Het dagboek van Alexander Ver Huell 1860-1865

[p. 34]

Familiegraf van de Ver Huells in Doesburg met het beeld, in opdracht van Alexander Ver Huell vervaardigd door Franz Stracké. Fotografische opname uit ca. 1861. Gemeentearchief Arnhem, collectie Ver Huell.

[1861]

⁺Dagboek van Alexander Ver Huell.

Van 21 November 1861 tot 8 September 1869.

(Eigenhandig geschreven van p ^a 1 tot p ^a 564 zonder een uitgescheurd)

+ 1

21 Nov.^r

De H.^r Teding van Berkhout stelt mij een brief ter hand van eene jonge Dame die mijn Schetsen met de Pen enz:⁺ in het Fransch wil vertalen en uitgeven.

+ Schetsen met de Pen door Alexander V.H. uitgegeven bij J.H. Gebhard & Co, Amsterdam, 1853. Wie de heer Teding van Berkhout en de jongedame zijn, kon in dit verband niet met zekerheid worden vastgesteld. Vermoedelijk bemiddelde Mr. Willem Pieter Adriaan Teding van Berkhout. Zie naamregister achterin.

[p. 35]

22 Nov.^r

mijn antwoord.

Ernstig heb ik nagedacht over de vereerende propositie mij gisteren gedaan - en ben tot de overtuiging gekomen dat het geheel ondoenlyk zal wezen de plaatjes met tekst in het Fransch terug te geven en dat van de gedrukte stukjes slechts eenige voor vertaling vatbaar, en zelfs waardig zijn vertaald te worden. - Ik voor mij heb ook liever dat die geheele primitieve uitgeverij vergeten worde, zij heeft haar pligt gedaan en - ‘Lasse ruhen die Todten!’ Buitendien levert onze rijke litteratuur een menigte prozastukken van andere schrijvers en schrijfsters op, die dunkt mij vrij wat beter dan mijn wilde Schetsen en Krabbels de eer verdienen van door de lieve hand van een jong meisje omgewerkt te worden enz: -

22 Nov.^r

Schrijf aan den Notaris Pasteur⁺ dat hij de verpachting⁺ Zondag publicere, en over de conditien Goris⁺ consultere, de verpachting voor 4 jaren, zonder hooijen.

- Schrijf aan Goris zich tijdig bij den H.^r Pasteur te vervoegen, om de conditien te bepalen.

- Aan den Not.^s Ketjen dat hij zoo noodig aan Veltink de pacht opzegge van Ter Kuisch⁺.

⁺22 Nov. Schrijf 's avonds aan den H.^r Pasteur, naar aanleiding van een brief van den H.^r Tengbergen dat het beter is de weiden voor 6 jaren te verpachten.

_____

- Ontvang een allerliefsten brief van den H.^r de Moraaz Imans⁺ die mij ook uit naam der weduwe van mijn overleden vriend F. de Moraaz Imans, Lid der Prov.^e Staten enz: bedankt voor het portret door mij ex memoria van hem vervaardigd.

+ Pasteur
Notaris te Doesburg. Al zijn handelingen hebben betrekking op goederen onder Keppel uit de nalatenschap van Everhard Alexander Ver Huell, die in Doesburg overleed. De eigendomsbewijzen van zijn goederen die door Maurits werden geërfd, bleven onder een Doesburgse notaris berusten.

+ Verpachting
Bij opbod uitbesteed, waarbij tevoren de voorwaarden werden gepubliceerd. De bieder werd geacht met de voorwaarden bekend te zijn.

+ Goris
Vermoedelijk de pachter Jan Goris, waarover niets naders bekend is, Alexander Ver Huells zaakwaarnemer. Eerder was hij dat van de familie Tengbergen.

+ Ter Kuisch
Hoeve behorende tot de onroerende goederen die oorspronkelijk door Alexanders oudoom Carel Hendrik Ver Huell werden nagelaten. Door A. Tengbergen verpacht aan Hermannus Veltink.

+ 2

+ [C.J.] de Moraaz Imans
Zie naamregister achterin.

