn in hoeke dy't de rûnwei en de Oeriselske strjitwei makken; dêr't it fiadukt wie oer it grutte farwetter. Achter de flat lei in stikje lân, dêr't altyd skiep op om stapten; in man yn in Mercedes mei in plat karke der achteroan brocht dy bisten hea en brokjes, kaam by't winter alle dagen, by't simmer sa'n trije kear wyks. Inkeld kaam in feewein, yn de lette mendeitenacht meast (inkeld op de iere freedtemoarn); dan giene der skiep fuort en soms wie de kamp dan even leech. Net salang trouwens, meast wiene der dyselde jûns al oaren.
Hja hie achter har keukensrút wei faak nei dy skiep sjoen mei in
| |
| |
brochje yn 'e hân; meast ear't hja nei it sikehûs gie, ek wol as se krekt thúskommen wie.
By it stikje greide lâns rûn in wei, in smel dykje, ferhurde en hûndert kear reparearre mei âld asfalt; it weike lei by it talúd fan it fiadukt lâns, rûn dan mei in bôge ûnder 't fiadukt troch en hâlde op as in púnreed dy't útkaam by in grutte âlde kop-hals-romp pleats út de foarige ieu, dêr't de skuorre, alteast in stik fan it reiden tek, fan ynsakke wie. Yn 'e foarein hâlden twa âlde froulju ta, mei wyt hier en swarte rútsjese skelken; se hiene in heul soad hinnen yn in golfplaten hokje njonken it âlde bûthús; Baukje wie der twa kear oan ta fytst, op in moaie snein, mei it jonkje yn it sitsje. De earste kear hie hja dach sein tsjin dy âlde froulju, mar dy seine neat werom.
Se tocht oan dy plysjeman. As it der op oan kaam wie dy Wytse miskien in krûmke minder beroerd as de measte keardels, en se moast tajaan by harsels dat hja in pear kear, heul efkes, in bytsje fan dy pubereftige fereale senuwskokjes hân hie; mar dat hie hja by Ginni ek hân en dan noch wol wat slimmer. God, wat hie hja har doe dwars troch alles hinne fereale en sljocht field - en wat hie hja ferskuorrende ûnnoazel west. It wie har yn 'e wei dat se Wytse syn sikehûskaart besjoen hie om wis te wêzen dat er net troud wie, it wie har yn 'e wei dat hja, sûnder dat echt te wollen, konstatearre hie dat der gjin froulju by him op besite kamen.
Se woe net fan in oar wêze, se woe gjin fêste keardels mear, losse keardels trouwens likegoed net, al hie hja dat noch noait tsjin ien sein - se hie sûnt Ginni net wer mei in man frijd. Hja hie har sels befredige, in inkelde kear yn dy trije jier, it kaam har no earst yn 't sin; mar de bylden dy't se dêrby yn har geast helle wiene bylden fan Ginni en har en se hie har alle kearen neitiid sa beroerd field, sa'n ferriedster, net om't se it die, mar om't se oan Ginni tocht. En hearejee, dizze plysjeman, in gewoan mantsje, ien meter seisensantich, net meager, net grou, sa gewoan as wat, fletsblauwe eagen, donkereftich hier; in mankelyk figuer mei in kapke oer it each en in mem dy't net heulendal goed mei de holle wie. Se hie
| |
| |
sels grapkes mei him makke oer syn kont, hoe bestie it, se hie tusken safolle billen termometers prikt, wat koe har dat skille hoe raar of hoe moai dy konten wiene.
Hja smiet de rest fan har tee yn de goatstien, spielde it kopke om ûnder de kraan en seach op it horloazje; om tolve oere moast se by mem wêze om it jonkje op te heljen, mem moast fan 'e middei fuort; dan koe se noch krekt fjouwer oerkes sliep ha.
Op 'e iere moarn komt er dochs net, tocht se; se sei it lûdop, hurd, mei har mûle flak foar de spegel, wylst hja har tosken boarstele yn 'e badkeamer. ‘Hy komt net iens, dyn plysjemantsje, dy sleauwe frijer fan dy, hy kin dy net fine en hy doart net.’ Se spielde it toskepoetsskom út 'e mûle mei kâld wetter, liet it tsjin de fullings yn har kiezzen klotse en die harsels der in bytsje sear mei; myn God, tocht hja, it is frekte fier mei my hinne as ik my no al teloarsteld fiel yn in man om't hy net doart. Se wist bliksemse goed wat der barre koe mei in man dy't wol doarst.
Se hie dûse moatten, it wie waarm en hja hie in drokke nacht hân; se wie plakkerich, kliemsk, it nije broekpak siet har net lekker, it wie gjin katoen mar nylon-troep. Se klaaide har út foar de badkeamerspegel, koe der dochs net ta komme om sa op bêd, wosk har mei kâld wetter; hja seach hoe't har titten hurd en skronfelich waarden en ferwûndere har oer dy registraasje.
Hja kontrolearre de doar, dy siet op 't slot; se skode de beide messing skoatteltsjes ek ticht en rûn nei har sliepkeamer. Troch har fitraazje seach se dat de man mei de Mercedes kommen wie, hy hie fjouwer sketten om syn karke en der stiene skiep tusken. Hja seach dat de man fan de Mercedes in maat by him hie, seach hoe't se mei in soad geheister de skiep yn 't lân lieten; de manlju sloegen op de skiep om, hja hie meilijen mei dy bisten.
De lekkens wiene wyt en it katoen wie noflik oan har lichem; - ha mar gjin noed mei skiep, tocht se noch en sliepte hast fuortendaliks. Hja hie fergetten de bril ôf te dwaan; se soe aansens in
| |
| |
seare noas ha en de iene poat soe wer ris ferbûgd wêze. Yn de skimertsjustere sliepkeamer wie it stil en it lûd fan de skiep, dy't hastich en eangstich op in protsje nei elkoar ta fleagen, kaam mar amper troch de gerdinen; it hurde roppen fan de man fan de Mercedes en syn maat dy't by de hikke stiene, koe men op Baukje har keamer krekt net hearre.
It soe wer sa'n moaie, gleone junydei wurde; om tolve oere hinne, doe't se wekker waard fan de hurde elektryske wekker, wie it fiifentweintich graden. In taksy ried foarby, mei de ruten iepen. Noch heal yn 'e sûs fytste hja letter, mei allinne in giele katoenen jurk oan en in giel broekje derûnder, nei har mem. Se song in âld ferske fan in plaat fan Joan Baez, dy't se al sûnt jierren net mear draaid hie.
Age wie lêstejiers studint oan de Agogyske Akademy en hast klear mei syn oplieding foar maatskiplik wurker. Hy wie oan de iene kant bliid dat er der ôf wie aansens, mar oan de oare kant seach er der ek tsjin oan, want hy soe wurkleas wurde lykas hast alle oare jonge minsken dy't klear wiene mei de skoalle. Hy hie staazje rûn by de reklassearing en dêr hiene hja entûsiast west oer syn kapasiteiten yn 'e omgong mei jonges, dy't op 'e drompel fan 'e echte kriminaliteit stienen, en miskien mei intensive begelieding noch te helpen wiene. Fierder hie Age hast fjouwer jier lang, syn heule studintetiid, twa jûnen yn 'e wike holpen yn it jongereinsintrum: pils ferkocht, mei de besikers kaart, praat; hie harren oerhelle om kursussen te folgjen, hie mei gûlende famkes praat, twa kear sels mei famkes dy't swier wiene fan jonges dy't hja amper koene; hy hie yn it patroan fan dizze jongerein meilibbe, hie sels in pear nachten mei harren west, sjoen hoe't hja ynbrutsen yn skoallen, yn kantines, pakhuzen, plakken dêr't útsoarte neat te heljen wie - al it oare wie och sa elektroanysk befeilige.
Hy hie yn de warenhuzen west dêr't de jongsten omdangelen,
| |
| |
hie de litanyen fan bedriuwslieders oanheard; hy wie mei de âldsten nei wenningstichtings en sosjale tsjinsten reizge; hy hie mei har fuotballe, hie kampen op Skylge meimakke dêr't se lykas altyd as beesten sûpten en oangiene as gekken. Hy hie dy jûn meimakke dat Arjen sa dûm waard, doe't in pear jonges werom kamen yn 'e bar, nei't se fuort west hiene om ‘flikkers inmekaar te tremmen’, om de bút te toanen: beurzen mei jild en oare dingen lykas bankpaskes en gewoane lytse pasfoto's dêr't de jonges skunnige dingen by seine. Se wiene sa grutsk op harsels en Arjen raamde Andrys Grevel by it boarst en sei: ‘En no soargest dat se dit werom krije en as ik it wer fernim kinst der wol bliuwe.’ Dat wie heul gefaarlik, want Andrys Grevel hie oars net folle as it jongereinsintrum en hy wie gek mei Arjen; mar Arjen fernedere him no, en it respekt, de adoraasje dy't Andrys foar Arjen fielde koe heul maklik omslaan yn it tsjinoerstelde: haat om't Arjen him foar syn maten oer foar skut sette. En dan wie de ferneatiging hast like neiby. Mar Andrys hie, nei wat tsjinakseljen, belies jûn en hie sels harke nei Arjen syn taspraak, in taspraak oer nei ûnderen skoppe en nei boppen sjerpstrike en diskriminaasje en jonge wurkleazen dy't har agresje net rjochtsje moasten op oare minderheidsgroepen, mar dy brûke moasten om har eigen posysje en dy fan har lotgenoaten te ferbetterjen. In poerlilke, mar heul heldere taspraak, dêr't de jonges stil fan wiene en dêr't Age sels ek in soad oan ûntliend hie. De jonges hiene letter de beurzen nei it plysjeburo brocht, al wiene de hearen wol sa dat se ien fan de famkes allinnich yn 't buro gean lieten mei in plestik taske fan de Miro mei it boadskip dat hja dit fûn hie. Mar se hienen neitiid gjin homo's mear oerfallen. Age wie in heal jier ferlyn ophâlden mei dat frijwilligerswurk: hy moast ôfstudearje op skoalle, en dat woed er yn alle rêst dwaan, hy makke in skripsje oer de eftergrûnen fan agressyf gedrach by jonges tusken 14 en 24 en hy woe dy skripsje yn oarder hawwe, echt yn oarder. Boppedat wie de sfear dit lêste seizoen hurd minder wurden. De problemen fan de besikers waarden hieltyd útsichtleazer, Arjen ferlear syn entûsiasme, waard grimitiger, ûndernaam gjin nije dingen mear; hy hie lijen mei Dirk, dy't haw- | |
| |
we woe dat Arjen mear omtinken joech oan sport en datsoarte dingen, wylst Arjen dat as bysaak seach en de jongerein om de tafel hawwe woe ‘foar in goed petear’, godsamme, dy knapen hawwe fyftjin, tweintich jier oars niks heard as ôfwaaid praat, wy moatte se it praten noch leare, soargje dat se harsels útdrukke kinne; want oars bliuwe se like machteleas yn dizze wrâld as se al generaasjes lang west ha. Dirk woe mear sporte, ‘doe-aktiviteiten’; en in soad frijwilligers giene dêryn mei, dat wie dúdlik wurk teminsten, sporte, gewichtsheffe, body-building, stoer jongeswurk; dat spriek de jongerein oan.
