Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van tekene die gescien selen vor Antkerst tiden. .ii.⁺

Die tijt vanden sesten etate
Hebbic bracht tot onsen state,
Ende gemaect oec vorwaer,
Tote datmen screef al openbaer
Tjaer ons heren, in onsen s[c]iene,⁺
.xiii^c. ende oec sestiene.
Ende van den beginne der werelt met,
Es vif dusentich oec geset
Ende .cc. sestech ende vive;
Dit es detaet vanden live.⁺

+ Cap. 2, 69-83 De tijd van het zesde etaat, waarover L. van Velthem tot het jaar 1316 heeft gehandeld, is het etaat van de levenden en zal eens een einde nemen met het Laatste Oordeel. Maar het zevende etaat, dat reeds met den eersten gestorven mensch, nl. Abel, een aanvang heeft genomen, is het etaat der zielen, dat door de zes eerste heen doorloopt, en zonder einde is. - Over de etaten, zie boek VI, vs. 2150; boek VII, vs. 1171-1191. Oorspronkelijk vindt men de verdeeling der wereld in vijf etaten (1. van Adam tot den Zondvloed, duur: 10 geslachten; 2. tot Abraham: 10 geslachten; 3. tot David: 14 geslachten; 4. tot de Babylonische gevangenschap: 14 geslachten; 5. tot Christus' geboorte: 14 geslachten; in het 6^de staan wij thans, het duurt tot het Laatste Oordeel [vgl. Velthem, boek VIII, vs. 183], waarna het 7^de komt, dat zonder einde zal wezen) in Augustinus' De Civitate Dei, lib. xxii, c. xxx in fine. Volgens onze tijdrekening (in onsen sciene) is het jaar, waarin Lod. van Velthem schrijft, het jaar 1316, of, als men telt van het begin der wereld af, het jaar 5265. Hetzelfde heeft Velthem reeds verteld in boek VI, vs. 2139 en 2147 vlgg., waar evenwel de wereld al 5266 jaar bestaat (het verschil door rijmdwang veroorzaakt?).

+ (5)

+ (10)

[p. 345]

 

Maer die sevende etaet, godweet,

80

Die op Abelle began gereet;⁸⁰

 

(Die deerste dode was, vorwaer).

 

So heeft gelopen al openbaer

 

Die sevende etaet dordie sesse.⁺

 

Hier af willic ene corte lesse

85

Nu bescriven, want dese etaet

 

Ewelike te duerne staet.

 

Op Abelle dese etaet began,

 

Ende toten inde der werelt vortan⁺

 

Sal hi geduren, dat verstaet,

90

Ende nembermeer sijn tijt vergaet.

 

Dit es der zielen etaet,

 

Die dus dorden sesten gaet,

 

(Die ten lesten sal stille staen)⁺⁹³

 

Ende nembermeer en sal vergaen,

95

Want dese tijt sal ewelike

 

Gedurech wesen sekerlike.

 

Ja den goeden staet te sine

 

⁺ Ewelike, sonder enege pine,⁺

 

In hemelrike, na desen etaet;

100

Ende den quaden, dat verstaet,

 

Int helsce vier, sijt seker des;

 

Ende elc van desen ewelijc es.

 

Oec seget Salomon ter stede:⁺

 

Dat geen minsce sal weten mede,

105

Opden dach des ordeels dan,

 

Of hi werdich es daeran:

 

Der minnen, oft der hatien.

 

Maer geminct in der partien⁺

 

Selen si sijn, ende confuus sere;

110

Tote dattie rechter, onse here,

80 die = is het demonstrativum, niet het relativum

+ (15)

+ (20)

+ (25)

93 die slaat op het zesde etaat in vs. 92.

+ bl. 88 b.

+ (30)

+ (35)

+ (40)

[p. 346]

 

Die quade scedet uten goeden,

 

Met ere vorsinniger hoeden.

 

Gelijc datmen tcaf wannet uut⁺

 

Vanden corne overluut,

115

Aldus so werden gesceden daer

 

Die quade vanden goeden naer,¹¹⁶

 

(Alsic u hier na doen weten sal)

 

Na Antkerst doet, groet ende smal.⁺

+ (45)

116 naer = daarna (d.i. na de verwarring, vs. 108-109)

+ (50)

84 ene in het hs. voluit.

112 vorsinniger hs.: vor sinnig' 131 dat hs.: die (emend. M.W., 2, 1920) 132 de emendatie niet geweten voor hs. geweten, die M.W., 2, 802 wordt voorgesteld, is m.i. overbodig.