Zat.^g 23 Nov.^r

Ketjen schrijft mij dat hij gelooft dat het contract van pacht voor Ter Kuisch loopt tot 22 Feb.^y 1862. en raadt mij dus het oude Pacht-Contract aan den H.^r Tengbergen te vragen, en Veltink zich de nieuwe conditien bekend te maken.

- Ik schrijf terstond den H.^r Tengbergen en vraag ZE. mij het stuk morgen (Zondag 24) te zenden.

Maandag 25 Nov.^r

Heb nog geen antwoord van den H.^r Tengbergen. - Veltink komt 's morgens bij mij. Hij beweert dat het tegenwoordige Pacht-Contract loopt tot St.^e Peter⁺ 1863. - zegt dat van Diek sprak van de geheele hoeve te verbouwen, (nieuw huis en stalling: het oude huis mestput.) Hij zoude gaarne twee mijner weiden in pacht hebben. (de Gr.^e en Kl.^e Hel.) Ik verneem voor het eerst van hem dat hij de Groote Hel hooit. - Tengbergen zeide mij hier niets van, zoomin als Goris. - Deze weide is dezelfde welke de H.^r Tengbergen mij afraadde publiek met de overige te verpachten.

_____

⁺Maandag 25 Nov.^r Krijg een brief van den H.^r Tengbergen die mij schrijft

+ St. Pieter
22 februari.

+ 3

[p. 36]

dat mijn Oom Frits⁺ Ver Huell en niet Tante het pacht-contract van Ter Kuisch in handen had, en dat hij dit niet onder de papieren van Tante vond.

_____

Schrijf aan Ketjen wat Veltink mij zeide en verzoek hem ten spoedigste van Kolenbrander (bij wien Veltink beweerde dat het Contract was opgemaakt) om inlichting in dezen te vragen. - Vraag hem tevens of hem berigt werd dat volgens mijn lastgeving de verpachting in Doetinchem Zondag gepubliceerd is geworden.

_____

- Ontvang heden mijn kast voor Oudheden.

_____

- Vraag 's morgens aan den Notaris Kuijck of er in het koopcontract van ons huis niet een speciale herhaling noodig was der bepalingen omtrent de vrijwaring tegenover Rhijn-Spoorweg Mat.^ij enz:⁺ Mij werd te zijnen kantore gezegd dat dit geheel onnoodig was. Ik maakte hem er opmerkzaam op dat de H.^r Anemaet dit echter gedaan had voor den H.^r Bentinck⁺: Men verzekerde mij herhaaldelyk dat dit ook overbodig was geweest.

+ Oom Frits
Alexander Frederik Ver Huell. Zie naamregister achterin.

+ De Rhijn-Spoorwegmaatschappij
Particuliere spoorwegonderneming, exploiteerde de lijnverbinding Amsterdam-Rotterdam-Utrecht-Arnhem. Men was voornemens de spoorlijn door te trekken naar Zutphen. De Bovenbergstraat, waar Alexanders woonhuis stond, was vlak bij de spoorbaan in de nabijheid van het Arnhemse station gelegen.

+ Anemaet, Bentinck
Willem Hendrik Anemaet en W. baron Bentinck (zie naamregister achterin) waren achtereenvolgens bewoners van het pand Bovenbergstraat 7, dat nu eigendom was van de Ver Huells.

Dingsdag 26 Nov.

Ontvang 's avonds laat een brief van Ketjen, waaruit blijkt dat de H.^r Tengberging⁺ [sic] met den datum in de war is, hetgeen trouwens blijkt uit zijn voorlaatsten brief die gedateerd was Doesborgh 2 Dec.^r 61. - Hij verwachtte mij Morgen Woensdag. - Ik schrijf het in alle haast af, wijzende op dit nieuwe misverstand. -

27 Nov. Schrijf aan den H.^r Ketjen en vraag om nadere opheldering omtrent de noodzakelykheid van Veltink lang van te voren met nieuwe condi-⁺tien bekend te maken. - 2.^o of ik ook, nu het pacht-contract niet te vinden is, eenige voorloopige maatregelen te nemen heb, ten einde latere moeyelykheden te voorkomen. - vraag nogmaals of hij berigt kreeg van de publicatie der Verpachting op 4 Dec. a.^e.