Age soe wol graach by de reklassearing wurkje wolle en dêr wie ek wurk by de rûs: de kriminaliteit gie mei sprongen omheech yn dizze minne jierren, de huzen fan bewaring en de finzenissen sieten groatfol. Mar de rjochtse regearing besunige op de justysje-begrutting en dêrom waarden der reklassearingswurkers ûntslein en de oerbliuwende minsken stiene foar in noch swierdere en útsichtleazer taak. Age hie fêst in goede reklassearingswurker wurden, mar de maatskippij fûn dat er dat net wurde moast, wylst dy maatskippij earst rûchwei twa ton ynvestearre hie om Age op te lieden. Ekonomy wie mar in byfak yn Age syn oplieding, mar hy wegere dochs te begripen wêrom't it logysk wie jonge minsken earst op te lieden foar in berop tsjin grou jild en dan letter spytgnyskjend te roppen dat har berop oerstallich wie en dat der gjin jild mear foar wie.
Gelokkich hie syn freondinne fêst wurk by de bibleteek en koene hja it tegearre foarlopich wol roaie. En oer fjouwer wike wie syn einpetear op skoalle en mei ien wike moast er syn skripsje ynleverje, dat hy hie op 't stuit even oare soargen.
Wytse kaam by him op syn keamer, boppe in winkeltsje yn de âlde binnenstêd; Age siet te typen oan it foarwurd fan syn skripsje. De rest hied er klear en dat wie in noflik gefoel. Hy naam de tiid foar Wytse.
It foel Wytse op dat it in keammerke wie mei in soad kleuren,
| |
| |
fleurige, heldere kleuren, read, wyt, giel, lila. Dy Age siet te typen op in read masyntsje en de tafel wie fan wyt formika; in los blêd feitlik, op skammels fan reade buizen.
Age hie tee set en joech har beide in wyt bekerke fol.
Wytse hie al útlein wa't er wie en hy hie ek mar earlik sein dat er, hoewol yn 'e syktewet, op syn eigen manier bydrage woe ta it ûndersyk.
‘Koene jo goed mei Arjen?’ frege er.
‘Ja,’ sei Age, ‘ik haw in soad fan him leard.’
‘Wat soarte persoan wie it feitlik?’
‘Hy hie in soad oerwicht. Hy wie net benaud, hy doarst wat oan. Hy hie in goede bân mei de jonges.’
It like Wytse better om mar planút nei de dingen te freegjen.
‘Hy koe net sa goed mei syn baas, ha 'k begrepen.’
‘Baas?’
‘Dirk. De direkteur.’
‘Oh,’ sei Age. ‘Ja, se hiene in heul ferskillende fizy op 't wurk.’
Wytse sei: ‘Wat moat ik dêrûnder ferstean?’
‘Ja,’ sei Age, ‘hoe lis ik dat no út.’
Hy wie even stil.
‘Ik wit wol in foarbyld,’ sei er doe. ‘Ferline hjerst hiene wy hjir ommers dy grutte fredesdemonstraasje. No moatte de besikers fan it sintrum niks fan demonstraasjes ha, heechút soene hja der by wêze wolle om rotsoai te skoppen. Arjen hie lykwols sân famkes en jonges sa fier dat se mei soene; en net om't hy it sei, mar om't se der oprjocht achter stiene. Ek Andrys Grevel, en dat is op 't heden ien fan de lieders yn de groep. Andrys soe ek mei. En doe die ynienen bliken dat Dirk op deselde dei as de demonstraasje, tegearre mei de sportried, in grut krachtsportfestifal organisearre. Wel, Andrys Grevel is ek sljocht fan dy krachtsporterij en hy siet yn it team fan it sintrum; der kamen ek jongereingroepen út oare stêden, Amsterdammers sels en Arjen koe it demonstrearjen wol ferjitte. Dêr ha se doe ôfgryslike rûzje om hân, dat Dirk soks, achter Arjen syn rêch om, beoardere hie, wylst Arjen dy krachtpatserij krekt wat minder gewicht jaan woe yn de heule programmearring.’
| |
| |
Wytse begriep it wol sa'n bytsje. Hy hie ek by de demonstraasje west, mei sa'n 14.000 oaren. It wie in solidariteitskwestje.
‘Sjoch,’ sei Age, ‘Arjen wie net op sport tsjin; hy die sels oan judo en hy fuotballe ek wol. Hy woe wol sporte en datsoarte aktiviteiten dwaan mei de besikers - mar net mear as noadich wie om in fertrouwensbân te hâlden mei dy jonges, en gewoan wat foar de gesellichheid. By Dirk wie it sporten hast in doel op him sels. Dirk organisearre it leafst grutte manifestaasjes, dat koste dan in heul soad jild; de besikers hoegden neat te beteljen, en it sintrum kaam yn de skulden. Wylst Arjen yn alle gefallen sport en sa net fergees dwaan woe, mar kostendekkend, sa't it hjit. Arjen ynfestearre leaver yn kursuswurk. Se binne al sa frekte konsumptyf ynsteld, se litte alles al op har ôfkomme, dat moatte wy net befoarderje, sei er dan.’
Ja, tocht Wytse. ‘Mar jimme moasten fansels al foar in part oan dat ôfwachtsjende temjitte komme, oars krigen jimme gjin kontakt,’ sei er doe tsjin Age en fernaam dat er oer in oar probleem tocht as dêr't er foar kaam. Mar Age wie it mei him iens en sei dat Arjen dat ek wol wist, Arjen wist ferdulde goed wat soarte jongerein hy mei wurke. ‘Us jonges soene, as it net no wie, mar fjirtich, fyftich jier lyn typysk mantsjes west ha foar de SA, dat hied er wolris sein. Arjen wie sels links, krekt lid fan de Kommunistyske Partij wurden, nei it lêste kongres,’ sei Age.
Wytse begûn doe dochs mar oer Broer Huzinga en de jonge mei it smelle gesicht. Wytse wie ek wol links op syn manier, mar hie him noait bûn oan in politike partij. Hy hie de lêste jierren ôfwikseljend op sosjaal-demokraten, radikale grienen of links-liberalen stimd. De lêste kear by de provinsjale ferkiezings sels op de Fryske nasjonalen, út balstjurrichheid, mar dat wie ien kear en net wer. Feitlik begûn syn politike belangstelling de lêste jierren pas in bytsje te kommen.
‘Ja,’ sei er. ‘Ik woe feitlik wat freegje oer Broer Huzinga. Kenstû him?’
‘Ja,’ sei Age, ‘dy koene wy allegearre, al kaam er net sa faak. As er der wie socht er fêst kontakt mei ien fan ús, meast mei Arjen fansels.’
| |
| |
‘Wêr gie dat dan om?’
‘Hy kaam echt om te praten oer de dingen dy't him yn de holle omspoeken. Hy kaam heul bewust feitlik, net om in pilske te drinken of wat lûd mei te galmjen mei in plaat fan Andree Hazes lykas de measte oaren.’
‘En wat gie dan yn him om?’
‘Wel, hy hiegjin heit mear en syn mem sloech mei in oare fint om en hy hate dy fint.’
Age twivele even.
Wytse frege neat.
‘Sjoch,’ sei Age, ‘Broer wie heul intelligint. As syn heit noch libbe hie en, ik neam mar wat, learaar west hie (Age syn heit wie learaar) dan hied er trochleard. Broer koe gjin kant út mei syn kapasiteiten en hy trochseach it gedoch fan syn mem en dy oare fint en - Age seach wat ferûntskuldigjend nei Wytse om't it yngewikkeld waard - syn lêste illúzje foel yn diggels, nammentlik dat syn heit en mem wat moais hân hiene, oait, foarhinne; want no seach er hoe't dy man en syn mem mei elkoar omgiene en dat wie like banaal as de rest fan it libben. En syn libben wie al sa banaal; in bytsje bystân fan de soos, wat stelle, bier sûpe en beare en swetse. En Broer wie tûk genôch om der sels trochhinne te sjen, om te witten hoe stompsinnich it allegearre wie en hy begûn te haatsjen. En mei haat kinst rûchwei trije dingen dwaan. Kinst dy haat op dysels rjochtsje, en dat kin yn it slimste gefal útdraaie op selsmoard. Kinst dy haat rjochtsje op de maatskippij yn it algemien en dan kin it op syn slimst útdraaie op faksisme of terrorisme. Kinst dy haat ek rjochtsje op konkrete persoanen, minsken flak om dy hinne. Dat komt it measte foar, seker by dizze jonges. Arjen sei altyd: ús jonges binne opbrocht ta haters en de famkes ta belijers. Mar Arjen en ik hawwe in kear ta de nacht út sitten te praten en doe kamen wy ta de konklúzje dat it einstasjon fan dizze haat - de deaslach - selden in frou trof. Froulju litte se libje, al wie it allinnich mar om har letter wer narje te kinnen, sei Arjen. Dat wie mar foar in part sa, tink ik. De measte jonges hawwe noch krekt genôch memmeleafde meikrigen foar in minimum oan respekt. Mar de heiten yn ditsoarte jongeslib- | |
| |
bens binne hast altyd mislearre, wurkleaze sûpers. By Broer wie it syn eigen heit net, mar immen dy't him ynkrong yn har hûs. Hy focht mei himsels en syn agressy tsjin dy man.’
‘En hy hat syn twadde heit niks dien?’
‘Nee, hy is út 'e hûs gien, op oanrieden fan Arjen,’ sei Age.
‘En koed er it rêde allinnich?’
‘Ik tink fan net,’ sei Age.
Wytse seach dat de wite formika plaat yn 'e midden wat troch hong; de oerspanning tusken de beide skammels wie te grut.
‘Broer hat Arjen wierskynlik dea makke,’ sei Age.
De radio stie sêft oan en se draaiden in plaat fan Randey Newman. Wytse hie dy plaat sels ek. Ek dat noch, tocht er: little criminals. It rút stie iepen, in skorút, it stie heulendal omheech. Bûten waard lake; sa te hearren wie it in ploechje pubers.
Der wie in middelskoalle deun by, om 'e hoeke. Age gie nei de keuken en stie in skoft by it oanrjocht.
Wytse bleau mar wat sitten yn it keammerke. Haat komt út by dea, tocht er.
In rekkensom.
Tsjin 'e want, boppe it wurkblêd, siet in affysje. ‘Geweld eindigt, waar liefde begint’ - in roas mei in skerpe tried as stâle.
Age fage syn gesicht ôf mei in wiete doek en kaam mei mear tee wer yn 'e keamer. Wytse frege: ‘Hat de resjersje by dy west?’
‘Nee,’ sei Age.
Hy gie sitten en sei: ‘Ik haw der oer tocht om sels nei it plysjeburo te gean.’
Hy hâlde it teekûmke fêst as wie it winter en moast er him de hannen waarmje. ‘Mar ik doar net en ik wol ek net tsjûgje,’ sei er doe. Hy huvere.
‘Ik woe graach it adres ha fan Broer,’ sei Wytse. Hy hâlde de siken yn.
De pubers laken noch bûten, in bytsje fierder fan it rút ôf.
‘Ik wit it net,’ sei Age. Hy seach Wytse rjocht oan; Age hie reade
| |
| |
eagen en op 't stuit reade plakken yn it gesicht. ‘Ik haw der wol foar soarge it net te witten. Ik bin heul bliid dat ik it net wit, want oars hie ik no liigd.’
