Tafereel van de belacchende werelt

[p. 597]

Deel III
Studie

[p. 599]

A. Het voorwerk

Aan het eigenlijke kermisverhaal uit de Belacchende Werelt gaat een omvangrijk voorwerk vooraf. Op de versozijde van de titelpagina vindt men de 'Aen-Spraecke op de Voor-Tijtel, verthoonende het Tafereel van de Belacchende VVerelt'¹: een 24-regelig vers dat als toelichting bij het tegenoverliggende frontispies is bedoeld. Daarop volgen nog een uitvoerig voorwoord van de dichter 'Aen den Neder-Duytschen Leser, met Voor-Beduydsel'² en de 'Boeck-Sprake Aen de Beluste Reden-Minnaers', een toespraak (34 verzen lang) van het boek tot het publiek³. Het kermisverhaal zelf begint na dit voorwerk met een 'In-leydinge' (p. 1-4) waarin aan de hand van het gepresenteerde vertelkader duidelijk wordt hoe het verhaal van de rondgang op de kermis moet worden begrepen: 'Den Aen-sienelijcken Leser Sal door In-leydinge Openinge krijghen, en het gevolgh verstaen'⁴. De dialogen die op en rond de Haagse kermis werden gehoord en die de ruggegraat van de bundel uitmaken, vindt men dan vanaf p.5 afgedrukt; zij worden door een aparte titel, die ten dele de tekst van het titelblad herneemt, ingeleid.

Aan het voorwerk van Vin de Vennes bundel werd in de literatuur nog maar weinig aandacht besteed. Ten onrechte, omdat (a fortiori bij een auteur als Van de Venne die niet licht om een kunsttheoretische uitspraak verlegen zit) het voorwerk relevante informatie kan bevatten over de bundel en de opvattingen die eraan ten grondslag liggen. De volgende hoofdstukken volgen ter wille van de duidelijkheid en overzichtelijkheid niet strikt de volgorde van de onderdelen uit het voorwerk. Een aantal elementen uit de titelpagina, de 'Aen-Spraecke' en de frontispies worden immers in het uitgebreide 'Voor-Beduydsel' hernomen, genuanceerd, uitgewerkt of aangevuld. Daarom is het eerste hoofdstuk geheel aan het 'Voor-Beduydsel' gewijd zodat bij de studie van de overige onderdelen naar dit betoog kan worden verwezen zonder dat herhalingen moeten worden ingelast.

1 Voortaan meestal afgekort tot 'Aen-Spraecke'.

2 Naar de kopregel voortaan ook wel afgekort tot 'Voor-Beduydsel'. Bij dit 'Voor-Beduydsel' horen ook nog een kort Latijns citaat uit Ambrosius, een zesregelig gedichtje en een tweeregelig vers ter afronding (fol. [[††]4]r^o).

3 Voortaan meestal aangeduid met 'Boeck-Sprake'.

4 Voortaan meestal aangeduid met 'In-leydinge'.