_____

Schrijf aan Veltink en verzoek hem het onder hem berustende Pachtcontract mede te brengen, aanstaanden Maandag, 12 uur.

_____

- Schrijf aan J. Gorus en gelast hem mij per omgaanden te melden of de Pub.^ie Zondag l.l. plaats had? 2.^e welke conditien er tusschen hem en den H.^r Pasteur zijn gemaakt.

_____

- Schrijf aan H.^r Pasteur en vraag hem mij ten spoedigste te melden of hij de verpachting Zondag l.l. gepubliceerd heeft en welke conditien er bepaald zijn. - ook verzoek ik hem het mij te melden zoo er nog eenige formaliteiten te observeren zijn, ten einde later moeyelykheden te voorkomen.

_____

Ontvang 's avonds laat een brief van Ketjen die mij schrijft dat hij Tengbergen met mijn schrijven bekend heeft gemaakt. - Hij geeft mij de redenen op waarom het noodzakelyk is Veltink voor Feb. 63 met de nieuwe pacht-conditien bekend te maken en een contract te sluiten.

_____

+ Tengberging
Tengbergen.

+ 4

[p. 37]

- Ik voorzie den val van het ministerie Heemstra⁺, Loudon, Casembroodt. - Mogelyk blijft H. van Kattendijcke. Er is weder kans voor Thorbecque. -

+ Ministerie Heemstra
Op 30 januari 1862 diende het ministerie-Heemstra zijn ontslag in, omdat dit overwegend conservatieve kabinet geen meerderheid bij de Tweede Kamer kon vinden. Voor nadere gegevens over de ministers, zie naamregister achterin.

29 Nov.

Schrijf aan mijn neef v.d. Horst, dat de H.^r Ketjen vermoedt dat het pachtcontract van Ter Kuisch met de nagelaten papieren van oom Frederik V.H. in handen der Abersons is gekomen en verzoek hem het mij te sturen.

⁺29 Nov. Krijg een brief van Gorus: hij maakt excuses. - De afkondiging heeft Zondag plaats gehad, en zal aanstaanden Zondag ten 2.ⁿ male plaats hebben. Eens in de 6 jaar, n.^k het 3^e of 4^e jaar hooyen, in welk geval het hooigras voor 15 July van staan moet wezen⁺. - Het bloothooi⁺ steeds voor 25 July, van ieder jaar: Geen ander dan hoornvee⁺ weiden. - Pasteur ontvangt de p-penningen⁺.

_____

- Ontvang van Pasteur een brief: dezelfde inhoud als die van Gorus. - Verpachting op 4 Dec.^r 11 uur in het Heeren-Logement⁺.

+ 5

+ Van staan moet wezen
Moet gemaaid zijn.

+ Bloothooi
Gemaaid hooi.

+ Hoornvee
Dus geen paarden, varkens of pluimvee.

+ P. penningen
Pacht-penningen.

+ Het Heerenlogement
Was gelegen te Doesburg op de plaats van het perceel Koepoortstraat 70.

30 Nov.^r

De rede van mijn ouden Academievriend, den minister van Kolonien, Loudon bevestigt wat ik onlangs in de Voorrede mijner [‘]Schetsen met de Pen⁺’ schreef. ‘De P[ublieke] O[pinie] eindelyk is de publicist die zich om laat koopen en voor zoveel den regel lastert en liegt.’ Hij zegt in de zitting der Kamer van gisteren⁺. ‘het is hem aangenaam ophelderingen te geven, daar hij in de laatste dagen zoozeer het mikpunt is geweest van oneerlykheid en bezoldigden laster. -’ Sommige aantijgingen noemt hij ‘onwaarheid’ andere ‘laster’. ‘Maar ik zal van dat alles afstappen’ zoo vervolgt hij ‘en er dit alleen nog van zeggen, dat dergelyke middelen slechts hen bezoedelen en schandvlekken, die er zich van bedienen.’ +

_____

- Waar moet het heen met de algemeene slechte toestand der Finantien in geheel Europa - en de overdreven oorlog-toerusting der groote Natien? Zal Frankrijk zijn spreekwoord in werking brengen ‘Je prend mon bien où je le trouve.’ en zullen de kleinen moeten bloeden?