Wytse liet it even stil wêze. ‘Ja,’ sei er doe, ‘ik gean hjir aanst wei en gjinien wit dat ik by dy west ha. Mar ik kin it ek net sa litte. Sjoch, in meagere, lange jonge mei in smel gesicht hat my in fleske yn it wang drukt. It skynt dat er net út de stêd komt, want foarsafier't ik wit, hawwe se syn namme noch net. Dy jonge wie de lêste dagen in soad by Broer. Witstû miskien ek wa't dat is?’ Age tocht nei. ‘No,’ sei er, ‘ferline jier, yn dy tiid fan dy demonstraasje, dus yn de hjerst, hat Broer in skoftke, fjirtjin dagen heechút, in maat hân, dy't oan jo beskriuwing foldocht. Hy wie meager, hie pukkels en prate stedfrysk mei in Hollânsk aksint, dat is my by bleaun, dat hearde heul grappich. Oars wie der neat aardichs oan dy fint, in suertsje, achterbaks. Arjen trapearre him op hanneljen yn speed, peppillen. Even letter is dy knaap doe ek oppakt, en ik leau dat er nei de jeugdgefangenis yn Zutphen gien is. Mar it kin wêze dat er no frij is. As it my net mist kaam dy jonge fan Harns, en oarspronkelik út Den Helder. Ik haw doe in kear mei him praat.’
Wytse betanke Age en it klonk wat lullich, fûn er sels.
Age brocht him nei de treppen, seach Wytse nei doe't er nei ûnderen rûn.
‘Broer is echt gefaarlik,’ sei Age sêft nei ûnderen. ‘De kâns is grut dat er dy man dy't by syn mem is aanst ek dea makket.’
‘Ja,’ sei Wytse. Hy hie al begrepen dat Age dêr benaud foar wie. Age soe noch wat sizze mar hy doarst net. Wytse stie in skoftke omheech te sjen. Age swijde.
‘Kinst op my oan,’ sei Wytse doe mar. ‘Ik praat nearne oer.’
Hy die de doar gau ticht; hy wie benaud dat Age him betankje soe.
Aansens bin ik offisjeel resjersjeur, tocht Wytse. Dan moat ik al trochpakke mei sokken.
It wie noch waarm bûten en it switte achter it kapke foar syn each. Hy woe Baukje sjen.
| |
| |
It sikehûs hie, in dei of wat lyn, doe't er hjir sels noch lei, eat fan in thús hân - in bêd, in keammerke, in rekreaasjesealtsje mei televyzje. Dat wie gau fuort; no't er wer troch de gongen rûn wie it oars net as sikehûs en hy réalisearre him no ek dat it stonk. Dat wie neat bysûnders, it stonk altyd yn sikehuzen; allinne hy fernaam it pas no't er op 'en nij troch de gongen rûn, yn de hope dat Baukje tsjinst hie.
Doe't er op de ôfdieling kaam seach er har stean yn it kantoarke, mei in list yn 'e hân, in list op in alluminium buordsje. Se skreau wat op en fergelike it mei in list dy't op it taffeltsje lei. Hy stie yn 'e doar en sei: ‘Hallo.’
Se draaide har om en sei: ‘Hast wat fergetten?’
‘Nee,’ sei er.
Hy besocht har yn de eagen te sjen, mar hja seach by him lâns.
‘Ik woe even by dy wêze,’ sei er.
‘Ik bin oan 't wurk,’ sei hja.
‘Ik ek wer,’ sei Wytse.
‘No al wer?’ sei Baukje.
‘Net offisjeel. Ik besykje sels wat mear oan 'e weet te kommen oer dat jongereinsintrum.’
‘Oh,’ sei se.
‘Ik woe dy feitlik noch wolris sjen ast net hoechst te wurkjen,’ sei er. Hy hie in droege kiel. Hja seach út it rút, sei niks.
‘Wat woest dan,’ sei hja doe en seach him ynienen rjocht yn 'e eagen.
‘By dy wêze,’ sei er. ‘Oars niks.’
Se sei wer neat, mar rûn nei it taffeltsje, skreau har adres en telefoannûmer op in stikje papier en joech it him oer.
‘Der binne in soad manlju dy't wolris by my wêze woene. Ik haw it oan no ta keare kinnen,’ sei se. Se sette har bril ôf en poetste him skjin mei in bûsdoek.
‘Moatst no fuort gean,’ sei Baukje. ‘Ik moat wurkje.’
‘Ik belje wol ear't ik kom,’ sei Wytse.
Hy rûn werom troch de gong, wylst er ek troch de tún gean koe;
| |
| |
bûten kaam er op de gedachte it papierke kreas op te tearen en yn syn beurs te dwaan. Hy wie wat dwyl, stuts de strjitte oer sûnder goed út te sjen en in auto ried him hast fan 'e sokken. Hy sprong omheech en stie oan 'e oare kant even stil op 'e stoepe.
Hy lake om himsels, sa lûd dat de minsken nei him seagen.
Hy siet te iten yn Wanders ytkafee dêr't er sa'n bytsje fêste klant wie en de wargens kaam ynienen oer him. Wander wie de kok en tagelyk de eigner; hy kaam by Wytse oan it taffeltsje foar in pypfol praat. It wie net drok, moai waar, in soad minsken wiene de stêd út, inkelden hiene al fakânsje en toeristen wiene der noch net folle, dat it koe lije.
Wander hie altyd in deimenu en fierders wat ‘standaardhappen’, lykas er sels sei. It deimenu wie Dútske byfstik mei sipels, der wie slaad by en bakte jirpels. Hy naam it, hy naam meast it deimenu. Wander brocht him in glês lichte, soere reade wyn fan it hûs en hy frege nei syn each.
Wytse wie no hast safier dat er ûnder it útlizzen oan wat oars tinke koe. Wander sei, dat it in heule gerêststelling foar him wie dat it wer goedkomme soe mei it each. Wytse wie hast bliid doe't Wander wer nei de keuken moast om't der noch in klant wie foar slaad, bakte jirpels en Dútske byfstik mei sipel.
Wytse mocht oars wol oer Wander. Mar hy hie no pineholle en siet te prakkesearjen.
Dy Age koe gelyk ha, it klonk heul oannimlik wat hy sei teminsten. Mar der wie gjin konkrete oanlieding wêrom't dy Broer soks dwaan koe op dit stuit by krekt dizze man. Der wiene fêst wol tsien, miskien wol mear jonges fan de fêste ploech yn dat jongereinsintrum dy't op grûn fan har karakterstruktuer ta deaslach by steat wiene, as dy Age in goed byld jûn hie fan de besikers. Bylsma wie har allegearre oan 't ferhoaren en soe stadichoan tichter ta it doel komme en de skuldige fine. Miskien wie it al safier. Bylsma tocht dat de jonge mei it smelle gesicht it dien hie.
| |
| |
Dat koe fansels. Bylsma woe dat Broer him it paad nei dy jonge wize soe. Bylsma die dus ek muoite om Broer te finen, soe him ferhoare en op syn minst erchtinkend wurde.
Fierder wie der noch de mooglikheid dat it net ien fan de besikers wie dy't it dien hie. Mar Wytse soe mear witte moatte fan Arjen syn privee-libben, om ek mar wat bestekliks dêroer sizze te kinnen. It iennichste wat er op dat mêd wist fan Arjen wie dat er min mei syn baas koe. Dat komt faker foar en is yn 'e regel gjin oanlieding ta deaslach. Mei oare wurden, Wytse syn ûndersyk wie sinleas en oerstallich en hy koe better nei hûs ta gean en betiid op bêd, dêr hied er mear oan.
Doe't er syn iten op hie, betelle er by de kassa, oan 'e ein fan de bar, hy sei dach tsjin Wander om it hoekje fan de keukensdoar en rûn stadich nei it hûs fan de direkteur, Dirk.
Dirk hie in plaat opstean fan Irolt, de muzyk rôle sêft yn syn tún, ien fan de boksen stie op de drompel fan de iepenslaande doarren. Hy siet wer oan it Belgysk bier en woe Wytse der wol yn ha. Dirk hie al in pear fleskes fan it bier hân en der siet in soad alkohol yn, wol twa kear safolle as yn gewoan Hollânsk fabryksbier. Dirk koe net sa goed oer drank. Hy wie net dronken, mar heulendal normaal wiene syn reäksjes ek net. Dirk besocht treast te finen yn syn moaie tún, mei sêfte harmoanyske muzyk en Belgysk bier.
Hy wie mei himsels oan omdat syn freondinne al fjirtjin dagen fuort wie, ‘útnaaid op in simmernacht, doe't ik lei te sliepen en nearne net fan wist, gewoan stikem ôfset mei in taske fol klean en de beide boekjes fan Hylkje Goinga.’ Dirk lake grimmitich nei't er dat sein hie.
Dit alles wist Wytse dus al en hy hie der net iens nei freegje hoegd. By de doar hied er sizze wollen: ‘Ik woe noch graach oer in pear dingen mei jo prate, mar ik bin hjir gewoan as boarger, jo hoege my der net yn te litten en jo krije der ek abslút gjin gedonder mei as jo my hjir wegerje. Mar it hie net hoegd, Dirk hie him deryn litten en fuort syn siel bleatlein. ‘Dêr komt by,’ sei Dirk, ‘dat gesoademiter mei Arjen. It wie in bêste Arjen, mar it woe de
| |
| |
lêste tiid al net rjocht mei him en doe haw ik my der mei bemuoid en dêr waard it winlik noch minder fan.’ Hy krôke.
‘En no is er dea,’ sei Dirk. ‘En it sintrum is ticht. En ik sit thús en ried my ta op it petear dat ik moarn ha mei de gemeente. De gemeente subsidiearret ús wurk foar rûchwei 70%. As se lestich wurde dan kinne wy wol ynpakke. Tsien jier haw ik hjir foar wurke en no hawwe wy in nij gebou fan oardel miljoen mei in bar en in sportseal en in wurkpleats en kursuslokalen en stadich giet it fan jin ôf.’
‘No,’ sei Wytse, ‘de gemeente sil it fuort net definityf slute. By de plysje binne der wol figueren dy't dat wolle, mar de hjitting is, by ús alteast, dat de boargemaster wiis is mei it sintrum en it net kwyt wol.’
‘Ja,’ sei Dirk, ‘dat wie altyd sa. Mar hoe lang noch? Hoe tinke se der oer nei in deaslach?’
‘Hawwe jimme gjin mear personiel?’ frege Wytse.
‘Jawol,’ sei Dirk, ‘wy hawwe twa minsken yn de wurkpleatsen, in part-timer foar de sport en in strjithoekwurker dy't him fral drok makket om de jonge tieners, de swerfbern. Wy kinne foar it oare wurk mei de âldere jeugd twa minsken oanstelle, yn prinsipe hawwe wy ek twa minsken, mar wy hawwe hast konstant in fakatuere om't dy minsken ôfknappe en oerspand reitsje om't it sok dreech wurk is.’
Hy geat it lêste bier út it fleske yn syn glês, seach der nei, skodde der in bytsje mei en smiet doe de ynhâld yn syn eigen strûkjes.
‘Witste,’ sei Dirk, ‘wy moatte aanst wer iepen mei dy bar. En ik moat dan byspringe fansels. En ik wol net mear. Ik haw genôch mei it folkje ompankoekbakt. Ik wol net einigje mei in mês yn 'e hals.’
Irolt wie ôfrûn en it waard wûndere stil yn de tún. Wytse fûn it bier sa lekker net as lêstenmiddeis; hy seach nei de blau-wyt-reade simmernachtshimel en sei tsjin Dirk: ‘Dy eangst kin ik my yntinke. Hearejee ik ha dêr ek benaud west.’
Dirk kaam ynienen oerein út syn stoel en kaam flak foar Wytse te stean. Hy pripte mei ien fan syn grutte fingers tsjin Wytse syn boarst.
| |
| |
‘Ik-wol-net-dat-se-my-aansens-ek-dea-dogge,’ sei er en liet syn finger even tsjin Wytse syn boarstbonke fearje by elk wurdlid dat er útspriek. Hy bûgde him heulendal oer Wytse hinne, brocht syn grouwe kop flak foar Wytse sines.
‘By de begraffenis fan Arjen,’ sei Dirk en Wytse rûkte it Belgysk bier en knoflook, ‘doe wiene hja der allegearre. De skinheads mei harren learene jekjes. De lytse suertsjes op har gimpys mei har stilletto's yn 'e bûse. De famkes op har hege huorrehakjes. Ik piel der al tsien jier mei om en as de iene generaasje fuort is en ynkeard ta poaier of hoer, ta krimineel of ta kreas húshâldinkje mei in flet yn in bûtenwyk, dan komme der gewoan wer nije fan itselde soarte, alle jierren mear, en ik wol net langer.’
Hy flokte lûd en liet him wer yn syn eigen stoel falle.
‘Jo hiene gauris spul mei Arjen hân de lêste moanne,’ sei Wytse.
‘God,’ sei Dirk, ‘God.’
De bledsjes fan de strûkjes risselen even: in simmerjûnssigentsje. In kat kaam út it hûs en begûn syn neils te skerpjen tsjin in nageltsjebeam. In pear huzen fierder gûlde sêft in bern; de kat hâlde even yn fan neils skerpjen, seach om him hinne en gie doe fierder. Dirk siet swijend nei de kat te sjen en Wytse wachte oant Dirk him antwurd jaan soe.
Skras-skras die de kat.
Dirk sprong op út syn stoel en joech de kat in skop, sadat er ûnder de strûken soalde.
‘Godferdommese rotkat,’ rôp er lûd troch de achtertúntjes, ‘fernielst myn heule nageltsjebeam.’
Doe kaam Dirk wer foar Wytse te stean en sei ynienen heul sêft: ‘Arjen wie bêst. Heul bêst. Hy koe trije kear om my hinne. Ik kin gekjeie mei it folkje. Wat ôfwaaid meiprate oan de bar. In kamp mei har hâlde, wat mei har sporte. Dat kin ik. Mar Arjen koe dat ek. Hy krige se boppedat by elkoar yn groepen om dingen te learen en om se mei mekoar prate te litten, sadat se miskien wat mear koene as ôfwaaid prate. Ik wie oergeunstich op Arjen.’ Dirk stoppe even om te krôkjen, gie dêrnei fierder. ‘Wy diene tegearre yn it jûnsskoft wolris wat judo, om by te bliuwen.
| |
| |
Hy hie de brune bân en wie in goed judoka. Ik haw de swarte ban en ik bin grutter en sterker. Ik koe it iderkear fan him winne, mar wol mei in soad muoite. Ik wie om al dy oare dingen oergeunstich en haw wolris yn bestân stien en knoei him in bytsje by in hâldgreep of in ferwurging. Mar ik haw it noait dien.’
Hy skuorde ynienen mei ien hân Wytse út de stoel, raamde him by it boarst, tilde him mei ien hân op en hâlde Wytse omheech, krekt boppe de grûn, mei it gesicht flak foar syn eigen. Wytse hâlde himsels helpleas slap, die de holle achteroer en wist dat er in abslute idioat wie. Dirk flybke in bytsje doe't er raasde dat hy, Wytse, aaklike lytse plysjegriemer dy't er wie, mizerich suertsje fan in rotwout, net tinke moast dat er syn eigen maat deadien hie.
Hy flokte doe't er Wytse werom smiet yn 'e stoel en rûn nei achteren yn syn túntsje en miigde yn de strûkjes foar it skut. Hy flokte sêft en hie de triennen yn 'e eagen.
Wytse kaam foarsichtich omheech út de rotan túnstoel en sei: ‘It spyt my.’
‘Gelokkich,’ sei Dirk en ritste syn gulp ticht.
De telefoan gie. Wytse hie dûst, toskepoetst en ien fan syn nije pyama's oandien. By it dûsen wiene in pear pleisters los gien en it foel him ta hoe't de seare plakken al ticht sieten en hoe lyts as de groeden wiene. Hy besleat om der gjin nije pleisters op te dwaan. Hy hie skjinne lekkens op syn bêd dien en hy lei krekt op 'en nij te betinken wat sûch oft er wie om't Bylsma it ek wol útfûn sûnder syn gegriem doe't de telefoan gie.
‘Is 't mei Wytse Zylstra?’ frege in manljuslûd.
‘Ja,’ sei Wytse. ‘En ik lis op bêd. Wa binne jo?’
‘Age,’ sei de man. ‘Age, jo wiene fan 'e middei by my.’
‘Ja,’ sei Wytse. Hy wie der ynienen wer heulendal by.
‘Fia de reklassearing bin ik der achterkommen hoe't dy iene jonge hyt, dy't by Broer wie. It is in Jan. Jan Appel. Hy is yndied in wike of wat ferlyn frij litten yn Zutphen. Offisjeel wennet er wer
| |
| |
by syn âlden yn Harns. De reklassearing wol him wol helpe mei it sykjen fan wat oars, mar se fine it earst net sa gek dat er thús is.’ ‘Prima,’ sei Wytse. ‘Ik bin bliid datst bellest.’
Hy krige in pinne en papier en skreau namme en adres op: Appel. Jan Appel.
‘Betanke foar dyn telefoan,’ sei Wytse nochris.
‘Ik haw net belle,’ sei Age.
‘Prima,’ sei Wytse.
Hy siet op de râne fan it bêd en betocht dat it moarn in pittige dei waard.
Yn de trein nei Harns betocht er wer ris dat er in grutte idioat wie; hy hie Bylsma it adres jaan moatten en sels rêstich thúsbliuwe, hy hie in kuierke meitsje moatten yn it moaie simmerwaar - in pasjint dy't opknapt, in mini-held dy't it takomt: in fredich herstel. Hy gie no allinnich op dy jonge ôf, Jan Appel, lang, meager, gefaarlik, dealer yn pepmiddels, wierskynlik sels brûker, net benaud om mei geweld om te gean. Dy Jan Appel hie him alris te nei west. Doe hie Wytse in maat by him en in pistoal. En no hied er neat mei.
Hy seach troch it rút nei de klaaigrûn; greiden mei jongfee, bitefjilden, hjir en dêr in hoekje weet. Deinum, Hatsum, Frjentsjer, Harns. Fryslân feroare út de trein wei net.
Hy socht op it stasjon yn syn beurs om it papierke, dêr't it adres op stie en helle earst it adres fan Baukje foar it ljocht, skrok, fielde him ûnwis, gniisde en pakte it oare papierke mei Jan Appel syn adres. Foar it stasjon stie in peal mei reklameplaten en der wie ek in strjitteplan by; it wie net safier fan it stasjon ôf. Jan Appel syn hûs stie yn in fuort nei de oarloch boude buert mei rychjeswennings. De foarkanten bestiene hast heulendal út kezinen, kezinen mei te min ferve, in soad inkeld glês en asbestplaten. Wytse rûn foar it hûs lâns, seach yn 'e keamer op: dêr siet er te lêzen, de jonge mei it smelle gesicht: Jan Appel. Hy seach Wytse
| |
| |
net doe't dy foarbykaam. Ut de keamer wei koest net sjen wa't der by de foardoar stie.
Jan die sels iepen en it duorre even ear't syn gesicht in ferhearde útdrukking krige.
‘Ik kom der even yn,’ sei Wytse.
Jan die de doar fierder iepen.
‘Ik woe even prate,’ sei Wytse, doe't se tegearre yn it smelle gonkje stiene. It wie dêr healtsjuster.
Jan rûn foar him út de keamer yn.
‘Hast ien kear yn panyk domme dingen dien,’ sei Wytse. ‘Bist ûntkaam en ik hie in stikken each. Wy hawwe dy likegoed wer fûn. Hâld dêrom de kop der by en doch net wer domme dingen.’ Yn de keamer stie in bankstel, beklaaid mei blommotiven. Boppe de bank, tsjin de muorre mei jutebehang, hong in reproduksje fan in skilderij: in sigeunerin mei moaie, heal bedutsen boarsten en in trien yn it iene each. Op de tafel, in lege tafel mei in glês der oerhinne, leine lytse stripboekjes. Wytse seach in titel: ‘De vlijmscherpe tanden van Draculina’.
Wytse tocht goed om Jan. Dy hie iderkear noch neat sein; hy stie no foar in hege kast fan fineard spaanplaat, mei glêzen en rôze poppen der yn; der sieten swarte doarkes foar en de skoruten hiene deselde kleur as it glês van de lege tafel. Der stiene ek foto's yn dy kast, foto's fan trije troude stellen op har brulloftsdei. Ien swart-wyt út de fyftiger jierren; de oare beide wiene yn kleur en net sa lang lyn makke. Der stie ek in foto fan Jan by, apart yn in listke, mei blokken en in lispuzzel foar him. Jan wie omtrint fiif jier op dy foto en siet doe nei alle gedachten op de beukerskoalle. Hy lake net, mar seach soer en meager yn 'e lins - hy wie himsels gelyk bleaun, tocht Wytse.
‘Myn each komt wer goed,’ sei er tsjin Jan.
‘Oh,’ sei Jan.
‘Sil ik mar sitten gean?’
‘Jawel,’ sei Jan.
Wytse gie sitten en Jan ek.
‘Arjen is dea,’ sei Wytse.
| |
| |
‘Ik hew ut inne krant lezen,’ sei Jan. ‘Ik hew ut niet daan, ik sweer dat ik ut niet daan hew.’
Age hie gelyk, hy hie yndied in soarte fan Hollânsk aksint troch syn Harnzer stedsfrysk.
‘Miskien,’ sei Wytse. ‘Miskien hast Arjen net stutsen. Mar dû hast my wol rekke mei it glês.’
Hy tikke op it kapke.
Jan ferskronfele in bytsje op de bank.
‘Ik hew ut niet willen,’ sei er. ‘Ik hew ut niet bewust daan.’
‘Flauwe kul,’ sei Wytse. ‘Hiest der alles foar oer om út dat jeugdsintrum te kommen. In plysjeman mei in stikkene flesse yn syn gesicht slaan wie dy niks te folle. Wêrom wiest sa dwars troch alles hinne fan doel om der út? Ast neat te ferbergjen hiest koest dêr wol bliuwe dy jûns.’
Jan syn eachjes flitsten hin en wer nei de doar en it rút.
‘Ik bin hjir allinne,’ sei Wytse. ‘It kin wêze dat der mear plysje yn 'e strjitte is, mar dan wit ik dêr neat fan. Wierskynlik kinst wol fuortkomme no. Mar alle Nederlânske plysjes ha dan dyn foto en dyn sinjalemint en se sille op dy jeie as wiest in dûme foks en se krije dy ek. En wat mear illinde en wurk wy fan dy hawwe, wat heger as dyn straf wurdt. Net omdat ik dat leuk fyn, mar sa wurket it gewoan.
Dû bist net te ûnnoazel om yn speed te hanneljen, dan bist wier ek net te stom om dit te begripen. De plysje wit dyn namme, dyn adres; dû wurdst fertocht fan deaslach, swiere mishanneling fan in plysjeman en hânnel yn drugs. Dû bist no likegoed noch gjin swiere jonge, mar mear in lytse griemer; yn Ljouwert hast gjin freonen, hjir wierskynlik ek net, yn alle gefallen binne se dy hast al wer fergetten nei dat healjier yn Zutphen. Wurkje dêrom mei en it kin allinnich mar tafalle. No kinne de hearen dy noch sjen as in jonge jonge, dy't op it ferkearde paad rekke is. As se dy earst achterfolgje moatte bist in gefaarlik krimineel wurden. En dan is der gjin wei werom. Dan wurdst it ek.’
Jan flechte net; hy seach noch wol hieltyd nei de doar.