_____

⁺- + Verder de rede van Loudon doorlezende zie ik dat hij weder op een ander punt geheel overeenstemt met wat ik steeds in mijn werkjes bestreed na ^k de ‘partijzucht’ en waarvan ik in de voorrede mijner Schetsen na de phrase tegen de ‘publieke opinie’ zeg. ‘Maar voor het oordeel van hem, die in godsdienst, politiek en kunst slechts hoort naar de stem van zijn ontwikkeld verstand, van zijn veredelden geest; die noch tot een partij, noch tot een vrijf-kliek behoorende enz:’ Loudon toch zegt sprekende van de benoeming des Heeren Sloet:⁺ ‘... en dat is een triomf voor alle partijen of voor geene van alle in zoover een eerlyk, flink man aan het roer wordt geroepen, die zich niet in eene of andere rigting laat medeslepen, naar geene omdat hij tot geene der partijen behoort.’

_____

- Weimar ten Kate, alhier woonachtig heeft een Blijspel⁺ gemaakt, waarvan de Proloog (in verzen) door Potgieter, (Red.^r van de Gids) gecorri-

+ Schetsen met de Pen van A.V.H. [tweede bundel]
Uitgegeven door de gebr. van Es in Amsterdam, 1861. Het hier volgende citaat is aan het voorwoord ontleend.

+ Gisteren
Zie Handelingen der Tweede Kamer van 28 november 1861. De uitspraak werd gedaan tijdens de verdediging van de koloniale begroting door de regering. Alexander voorzag het van een kruisje, omdat hij het belangrijk vond.

+ 6

+ Sloet
Toespeling op de benoeming van L.A.J.W. baron Sloet van de Beele tot goeverneur-generaal van Nederlandsch-lndië op 23 juni 1861.

+ Een Blijspel
Het stuk bevindt zich in handschrift in het Theatermuseum, cat. nr. 6 G 44. De volledige titel luidt: Zoo Zijn er Geweest. Blijspel in drie Bedrijven [...] Gedeeltelijk na Klassieke Schrijvers der 18e Eeuw. De kanttekeningen van Alexander Ver Huell zijn gemaakt naar aanleiding van mededelingen van de auteur.

[p. 38]

geerd is, en het stuk zelf drie dagen lang door Schimmel (mede Red.^r van de Gids) omgewerkt. - De Intrigue is ontleend aan een der stukken van Voltaire; de personen aan de Caractères de Bruyère. - dus alles plagiaat. - Hij zelf verhaalde mij dit heden. Zelfs de titel is plagiaat. ‘Zoo zijn er geweest.’

Maandag 2 Dec.

Veltink brengt mij het Pacht-Contract. Wil volstrekt de nieuwe voorwaarden kennen. Eerst moet de verpachting in Doetinchem hebben plaats gehad. -

Dingsdag 3 Dec.

Ga 's morgens om 7 uur per diligence naar Doesborgh, ⁺neem aldaar een vigilante en rijd naar Ter Kuis. Wandel met Veltink de geheele plaats rond; hij wil twee boschjes aan de kant der Wetering uitsteken en tot weide maken; eenige velden liggen aan dienzelfden kant in de klaver, om ook tot weide te maken. - Zeg hem nog niet hoe veel de nieuwe pacht zal bedragen. - ook Ketjen had mij afgeraden dit te doen.

_____

's Avonds bij Tante Buijs groote St. Nikolaas-letter surprise.

+ 7

Woensdag 4 Dec.

Rijd 's morgens met den H.^r Tengbergen naar Doetinchem, ga eerst mijn kribwerken⁺ aan den Yssel zien, vervolgens naar de Verpachting. Kan uit de rekeningen van Gorus niets wijs worden, vraag hem naar een gedétailleerde opgaaf van uitgaven en ontvangsten. - Ik weet dat hij ƒ200 heeft ontvangen (pachten), ook geld aan verkoopen van hout en haver. -

Verpachting

1 groot 5,18,60 voor	266 aan Kuiperij
2 groot 3,80,70 voor	208 aan Remmeling
3 groot 1,38,40 voor	69 aan Dingsdaal
4 groot 2,60,10 voor	110 aan Rademaker
5 groot 4,37,80 voor	222 aan Uithorst.
	____________________
te zamen	ƒ875.