‘Wêrom woest net yn dy bar bliuwe?’ sei Wytse.
Jan seach nei de stripboekjes en sei neat.
| |
| |
‘No,’ sei Wytse, ‘dan mar fan it begjin ôf. Hoe let bist dêr dy jûns yn dy bar kommen?’
‘Un uur of acht al,’ sei Jan.
‘Allinne?’
‘Nee.’
‘Mei wa?’
Jan sei niks en skopte mei syn iene foet sêft en ritmysk tsjin in taffelspoat, seach nei de doar en doe nei Wytse en op 't lêst nei de grûn.
‘Moatst it sels witte,’ sei Wytse, ‘no meiwurkje of se jeie dy troch it heule lân hinne en pakke dy op en triuwe dy in jiermennich fansiden.’
‘Dat doen se ommers toch wel,’ sei Jan.
‘Ik haw gjin oanklacht tsjin dy yntsjinne,’ sei Wytse.
‘Betekent soks dat se me niet oppakke?’
‘Dat wit ik net; mar net op grûn fan in klacht fan my oer dit each,’ sei Wytse.
‘En at ik flucht komt dy klacht d'r wol?’
‘Abslút,’ sei Wytse.
Hy tocht oan it grêf dat er alris foar dit jonkje dold hie. Hy sei:
‘Mei wa kaamst yn it jeugdsintrum dy jûns?’
‘Met Broer Huzinga.’
‘Wat woene jimme dêr?’
‘Un pilske drinke en sien oft der oek maten waren.’
‘Hiest speed by dy?’
Swijen. It die der no ek net ta.
‘Hawwe jimme mei Arjen praat?’
‘Ja.’
‘Wannear?’
‘Om un uur of half negen. Negen uur kan ut oek wel weest hewwe.’
‘Yn de bar?’
‘Earst al.’
‘En letter?’
‘In ut kantoar.’
Jan krige no swit tusken de eagen en it trille in bytsje om syn
| |
| |
mûlshoeken. Hy wie sa gewoan al in bytsje skilich, mar no lutsen syn eagen echt nei elkoar ta.
‘Wêr praten jimme oer?’
‘Ut gong mij niet an.’
‘Broer prate?’
‘Ja.’
‘Wêroer?’
‘Hij had ruzie met dy fent.’
‘Wat wie dêr de oarsaak fan?’
‘Dy fent had 'm fan alles beloofd. Hy sú Broer helpe met werk soeken en fan alles. Mar hij kon niks dy fent. Hij kon krekt niks en hij had niks foar Broer deen.’
‘En doe?’
‘Broer wurde heel kwaad.’
Jan slokte twa kear.
Hy seach nei de stripboekjes.
Op it omslach fan ien fan dy boekjes stie in frouspersoan ôfbylde mei grutte bleate boarsten en in mes tusken de tosken. Krekt sa'n soarte mes as Broer hân hie. ‘Spannende erotic comic’ stie op it omslach.
‘Hy waard lilk,’ sei Wytse.
‘Ik hew 'm noch probeard teugen te houwen,’ sei Jan. ‘Mar dy fent die't nou doad is sat daar mar stil foar him út te sien en hij sei niks en Broer sprong over de tafel met ut mes recht foar 'm ut. Dy fent had wel futspringe kannen mar dat deed-ie niet. Bleef sumar sitten.’
‘En doe?’
‘Toen hew ik Broer fan dy fent afskeurd en hew um deur ut raam fan de w.c. derút holpen. De w.c.'s sitte flak bij ut kantoar.’
‘Wêrom bist sels bleaun?’
‘Der kwam un ander in de w.c., ik had um niet op it haakje deen. Ik ston krek op die pot om bij dat rútsje te kommen en toen komt Andrys Dissjokkie derin en dy seit: wat doestau hier? en ik sêg: ik sien wêrom at dit ferrekte ding niet deurtrekke wil -
| |
| |
want ik deed krek of wú dy niet deurtrekke en ik ston wat in dy stortbak te goochelen. Toen moest ik later wel in dy bar weze anders fiel ut su op en ik sú krekt fut, en toen kwamen jimme.’
‘Goed,’ sei Wytse - no ja goed, tocht er.
‘Ast dit heule ferhaal nochris fertelle wolst op it buro, oan ien fan myn kollega's, fyn ik dy heul aardich. En dan passe wy op dy salang as wy Broer noch net hawwe. Want Broer sil fansels aansens al mei dy ôfrekkenje wolle, as er fernimt datstû ferteld hast wêr't er no sit.’
‘Dat hew ik niet ferteld.’
‘Noch net.’
‘Ik weet ut niet, echt niet.’
‘Broer en dû wiene in soad tegearre sûnt datstû út Zutphen werom bist.’
Jan sei niks.
‘Broer wie net mear thús,’ sei Wytse. ‘Hy hat him by de gemeente net oerskriuwe litten op in oar adres.’ Wytse gokte dat lêste mar.
Jan sei iderkear noch niks.
‘Dû wiest de lêste wiken in soad by him. Wêr hâlde er ta?’
‘Ik trof 'm in 'e kroegen,’ sei Jan einlings.
‘En hy hat dy noait ferteld wêr't er sliepte?’
‘Nee,’ sei Jan en seach nei syn iene foet, dy't wer tsjin de tafelspoat oan skopte.
Plysjes krije ek judo en jiu-jitsu en Wytse fûn der it measte net oan, mar hy koe it wol in bytsje. Boppedat wist er dat er de earste wêze moast om geweld te brûken, woe it echt effekt ha. Hy hie sin om Jan by syn kraach te pakken en him mei de kop op it glês te slaan - hy hie it leafst sa hurd slein dat it glês barste, mar hy hâlde him yn.
‘Hark,’ sei Wytse. ‘Ik haw sakrekt in heule preek hâlden. Dêr haw ik gjin sin wer oan. Ik kom hjir ek net om wraak te nimmen foar watstû my oandien hast. Meiwurkje is gewoan yn dyn eigen belang. Sa stom ienfâldich leit it. Moatst oan dyn eigen belang tinke.’
| |
| |
‘Un kraakpand in de Muntstraat, nummer 21. Boven un werkplaats.’
Wat in ôfgryslike leffert, tocht Wytse.
‘Goed,’ sei Wytse, ‘no gean wy tegearre mei de trein nei Ljouwert. Wolst noch wat mei nimme? Toskeboarstel, skjinne klean? Silst der wol in pear dagen bliuwe moatte.’
Jan socht boppe in pear dingen by elkoar yn in plestiktaske en Wytse stie achter him.
‘Wêr binne jim heit en mem?’ sei Wytse.
‘Myn moeke is fut te skoanmaken. In ut sikehús.’
‘En jimme heit?’
‘Inne kantine fan ut foetbalfeld. Foelt um un hele knaap omdatie daar wat helpe mag achter de tap.’
‘Hat er gjin wurk?’
‘Nee,’ sei Jan, en seach Wytse suver ferheard even oan.
Ear't se it hûs út giene frege Wytse noch: ‘Moatst noch in bryfke achterlitte?’
‘Nee,’ hied er sein. ‘Myn ouwelui binne wel wend dat ik nou en dan un nacht niet thús bin. Myn ouweheer kan trouwens niet eens leze.’
Yn 'e trein seine se hast niks.
It is miskien wol de lêste kear dat dit kin mei dizze jonge, tocht Wytse. Hy giet net wer frijwillich mei in plysje, want hy leart der alle lopen dat er mei ús yn kontakt komt wer in pear kneepkes by. En meiwurkje is foar syn soarte net echt foardielich, dat is wat er dizze loop leart. Mar dêr fersinde Wytse him nuver mei. Hy naam foar de wissichheid in taksy nei it buro en hope dat Bylsma der wie. Dy soe ek lilk op him wêze fansels, mar hy soe it fierder al wat gau en effisjint ôfhannelje wolle. Jan siet swijend neist him en hy wie nuet as in nofteren keal. Wytse fielde oan syn kapke: it jûke derûnder. Hy hie pineholle. It wie sa gleon yn dy swarte taksy, alle klean plakten him alwer oan 'e lea. Gelokkich koed er sels it rút iependraaie achteryn. Hy seach op syn horloazje dat it hast tolve oere wie; de taksy sloech by it fiadukt rjochts- | |
| |
ôf, ried de rûnwei op: hy seach ynienen it nammebuordsje, reälisearre him dat dy rûnwei in namme hie en dat Baukje hjir wenne, want dy namme stie ek op it bryfke yn syn beurs.
‘Dû bist in folsleine idioat,’ sei Bylsma. ‘Dû hast dyn ferstân net.’
Se sieten mei har beiden oan Bylsma syn buro, mei in bekerke automatekofje foar har. Jan Appel siet yn in sel ûnder yn it plysjeburo; Bylsma en Wytse en in kollega dy't er net koe hiene him der mei har trijen hinnebrocht.
Bylsma hie Wytse sûnder ek mar ien wurd te folle te sizzen meinaam nei syn buro, hie kofje helle en him heul ynhâlden en saaklik in ferhoar ôfnommen en wist no wat Wytse by d'ein hân hie: de direkteur, Age de studint, Jan Appel. En no wie Bylsma poer en Wytse siet der wat útsakke by.
‘Dyn reputaasje fan held hast no wol festige,’ sei Bylsma, ‘ik soe it mar net oerdriuwe, want dan kinst der net al te lang fan genietsje.’ Hy kaam oerein en gie foar it rút stean mei de rêch nei Wytse ta. ‘Us lytse speurder,’ sei er mei maksimaal lytsachtsjen yn syn lûd. Hy skrabbe op syn kop en sei: ‘Harkje no heul goed. Dy jonge is gefaarlik. Oft er wol of net dy Arjen stutsen hat, witte wy net, mar hy hie it dwaan kind. Hy hat dy omtrint in each útstutsen. Dû giest allinne op sa'n ien ôf. Dat mei net, noait wer. Al soe it my ek noch sa spite, mar ast wer soks dochst, fljochst der akút út. Hupsakee werom nei de surveillânse.’ Bylsma stoppe even, luts him sels wer oan it hier.
‘En dan noch wat. Wêr't wy by in ûndersyk as ditte ek om sykje moatte is in motyf. Wêrom stekt de iene de oare troch de hals? Dyn gedoch by dy direkteur is folslein belachlik. Dy direkteur leit hjir yn 'e stêd op in prima namme. Syn stifting kin gjin kwea dwaan by B en W en ek al bin ik it net mei Hinnekamp syn ûnnoazel praat iens, it spul mocht wolris wat kritysker hifke wurde ear't se der miljoenen ynpompe. Yn it buerthús hjirre kinne se hast net mear in klaverjasjûn hâlde of it rint út de kloeren en dan
| |
| |
kinne ús surveillânse jonges der mar mei rêde. Mar goed, dy direkteur seit twa kear tsjin syn bestjoer dat Arjen it wurk net mear oan kin en de tredde kear skorst it bestjoer him, yn de fêste wittenskip dat it foar de man sels ek it bêste is. Dy direkteur hat in izersterke posysje yn dat wrâldsje en hoecht syn kollega net om hals te bringen om gjin hinder fan him te hawwen. Dat wie dus in flater fan dy. It motyf leit wierskynlik yn it gedrach fan dy Arjen sels. Wa wit wied er heler, miskien hannele er wol wat mei dy jonges yn drugs of sokssawat; hy hie alle kâns dêre mei al dy lytse boefkes dy't har earste stappen sette op it kriminele paad. Arjen fertsjinne ridlik, mar it lokket as men de kâns krijt om der mei in bytsje muoite in soad by te fertsjinjen. Alle kâns dat dêr earne it motyf leit foar wraak fan ien fan dy knapen. Watstû ek net witst is dat wy ús hjir by de resjersje al in skoft ôffreegje hoe't it bestean kin dat sûnt koart de drugshannel wer oplibbet. Ferline hjerst begûn it sa'n bytsje. Der wie noch in jongereinsintrum hjirre, dat wist wol, Akwarius, dêr't de punks kamen en dat soarte folk; wy wiene bliid dat it ticht gie, it wie fuort te fernimmen dat der minder drugs yn 'e stêd wiene. No komt it dus werom en de boarne kin ferlein wêze nei dit sintrum. Kin. Hoecht net. Mar wêr't it my om giet is datstû der net in kwartsje doel oer haste. Bekroadest dy net om motiven of om in bytsje gearhingjend systematysk ûndersyk. Hast stom gelok hân en bist op grûn fan insidinten en wat ik dan wolris neam assosjatyf ûndersyk by ien fan dy figueren telâne kommen. Goed. No giest nei hûs en komst hjir foarlopich net wer. Ik ferhoar dizze Appel en sil sjen oft wy dan fierder komme mei it ûndersyk.’ Bylsma kaam by it rút wei en gie wer achter syn buro sitten. ‘Mochst wol gean,’ sei er tsjin Wytse.