De overblijvende weide groot 5,69,30 zal ik zelf hooyen en een volgend jaar verpachten daar er nog in wordt gewerkt.

De H.^r Pasteur zal mij de pachtpenningen overmaken.

_____

Rijd 's avonds per vigilante naar Arnhem.

_____

Gaf aan Veltink te Doetinchem zijn Pacht-Contract terug, dat ik gecopieerd heb.

+ Mijn kribwerken
Op de eigenaars van goederen, gelegen aan de Oude IJssel, rustte de verplichting tot onderhoud van de bedijking. Op dit moment werd door Ver Huells zaakwaarnemer Goris een factuur over de periode september-december 1861 ingediend voor kribwerken bij de percelen onder Zeddam.

⁺Donderdag 5 Dec.

Zend aan mijn ouden, zieken muzykmeester C.R. Marx als St. Nikolaas surprise ƒ50,- Russisch Obl.^ie Coupon N^o 54589.

_____

- Het gebeurde met de Trent⁺ zal volgens mijn gevoelen geen oorlog tusschen Engeland en Amerika ten gevolge hebben. - Zoo Engeland oorlog

+ 8

+ De Trent
Toespeling op een internationaal incident tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. In augustus 1861 zonden de Zuidelijken diplomatieke missies uit naar verschillende staten in Europa om hun belangen te behartigen. Zij werden echter als opvarenden van het Engelse koopvaar-dijschip de ‘Trent’ onderschept door het Noordelijke oorlogsschip San Jacinto en gevangen genomen. Deze inbreuk op Britse rechten leidde bijna tot wapengekletter, omdat koningin Victoria bij ultimatum de vrijlating van de gevangen genomen gezanten eiste.

[p. 39]

verklaart voorzie ik dat het onderling belang N. en Z. Amerika vroeg of laat weder zal vereenigen.

6 Dec.

Ontvang een brief van v.d. Horst die mij schrijft dat het Pacht-Contract van Veltink wel bij H. Aberson is maar niet door hem gevonden kan worden.

7 Dec.

Schrijf aan v.d. Horst dat Aberson zich geen moeite moet geven daar ik het P.C. van Veltink zelven bezit.

Zondag 8 Dec.

Tack zendt mij voor St. Nik.^s 3 reis-gidsen. Hij schrijft mij dat hij ‘pour la mémoire’ een gezigt van Zutphen vóór de Spoorwegveranderingen in Brussel laat lithogr.ⁿ naar zijn teekening en dat hij later een Cahier⁺ Gezigten van Zutphen in het licht zal geven.

_____

- Antwoord aan Tack, dankbetuiging en wensch van goed succès.

+ Cahier
Een cahier of portefeuille met deze titel wordt niet vermeld in de prentencatalogi van Frederik Muller of de Atlas van Stolk. Ook is zij niet bekend in het gemeentearchief en het gemeentemuseum van Zutphen. Mogelijk is zij nimmer verschenen.

Vrijdag 13 Dec.

Veltink brengt ons een vet varken en profiteert van de gelegenheid om de pachtkwestie te entameren. Na lange pourparlers⁺ breng ik de nieuwe pacht op ƒ900, behalven de grondlasten die ook voor zijn rekening zijn. Ik schrijf dit aan Ketjen en vraag hem tevens of ik ook ter voorkoming van verjaring enige maatregelen moet nemen daar ik nieuwe be-⁺wijzen heb gevonden dat er gelden in de fabriek⁺ staan.

Hij antwoordt mij hier niet op. - Ik heb nu een brief van oom van 1834 en van Tante van 1853 die van gelden in de Fabriek melding maken. - Nooit zoude ik echter van dit wapen gebruik maken dan tot verdediging tegen onbillyke of lastige aanvallen der Abersons. Ketjen expliceert mij waarom ik van de nog te ontvangen gelden ƒ1150 aan Tengbergen moet uitkeeren.