Wytse gie wat rjochter sitten.
‘Nee,’ sei er. ‘Ik gean net. Ik haw miskien fouten makke, mar ik lit my no net fuortstjoere. En ik wol yn alle gefallen myn miening sizze.’
‘Dy ynteressearret my net in sprút,’ sei Bylsma, ferknûkele syn plestik kofjebekerke en smiet it yn de papierbak.
‘Broer Huzinga sit yn dat kreakpand,’ sei Wytse. ‘Wy moatte
| |
| |
him dêr sa gau mooglik úthelje. Dat fyn ik. En dan is dêrnei noch alle tiid foar fierder ûndersyk. As dy Age dêr't ik west ha gelyk hat, kin dy Broer noch wol in pear deadwaan.’
‘In studintsje,’ sei Bylsma, ‘hat neffens dyn eigen sizzen in blaumendei by de reklassearing wurke en oardel psychology-boekje lêzen en tinkt dat er it no allegearre heul goed wit.’
‘Nee,’ sei Wytse, ‘nee, nee. Age koe dy jonge goed, wynet, dat is alles. Boppedat is dy Age de iennichste dy't my eat fan in motyf levere hat.’
‘It is ek de iennichste dyst der nei frege hast,’ rôp Bylsma. Hy hie in knalreade holle en luts him mei krêft oan it hier.
Bylsma syn lilkens soe aanst sakje, dat wist er sels, mar hy woe it net fernimme litte. ‘O.K.,’ sei er, ‘kinstû dan oan my útlizze hokfoar soarte motyf it om giet?’
Wytse wachte even en betocht dat it folslein belachlik klinke soe.
‘Nee,’ sei er, ‘noch net.’
‘Huh,’ sei Bylsma, ‘huh, huh.’
Hy naam de telefoan en draaide in yntern nûmer. ‘Mei Bylsma, kinst even by my komme?’ sei er yn 'e hoarn.
Hy lei de heak op en seach Wytse grimmitich oan. De doar gie iepen en ien fan de resjersjejonges kaam deryn.
‘Harkema,’ stelde Bylsma foar.
‘Dit is Wytse Zylstra, dyn nije kollega.’
Se koene elkoar fan gesicht, se fûstken. Bylsma ferfette: ‘Hy sit noch yn de syktewet, mar hy hat in tip krige. De fermoedlike dieder fan de stekkerij yn dat jongereinsintrum sit yn in kreakpand, Muntstrjitte, nûmer 21. Boppe in wurkpleats. It giet om Broer Huzinga, dû hast it sinjalemint. Wy moatte wis wêze dat er yndied op dat adres is. Wolstû dêr earst ris hinne? It is in kreakpand en ik tink dat der gjin gas, ljocht en wetter is. Jou dy mar út foar in figuer fan it gasbedriuw of sa dy't kontrolearje moat oft de meter der wol út is. Freegje foar de wissichheid wol even by it gasbedriuw, by it P.E.B, of by it wetter hoe't it sit mei dy oansluting. Lien in unifoarm fan har as it kin; gjin ûnnoadige risiko's. Nim in kollega mei, want dy fint is gefaarlik. As er dêr sit, jou dat dan troch oan my. Dan komme wy mei in man of wat en dan
| |
| |
moat er der út helle wurde. As de fermoedens korrekt binne sil dat net sûnder geweld gean, mar wy dogge fansels ús bêst. Jimme bliuwe yn 'e buert as hy thús is, en wachtsje op ús. Kontrolearje de foarkant, mar tink derom dat er net fan achteren der út kin.’
Bylsma luts in laad fan syn buro iepen en helle in stedsplattegrûn foar it ljocht. Hy sprate him út op syn buro en beseach it hoekje binnenstêd dêr't it kreakpand wie.
‘It stiet fan achteren tsjin it wetterskipsgebou oan. Ut dy kantoaren wei moatst in prima sicht ha op de achtergevel fan dat hûs. Nim fuort noch mar in resjersjeur mei en set dy mei in walky-talky by de achterkant. Binne jimme noch mei jim trijen?’
‘Ja,’ sei Harkema. ‘Mar dan is de resjersje ek op. Dan sit hjir gjinien mear.’
‘Hindert niks,’ sei Bylsma. ‘Ik freegje der wol in pear unifoarmjonges by. Ha dy ek ris in fersetsje. Gean sa gau mooglik en belje my sadree ast witst oft ús mantsje der is.’
‘Wy sochten om twa,’ sei Harkema. ‘Dy Broer en in Jan Appel. Kin dy der ek wêze?’
‘Nee,’ sei Bylsma. ‘Tanksij Wytse, de speurder, sit dy Jan Appel hjirûnder al yn in arrestantehok.’
‘Huh,’ sei Harkema.
‘Dy hawwe wy dus al te pakken,’ sei Bylsma.
‘Bêst wurk,’ sei Harkema priizgjend en seach nei Wytse. ‘Bêst wurk. Wy sykje al fiif dagen om dat mantsje.’
‘In insidint’, sei Wytse. ‘Gelok hân.’
Hy groeide.
‘Krekt,’ sei Bylsma. ‘Hy hat in frekt soad gelok hân. Soe Harkema ek hast fuort? Der is haast by.’ Bylsma waard wer in bytsje read.
‘Menear!’ sei Harkema en gniisde.
Doe't Harkema fuort wie sei Wytse: ‘Ik wol mei aansens.’
‘Nee,’ sei Bylsma, ‘ek dat noch. Helje leaver kofje. En griem net op'e gong.’
Bylsma begûn te beljen mei de sjef fan de surveillânse om in man
| |
| |
of trije mei te krijen. Hy seach op syn klokje; goed healwei twaën.
Doe't er wekker waard, wie it al oer tolven; út dizze keamer wei hie Broer it sicht op de klok yn de toer fan de Mariatsjerke, dy't fjouwer strjitten fierder oan dat stille plein stie. Al dizze lytse âlde strjitten wiene sa stil; ûnder him wie in wurkpleats, mar dy waard allinne mar as in soarte pakhús brûkt, dêr kaam ek gjin lûd út. Inkeld, twa, trije kear yn 'e oere, rôle der in auto troch it strjitsje en hy skrille iderkear wer even op, ûnwillekeurich. Hy hearde hjir ek gjin lûden fan bern, transistorradio's, bromfytsen, lykas er wend wie yn de buert dêr't er wenne hie mei syn mem.
Broer kroep út 'e sliepsek en seach dat Jan hjir net sliept hie, want syn sliepsek lei noch krekt sa as juster, opteard yn 'e hoeke mei syn kassette-radio der boppe-op: hy soe yn 'e rin fan 'e middei wol wer komme, nei't er thús iten hie; dat wie handich besjoen fan dy spiker, hy naam thús krekt even it waarme iten mei. God, wat bleau dy fint kâld en nofteren ûnder dizze omstannichheden. Broer wie bliid dat Jan meast by him wie, want hy sels wie dwaande sa gek te wurden as in sint.
Hy moast út de stêd wei, hy woe nei Amsterdam of Rotterdam of sa, yn sa'n grutte stêd fûnen se dy noait wer. Hy woe Jan mei ha, dy hie noch gjin ja of nee sein, mar it koe feitlik gjin útstel mear lije, hjoed of moarn fûnen se him hjir.
Hy rûn nei Jan syn protsje guod, soe de kassette oan sette, mar die it net, betocht him; hy woe op syn iepenst bliuwe, alle lûden hearre, him neat ûntkomme litte. Hy siet hjir no al fjouwer nachten, of wiene it fiif? Hy rekke de tel kwyt.
Dyselde nacht fan dat it barde mei Arjen hiene hy en Jan dit hûs ynpikt; der leine twa kreakers, in punkfanke en in jonge mei lang hier, yn dizze keamer; se leine te neuken fansels, dy fize beesten,
| |
| |
en Jan en hy hiene har by de treppen delsmiten, mei it measte fan harren troep. Se hiene hast niks, wat tekkens, ien luchtbêd tegearre - dat folk lei dochs altyd te neuken, dat se hiene ek net mear romte nedich. Ien stuoltsje en in platte tafel hiene Jan en hy stean litten, in soarte túnstuoltsje, in nijen ien fan reade buizen mei in beklaaiing dêr't blauwe en wite flachjes op skildere wiene. Hy gie yn it stuoltsje sitten en draaide in sjekje. De sjekpûde siet by de linker lears yn en hy fielde tagelyk oan it mês; it siet der noch. Even kaam it byld yn him op fan Arjen dy't ynsakke op 'e flier, mar hy treau it út syn tinzen wei.
Hy socht om lúsjefers, rûn yn syn ûnderbroek nei it keukentsje; der wie gjin wetter yn 'e kraan, mar Jan hie bier en sinas helle. In butagasfleske mei in gaspit derop, dat hied er stellen by in dumpsaak, dat se koene har rêde. De twadde deis kaam Jan ek mei blikken beane, rikke woarst en snijde wite bôle oansetten. It wie in binde op dat oanrjocht, hy en Jan hiene der neat oan dien, mar dy kreakers ek net, god wat in fizerikken wiene dat, dy hiene der ek abslút niks oan dien om fan dit âlde spoekhûs noch wat te meitsjen. Hy stuts syn sjekje oan en smiet de baarnende lúsjefer yn de goatstien; dy wie droech, it prikje baarnde troch. Jan wie in wreed bist, tocht er, en hy wie suver wat grutsk op Jan. Dit hûs bygelyks, Jan wist dat dy kreakers deryn sieten, want hy hie dat folk drugs ferkocht, sokken snúfden en spuiten en rookten fansels alles; Jan ferkocht har de sjit en letter smiet er har gewoan út it hûs, as er it sels noadich hie.
Broer pikte in glês út de troep op it oanrjocht, in glês dat him net al te smoarch talike, geat in bytsje sinas yn it glês, spielde it der mei om en liet it focht op de lúsjefer yn de goatstien rinne; hy seach hoe't it flamke dôve.
Hy geat nije sinas yn it glês en rûn nei de keamer werom, mei in stik droege wite bôle yn 'e selde hân as it glês; yn 'e oare hân hied er de sigret. Hy gie op it stuoltsje sitten, naam ien hap fan de bôle en smiet de rest yn in hoeke, want syn slokterm kromp en it iten die him sear. Hy spielde it stikje bôle nei ûnderen mei sinas.
Op de klok fan de Mariatsjerke wie it hast kertier foar ienen. It
| |
| |
wie al dagen hartstikke waarm waar bûten, mar yn dizze âlde klinte wie it koel, gelokkich mar. Hy betocht dat dit in frekt moai stuoltsje wie foar sa'n suterich stel punks en dat soene hja dus wol hjir of dêr by in kempingwinkel wei joetst ha. Hy moast mige en rûn nei de w.c. dy't oan de achterkant siet. It stonk der ôfgryslik omdat se deryn miigd hiene wylst der gjin wetter wie om troch te lûken.
‘Kanst hier godferdomme wel Herpes oplope,’ sei er lûdop; hy seach troch it rútsje op it platte dak; de wurkpleats hie in útbou oan 'e achterkant. Hy koe dêr hast wol mige, op dat platte dak; der wie in doar njonken de w.c, sa koest dêr komme. Mar hy fûn it te riskant, want hy seach in nijachtich kantoargebou mei grutte ruten, dêr't miskien minsken wiene dy't it folle sicht hiene op dat platte dak.
Hy miigde dus mar yn de stjonkende, mear brún-as-wite kloset-pot. Hy rûn werom nei de keamer en besocht net oan Arjen te tinken; hy besocht al fiif dagen net oan Arjen te tinken, mar dat slagge net. Neffens Jan wie Arjen net dea, mar lei swier wûne yn it sikehûs. God, hy hie him noch noait sa yn ien fersind as yn dizze Arjen; hy koe him no al trije jier, wie mei him yn 'e kunde kommen yn de bar fan it jongereinsintrum en hie doe útfûn hoe goed ast mei dy fint prate koest. Ferline jier hied er him sels opjûn foar in kursus, dy't dy Arjen organisearre hie. En Jezus, hy hie al syn libben in hekel hân oan kursussen en learen. Hy hie ek wol by Arjen thús west. Oer it gesoademiter thús, mei dy stjonkende somby dêr't mem mei om sloech, hied er ek faak mei Arjen praat. Dat hie yn 't earstoan in nije gewaarwurding foar him west, datst oer dy dingen prate koest; en it hie him earst ek wol holpen, no ja holpen, it ferromme in bytsje, mar letter wie it feitlik krekt oarsom, dat hied er no wol yn 'e gaten. Letter wied er earder lilker wurden fan dy petearen mei Arjen as oarsom. Of miskien siet it ek wol noch oars, hy wist it net, hy moast hjir wei, oars waard er echt gek. God, dy kear dat er de keamer yn kaam en doe't se tochten dat se allinne wiene, dy somby en mem, dat se oer de flier leine te rotsoaien, dat er deryn kaam en sa rjocht yn de preut fan syn eigen mem seach, en dat gedrocht lei der njon- | |
| |
ken en lake stom en sei: ‘Do stoarst un bitsje.’ De pornoboekjes leine dêr godferdomme om har hinne op 'e flier, beesten, beesten wiene it allegearre, syn eigen mem ek mei har lytse fizerik; en doe wie it begûn dat Arjen him ôffoel, dy Arjen hie dat goed praat, godsamme. ‘Jimme mem hat ek rjocht op har eigen seksualiteit’ - jezus, in frou fan fyftich en dy somby fan har wie noch jonger ek. Broer hie doe tsjin Arjen sein: ‘Dinkst seker dat myn moeke in geile trut is?’ en dy gek sei: ‘Al wie hja dat, dan is dat har goed rjocht.’
Broer hie de somby dea dwaan wollen, dat hied er sein doe, mar Arjen sei dat it flauwe kul wie - dat er dy man hate om't er him syn mem ôfpikte, sokssawat, dat it oergeunst wie, mar dat wie it net, net allinne teminsten. Jezus, as se gewoan wat kunde krigen hie oan in kreaze fint, gewoan, fatsoenlik, in aardige fint dêrst mei prate koest, dêr't hy, Broer, ek wat oan hie, dan hie him dat neat hindere; mar sa'n skriemerke, ôfkard, WAO, hertklachten, mar neuke as in wyld knyn fansels, wat moast se mei sa'n fint. Hy woe dat er syn heit kend hie, mem sei dat er dea wie, al heul lang; se hie mar ien foto, dy hie jierren op de kast stien, mar no't dy somby dêr omspoeke wie dy foto fuort fansels; de lêste moannen twivele er oft it syn heit wol echt wie op dy foto, god yn 'e himel. Hy, Broer, wie in hoerebern, hy hie noait in heit hân, syn mem hie him besoademitere, hy wist it hast wol seker no. En dy fint dêr't se no mei omsloech, as Arjen net sa op him ynpraat hie dan hied er dy somby al geweken nommen. Al lang.
Hy hie Jan ferteld hoe'n hekel as er oan dy knaap hie, en Jan sei: ‘Laat se mar rotsoaie, must sien dast foar dieself sorgst, want un ander doet ut niet,’ en Jan hie him in piltsje jûn, it wiene gjin echte drugs, mar koest it allegearre wat better ferneare, sei Jan, koest ek hurder réagearje, it skerpe in mins op. Jan mocht net oer Arjen en Jan hie him de eagen iepene wat in koekje as it útsoarte wie, dyselde Arjen. Tjezus, in sosjaal wurker neamden se soks, moai waar boartsje, mar as it der op oan kaam, diene se niks foar ien dy't yn de problemen siet. ‘Sukken hewwe self in best baantsje,’ sei Jan. ‘Se gelove ut wel. Moai lulle, niks foar in
| |
| |
jonge doen. In Zutphen hew ik ut fan al dy jonges wel hoard - reklassering en dat soarte folk, dêr hest niks an en at ut even kan ferlinke se dy oek nog.’ Hy wie bliid dat er Jan troffen hie doe't er gjin ûnderdak mear hie. Arjen hie him oanret om út 'e hûs wei. Mar doe't Broer op in jûntiid foar Arjen syn doar stie, mei it boadskip dat er net mear thús wie en salang by Arjen wêze woe, hie dy Arjen sein: ‘Goed, mar foar ien nacht, moarn moatst wat oars ha.’ Dat wie de earste ôffaller en hy hie doe in pear nachten by Andrys Grevel slept en in pear kear mei Jan Appel yn de auto; mei Andrys Grevel hied er gau rúzje krigen, god wat in ouwehoer, dy hie in fietsje fan trije keamers en hie oeral troep stean, en meubeltsjes - dy gek hie sels fitraazje en gerdinen. Op in nacht wie Broer moai heal smoar en hied er yn in hoekje koarre, hiest dy gek fan in Andrys doe ris hearre moatten oer syn flierbedekking; wat in suertsje.
De twadde ôffaller wie dat Arjen nei fjirtjin dagen noch gjin hûs foar him hie. Arjen hie beloofd te helpen by it finen fan in hûs, mar it iennichste dat er dien hie wie in kear mei Broer nei de wenningstifting gean en dêr hiene se oanheard dat it wol even duorje koe - ‘rekkenje mar op in lyts jier ear't der wat gaadliks frijkaam; foar ien mei allinne in skoalferlittersútkearing, wie it in heule toer om wat te finen,’ seine se dêr. En dy Arjen hie him der by deljûn, hie Broer oanret om ‘dan mar ris te sjen om in kreak-pand’; no, dêr siet er dan yn, mar dat soe godferdomme net lang duorje, hy gie nei Rotterdam of nei Amsterdam, dizze stêd wie niks, koest hjir neat, gjin kant út; gjin hûs, gjin wurk en no dit noch, Arjen swier wûne yn it sikehûs; plysjes sochten fansels, miskien net spesjaal om him, mar se sochten yn alle gefallen; neffens Jan hiene se it pas folle letter yn 'e gaten krigen dat Arjen yn dat kantoar lei, Jan hie noch wol in healoere yn dy bar omhongen, sei er, se hiene dy Pibe wat pleage en sa en gjin ien hie noch wat yn 'e gaten doe't Jan fuort gie.
Hy hope dat Jan gau kaam en dat it him slagge wie om syn âldminske jild ôf te freegjen dan koene hja fuort; Jan hie in auto, in âlde Opel Kaptein. Dy hied er op it kamp kocht foar seis banken;
| |
| |
hy rûn noch bêst dy auto, mar it wie in jûkel en hy brûkte in soad benzine.
Jan wie hurd op 'e bealch, wat naam dy jonge in risiko, mei dy pillehannel ek; it koe Jan neat skille, hy hie krekt in heal jier yn Zutphen sitten mar no wied er al wer folop oan 'e gong. Broer gniisde yn himsels en wie der wis fan dat Jan Appel presys wie wat syn men altyd ‘ferkearde freonen’ neamde; wel, Jan wie in echten-ien, dy helle út it libben wat der yn siet, en dêr kaam it op oan - ‘astou un ander niet te pakken nimste grypt un ander dij wel’, hied er in kear sein; no, hy, Broer, soe tenei wol foar himsels soargje - skoppe of skopt wurde, dêr gie it om; Broer Huzinga liet him net langer skoppe.
Hy rûn hieltyd noch yn syn ûnderbroek en betocht dat er him feitlik oanklaaie moast, dan koene hja daliks fuort as Jan kaam. Hy rûn trouwens ek al fiif dagen yn dizze klean om, gaddamme, as er aanst yn Rotterdam of Amsterdam wêze soe, woed er allerearst oare klean ha en in kear goed ûnder de dûs. Hy tocht oan dy kear dat Arjen Andrys Grevel fuort stjoerd hie om't er sa stonk; Andrys wurke foar in skjinmakkersbedriuw en se hiene doe in putsje op it stjonkfabryk yn Burgum, en hy kaam sa fan syn wurk yn it sintrum en Arjen sei: ‘Gean dû earst mar nei hûs om te dûsen, want dû stjonkst en ik wol dy hjir sa net ha’ - en hy gie heite, dyselde grutte sterke Andrys dy't him troch gjinien stjoere liet, gie sûnder ien wurd nei hûs en wosk en ferklaaide himsels. Arjen hie noait benaud west, dat koest net sizze, en no, no't se rûzje hiene om it hûs dat er net hie en om't Arjen niks foar him dwaan woe, no ynienen wie Arjen sa'n leffert wurden; siet der mar en sei neat werom, siet dêr ferlamme yn in stoel yn it hoekje en liet him stekke mei in mês. Liet him godferdomme gewoan mar stekke.
Ik klokje fan de tsjerke sloech ien kear en Broer seach; hy wie ferheard dat it al healwei twaën wie; no moast Jan dochs komme, godsamme, fan Harns ôf wiest hjir doch yn in healoere, mei de Opel Kaptein seker - as pine fike even de gedachte troch him hinne dat Jan miskien net kaam en him hjir ek stikke liet yn dizze
| |
| |
stjonkende hoale. Hy flokte lûdop, pakte it mes út syn lears en smiet it yn de doar nei de gong. It mes bleau rjocht yn it hout sitten, stiif, sûnder triljen: pok. Broer gniisde tefreden en ûntspande him wer in bytsje; hy pakte de sjekpûde en draaide wer ien, fûn de lúsjefers dy't by it pûdsje ynsieten; hy gie op syn sliepsek lizzen en smookte stadich, seach nei de reek en ek no en dan even op de klok fan de Mariatsjerke; de grutte wizer kroep stadich foarút nei de tolve en hy frege him ôf oft de twa slaggen presys op it stuit komme soene dat de wizer yn syn heechste stân stie. Fierder tocht er by himsels dat er noch wol sa leaf nei Rotterdam gie as nei Amsterdam en hy frege him ôf hoe't dat kaam. God, hy waard gek hjirre, spikergek.