_____

Strackée komt mij vertellen dat Ketjen bij hem een marmeren beeld⁺ heeft besteld. - Ik had den talentvollen, braven kunstenaar met warmte aan Ketjen gerécommandeerd en toen hij mij vroeg wat ik voor het beeld op het graf mijns vaders⁺ betaald had, gezegd dat het accoord was ƒ350 maar dat ik hem, toen de arbeid zoo voortreffelyk naar mijn oppervlakkig schetsje door den genialen beeldhouwer was uitgevoerd, met ƒ400 gehonoreerd had. Strackée is voor mij het idéaal van den waren kunstenaar, zachtmoedig, nederig, minzaam - en daarbij vol vuur en geestdrift wanneer het de kunst geldt en werkzaam zelfs tot opoffering toe zijner krachten. - Want dikwijls heb ik hem hoestende gevonden, bleek met diepe wallen onder de oogen en klagende over benaauwdheid op de borst. - En welk een edele uitdrukking ligt er in zijn gelaatstrekken! Steeds doet hij mij denken aan de Tijpe van den Jesus. - Hoe jammer dat bestellingen voor kerken schier de enige bestellingen zijn die hij krijgt, waar bij een Petrus hem maar half zoo duur betaald wordt als een Jesus, een Paulus weder de helft minder als een Petrus, etc:. Ik beklaag deze armen kunstenaar met zijn talrijk huisgezin!

+ Pourparlers
Onderhandelingen.

+ 9

+ Gelden in de fabriek
Bedoeld wordt de Keppelsche IJzergieterij, een familiebedrijf van de Van der Hardt Abersons. In 1859 verstrekte Alexanders vader aan Frits van der Hardt Aberson een lening omdat deze laatste zijn aandelen uit de fabriek wilde terugtrekken voor de financiering van de exploitatie van bouwland en de fabriek niet over voldoende liquide middelen beschikte. Bij de uiteindelijke verdeling van de nalatenschap van Carel Hendrik Ver Huell in 1861 werd dit bedrag op voordelige wijze verrekend.

+ Marmeren beeld
Een Amorbeeld, gehonoreerd met ƒ150,00. Vgl. de dagboekaantekeningen van 11 maart 1862.

+ Het beeld...
Het grafmonument van Alexanders vader, een lezende engel, bevindt zich nog steeds achter het familiegraf op de gemeentelijke begraafplaats van Doesburg, waar Alexander zelf ook is bijgezet.

⁺Maandag 16 Dec.

Zend aan H. Engelberts een voortreffelijk zak-kijkertje door mij in Parijs gekocht.

+ 10

[p. 40]

_____

- Aan den H.^r J. Tengbergen een kistje met naturalien voor zijn neef.

_____

- Ontvang van Tack een potlood-teekening.

18 Dec.

Krijg mijn console voor mijn beeldengroep, naar mijn teekening vervaardigd, te huis.

_____

- Maak een visite bij den H.^r Anemaet. - Hij was bij den slag van Waterloo tegenwoordig, als kadet dienende onder de karabiniers, 18 jaren oud. - Hun uniform was blaauw met rozenroode borstlappen, het hoofd met een steek gedekt. - een zeer leelyke uniform zoo als hij zeide. Ik had juist het relaas van den slag door Quinet⁺ beschreven in de Revue des Deux Mondes gelezen, en vroeg hem om eenige inlichtingen. Hij verzekerde mij niets van hetgeen er op het slagveld gebeurde begrepen te hebben, steeds blootgesteld aan een hevig kanonvuur, omringd van kruiddamp, ieder oogenblik genoodzaakt aan te sluiten, wanneer een ruiter of paard van zijn corps gedood werd, van tyd tot tyd chargeerende, en eerst zeer laat in den avond vernem[en]de dat zij overwinnaars waren. Van zijn corps was slechts ¼ overig en toch verzekerde hij mij dat slechts een honderd man buiten gevecht waren gesteld en de rest aan de loop was gegaan, tot Brussel, tot Breda zelfs tot Zutphen toe. Eens had zijn chef zijn corps doen oprukken tegen een afdeeling Brunswijkers⁺ die niettegenstaande het bidden en smeken hunner officieren op de vlugt wilde, en had hun in het ⁺Duitsch gedreigd in de pan te zullen hakken indien zij geen stand hielden. - een kleine tamboer was het eerst teruggekeerd met roerende trom en het geheele corps was tot zijn pligt gekomen. - De majoor Dibbits⁺ zag hij op een paard het welk een lang en breed schampschot boven over de achterpoot had aan het hoofd van zijn troepen chargeeren. - Later had hij vernomen dat zijn lyk nimmer terug was gevonden. - De officier ... chargeerde en werd door 4 kurassiers aangevallen, hij krijgt 12 wonden, stort van zijn paard en een der vijanden steekt hem door zijn hals aan den grond vast. - Zijn oppasser een zeer groot en krachtig man rydt op de Franschen af, doodt er twee, neemt zijn meester voor zich op het paard en vliegt met hem naar de zijnen. Deze officier, zoo gelukkig door zijn trouwen soldaat gered, is nog genezen van zijn wonden. - De. H.^r A. was de plaats gepasseerd waar het quarré der bergschotten⁺ had gestaan, en hij zeide mij dat een wal van lijken den geheelen vorm van het quarré dat door de cavallerie verbroken en neergesabeld was, aanwees. - De Karabiniers bleven op het slagveld, bivouaqueerden in een klaverveld, doornat van den regen zonder de paarden af te stangen⁺. - Twee dagen lang leden zij veel van honger en dorst. Zijn famille bleef lang in de onzekerheid of hij leefde of gesneuveld was.

_____

- Weimar ten Kate komt mij de proloog van zijn stuk voorlezen: vrij aardig en origineel [.] Het stuk geheel plagiaat naar Voltaire, La Bruyère en van Effen.

+ Het relaas...
Edgar Quinet schreef over de slag bij Waterloo een artikel, getiteld l'Histoire de la Campagne de 1815 d'après de nouveaux documens III, la Bataille de Waterloo, in: Revue des Deux-Mondes, 31e jaargang II, Parijs 1861, p. 283-334.

+ Brunswijkers
Onder het commando van Kruse waren door Wellington acht bataljons en vier eskadrons Brunswijkers opgesteld. Zij vormden de reserve.

+ 11

+ Dibbits
Niet achterhaald.

+ Bergschotten
Aan de linkervleugel van de geallieerde troepen bevonden zich het 42e, 44e en 9e regiment Royal Scots van Pack in nationale klederdracht. Zij maakten daarmee grote indruk.

+ Afstangen
Afspannen.

20 Dec.

Veltink zegt dat er in de honderd peppels kunnen vallen. - Ik doe

[p. 41]

dit om zijn weiden te verbeteren, liet ook ƒ50 vallen maar blijf er op staan ⁺om voor 6 jaar te verpachten in plaats van voor 12. -

_____

- Schrijf aan Ketjen en verzoek hem Veltink te doen gevoelen dat ik bij mijn voornemen van 6 jarige pacht blijf. - Waarschuw hem aangaande de verkooping van boomen. Schrijf hem dat hij mij niets heeft geantwoord op mijn vraag omtrent de verjaring der gelden in de fabriek⁺. Voeg er bij ‘het is mij genoeg dat gij weet dat ik van dit wapen geen ander dan een défensief gebruik wilde maken.’

+ 12

+ Gelden in de fabriek
De lening van Maurits Ver Huell, vermeld op p. 39.

- Woensdag 25 Dec.

Ik zie mijn voorspelling⁺, op Donderdag 5 Dec. in dit dagboek nu reeds zoo goed als bewaarheid. - Toen was niemand, o.a. ook mijn Oom R. de Vaynes, het met mij eens en een elk zeide dat de N. en Z. Amerikanen elkander nu reeds meer haatten dan zij het ooit de Engelschen deden. - En wat lees ik heden in het Handelsblad ‘De Presse deelt berigten mede uit Amerika, welke alleszins gunstig luiden. Tegenover de moeyelykheden met het buitenland gerezen, zou de President der Zuidelyke Staten aan den President Lincoln voorstellen hebben gedaan, welke in zoo verzoenenden geest zijn vervat, dat men hunne aanneming door den president Lincoln niet in twijfel trekt.’ Parijs 23 Dec.

_____

Wat echter Engeland voorheeft met zijn. schrikbarende maritieme wapening blijft mij duister.

+ Mijn voorspelling
Zie p. 38-39.