Hy skrok doe't er it bûnzjen hearde op 'e doar, krekt op it stuit dat de klok twa kear slaan moast - hy hie lein te harkjen, wie heulendal konsintrearre op dy klok - Jan, tocht er, gelokkich; hy skeat syn spikerbroek oan en rûn de treppen ôf, skode de skoattel fansiden en skrok doe't der in man yn in brune stúsje-koarden broek en in gielachtich boesgroen foar de doar stie. Hy woe earst de doar wer ticht smite, mar hâlde him sels noch krekt yn en sei: ‘Wattidder?’
‘Ik kom fan de wetterlieding,’ sei de man. ‘Dit pand wurdt al in skoft op 'en nij bewenne en it is wetlik foarskrift dat wy dan it wetter oanslute. Ik woe even sjen hoe't it hjir sit en dan kom ik aansens wer even werom mei it materiaal dat ik noadich haw. Witte jo ek wêr't de meter sitten hat?’
‘Nee,’ sei Broer en wist earst net wat er dwaan moast. Hy wie in bytsje dwyl.
‘Meast sit er flak achter de foardoar, of ûnder it oanrjocht, dat hast ek wol yn dy âlde huzen,’ sei de man en stapte deryn.
Broer gie wat achterút, seach hoe't de man in lûk optilde, dat flak achter de foardoar siet.
‘Ik haw it al sjoen,’ sei er. ‘Ik bin hjir mei in healoere wer. Kin ik der dan yn?’
‘Ja,’ sei Broer. Wat koe it him skille. Mei in healoere wie d'er al fuort.
| |
| |
Bylsma, Wytse, Harkema en trije surveillânsejonges stiene by elkoar yn de hal fan it wetterskipsgebou; de beide oare resjersjeurs pasten op de foar- en achterkant fan it hûs. Harm wie ien fan de trije unifoarmmannen en hy hie him frijwillich opjûn foar dit kerwei, doe't de brigadier it, yn it algemien, frege.
‘Dû giest mei my,’ sei Bylsma en wiisde op Harm. Wy komme oer it platte dak. Harkema kloppet om presys kertier oer twaën oan by de foardoar, as wetterliedingman. Jimme beide komme net earder foar it ljocht as wannear't Harkema sabeare mei syn meter oan 't pielen is achter dy doar en as dy jonge wer boppe is, dan begjint Harkema te sjongen. Dan komme jimme,’ sei Bylsma tsjin de beide unifoarmjonges.
‘Ik kin net sjonge,’ sei Harkema.
‘Jawol,’ sei Bylsma. ‘Nim mar in bekend wyske.’
‘Seks en drugs en rock en roll,’ stelde ien fan de unifoarmjonges foar. Doe't hy op de plysjeakademy wie hie Ian Dury krekt in hit mei dat nûmer en se hiene de plaat draaid op feestjes.
‘Bêst,’ sei Bylsma. Harkema woe wat sizze, mar Bylsma gie troch en sei: ‘En dan komme jimme fan ûnderen en wy fan achteren. Hy is dêr earne boppe en der binne twa útgongen en dy blokkeare wy en stadich kjimme wy dat hûs fan twa kanten ôf út. Wy sjogge yn elke kast en elk hok en elk keammerke dat wy foarby komme. En as wy him dan sjogge, moatte wy earst wêze. Hy hat in mês en kin der mei omgean. Mar as er rêstich bliuwt brûke wy gjin geweld fansels. En wy dogge ús bêst om him rêstich te hâlden.
‘En ik?’ sei Wytse.
‘Dû komst mei ús en ferfangst de man dy't út it wetterskipsgebou wei de achterkant yn de gaten hâldt. Dy man sels giet mei, dan komme wy fan beide kanten mei trije man.’
Dy gek fan de wetterlieding wie al nei in kertier werom; hy bûnze wer op de doar om, mar Broer hie him no kommen sjoen, want hy stie skean achter it rút en seach yn it strjitsje. It heule kertier wie der neat bard, útsein de komst fan dy wetterliedingman.
| |
| |
‘Ik rêd my wol,’ sei dy fint en Broer wie de treppen wer op rûn; dy fint begûn te sjongen; - seks en drugs en rock en roll, dat wie al in âld nûmer, mar dy fint koe it wyske net, song mar wat.
‘Wat un gek,’ sei er lûdop tsjin himsels doe't er wer yn de keamer stie. Hy pakte de sjekpûde en betocht dat er ommers sels gek oan 't wurden wie; doe't er syn sjekpûde wer yn de lears die, miste er syn mes, skrok, doe kaam de doar him yn 't sin en luts er it mes dêr út. Hy hâlde it yn 'e hân en fielde him heul waarm wurden.
Der wiene twa keamers; de gong rûn der by lâns en op 'e ein fan de gong wiene de w.c. en de doar nei it platte dak. Bylsma, Harm en de resjersjeur dy't yn it wetterskipsgebou sitten hie, kamen troch dy doar, makken hast gjin lûd; de oare trije kamen foarsichtich by de treppen omheech. Se hiene allegearre har tsjinstpistoal sa dat it fuort te brûken wie by de riem yn, yn in skouderholster of yn 'e hân, mar dan wol ûnopfallend. Bylsma en dy wachten oant se de hollen fan de oaren boppe it trepsgat útkommen seagen. Doe die Bylsma fluch de w.c.-doar iepen, wylst de oare resjersjeur syn pistoal ree hie ûnder it kolbêrjaske.
Broer waard wer even sa dwyl, lykas niiskrektsa, it wie mar krekt even, it sakke rillegau gelokkich, mar de waarmte bleau, it wie krekt as strûpte it fel fan syn holle ôf, krekt oft syn kop ferskronfele en kromp en it bloed jage mar troch syn lichem. Hy krige syn sliepsek en tearde him by elkoar; lei him boppe op Jan sines. Hy soe syn T-shirtsje oanlûke en doe ynienen hearde er wat op 'e gong. Ik bin gek, tocht er, dat is dy wetterliedingfint.
Der wie neat yn de w.c; rjochts fan de gong wiene twa doarren. Links wie in treppen; nei in souder of sokssawat; Bylsma betsjutte de oaren dat se stean bliuwe moasten en rûn foarsichtich by de treppen op; it wie in grutte souder en der wie neat te sjen yn it skimertsjuster. Bylsma weage it derop, rûn fluch en sêft de lêste treden, stie op de souder en seach dat dêr gjinien wie. Doe pakten se mei har trijen de achterste keamer, krekt op deselde manier as de w.c.
| |
| |
Broer kniep yn it hânfet fan it mes mei de rjochter hân en harke; hy stie op 'e teannen en spande al syn spieren, die syn linker hân iepen en ticht en wie doe wis dat er, earst op 'e souder en doe hjir op de gong, wat hearde; - it is dy wetterfint mar, tocht er, mar hy wie sa benaud dat er himsels net leaude en hy skopte, yn ien kear, de doar iepen en út 'e knieren. De doar draaide nei de treppen ta en sloech Harkema en de beide oaren yn it gesicht; Bylsma hie de oare keamer krekt iepen makke en de resjersjeur dy't syn wapen ûnder it kolbêrke hie skrok en rjochte it pistoal no op Broer. ‘Stean bliuwe!’ rôp Bylsma; ‘Rêstich op ús takomme! Mes falle litte, dan komt dy neat oer!’ Mar Broer wie waarm en sterk en stode op de plysjes ôf. ‘Godferdomde rotwouten,’ raasde Broer en hy seach Harm syn unifoarm en hâlde syn mes foar him út en wie samar flak foar Harm: ‘Doad, doad, sterve salle jimme,’ sei Broer noch en doe foel er foaroer; de kûgel trof him yn 't gesicht. Hy foel op 'e grûn en skokte mei de lea en it foel Harm op hoe smoarch oft dy flier wie doe't it skjinne, donkere bloed der oer rûn.
Wytse hearde it skot, sprong op it platte dak, rûn hastich nei de doar en wie krekt op 'e tiid yn 'e gong om te hearren dat Bylsma sei: ‘Wy hiene dit heul oars oanpakke moatten.’
Bylsma grommele yn 'e telefoanheak en flokte sêft wylst er lucht ynhelle. ‘Tja,’ sei de dokter oan 'e oare kant, ‘wy hiene it noch wol besykje wollen, mar hy hat de operaasjekeamer al net iens mear helle.’
Bylsma lei de heak derop, seach nei de beide gesichten oan 'e oare kant fan syn buro en sei: ‘Broer Huzinga is dea.’
Se wiene stil en doe sei Harkema: ‘Hy hie him dêr net reitsje moatten,’ en doe wiene hja wer in set stil.
Bylsma en Harkema sieten mei Wytse op Bylsma syn keamer en Harm helle kofje.
‘Niks,’ sei Bylsma. ‘Feitlik witte wy niks. Wy hawwe twa deade
| |
| |
persoanen en wy nimme mar oan dat de iene de oare deamakke hat. Wy hawwe ien tsjûge en dy is like ûnbetrouber as er meager is.’
Hy seach troch it rút nei de betontegels fan it parkearplak foar it buro.
‘Ik sil aansens nei Hinnekamp. Dy sil it fêst wol knap wurk fine. En tsjin Hinnekamp sis ik dus net dat de twadde deade miskien noch libbe hie mei in planmjittiger optreden fan de resjersje.’
Harm brocht de kofje en se dronken it swijend op.
‘Resjersjewurk is it leukste wurk dat der is by de plysje,’ sei Harkema. ‘Kinst neigean.’
Se hie it jonkje krekt op bêd en doe wied er by de doar: hja wist dat hy it wie. Se rûn stadich nei it haltsje, seach troch it lytse rútsje syn gesicht mei it kapke foar it each en skode doe de beide skoatteltsjes oan 'e kant en die de doar iepen.
‘Hoi,’ sei er.
‘Hoi,’ sei hja. Se bleau yn de doar stean en sei: ‘Ik hie dy it adres net jaan moatten.’
‘Oh,’ sei er. Se wiene even stil en doe sei Wytse: ‘Ik kin besykje om it te ferjitten.’
‘Ja,’ sei Baukje.
Wytse seach nei de betonnen treppen fan de flet.
‘Wêrom,’ sei er doe dochs mar. ‘Wêrom hast der spyt fan datst it my jûn hast?’
‘Ik bin bang,’ sei hja. ‘Sa benaud, dêrom.’
Ik bin ek benaud, tocht er. Fan 'e middei noch in stjerrend minske sjoen, in heul raar beblet skokkend lichem. Ik bin benaud. Krekt dêrom moatte dû en ik maat wurde; mar hy wist dat it ûnnoazel klinke soe as er it sei.
‘Ik wol net ha datst benaud biste,’ sei Wytse; hy draaide him om en rûn rêstich by de treppen del; hy seach de grintstientjes yn it
| |
| |
beton fan de treptreden, stientsjes dy't hurder wiene as de bestjurre spesy der om hinne: lytse glêde bobbels.
Baukje rûn achter him oan en lei him de hân op de earm.
‘Ik wit it net,’ se se. ‘Mar ik bin ek benaud ast fuortgiest.’
Hy seach nei de earnstige eachjes achter de brilleglêzen.
‘Dan moatte wy hjir mar wat op 'e treppen stean bliuwe,’ sei er.
Se laken beide in bytsje.
‘Moatst jûn noch wurkje?’ frege Wytse.
‘Nee,’ sei hja. ‘Ik haw in pear dagen frij.’
‘Tink derom,’ sei er. ‘Sis no gjin ferkearde dingen wer.’
|
|
Auteursrechtelijk beschermd