Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van Meerlijns prophesien. .x.⁺

Des gelijcs vandic bi na⁷⁷¹
In Merline, alsict versta,⁷⁷²
Maer dat Daniel brinct hier vord,
Ende in sine profecien heet nord,
Ende oest, ende west, dats sonder waen⁺
Van Jherusalem, alswijt verstaen,⁷⁷⁶
Want van Jherusalem rekende hi,
Nort, oest, west ende suut daerbi.
Hier met seit hi oec int inde,
Dat mede comen die vier winde.⁺
Hi noemt oec dit in ander maniere,
Dese .iiij. inde, nu hort hier sciere:
Meridien heet hijt, ende orienten,
Ende aquilonen, ende occidenten.

+ Cap. 10. Aan Merlijn zijn cap. 10 en 11 gewijd. In cap. 10 spreekt de dichter zelf, in cap. 11 laat hij een voorspelling van den Britschen profeet vernemen. Nadere bronnen zijn onbekend (vgl. Inleiding op den Spiegel Historiael, ed. de Vries en Verwijs, blz. lxxxiv)

771 bi na=ongeveer

772 Merline=de Britsche roman Merlin van Robert de Boron (eind XII^e eeuw) werd door Jacob van Maerlant vertaald. Over den ziener en toovenaar Merlijn, zie J. Boulenger, Histoire de Merlin l'enchanteur, 1922

+ (5)

776 van Jherusalem=van Jeruzalem uit (als centraal punt).

+ (10)

[p. 271]

785

Egipten heet hi staende, echt,⁺⁷⁸⁵

 

Meridien van Jherusalem, recht,

 

Ende Chiria, heet hi aquilone[n] met,⁷⁸⁷

 

Daer occidenten es jegen geset,

 

Ende orienten in dander side,

790

Dit was sijn meinen in allen tijde.⁺

 

⁺ Ende Meerlijn, na sijn jugement,^791-794

 

Van Bertaengen, altoes omtrent⁷⁹²

 

Bertaengen hiet, bi sinen tide,

 

Alle dese lande wide ende side,

795

In manieren, versta ict alsoe,⁺⁷⁹⁵

 

Om datsi waren alle doe

 

Onder den coninc Artuer mede,

 

Maer in Ingelant was sijn sede

 

Dat hi altoes plach te sine.

800

Nu es oec wel dat in scine,⁺

 

Daer een man woenende es,

 

Dat hi vandaer, des sijt gewes,

 

Telt, ende rekent west ende nord,

 

Ende suut ende oest daer so vord.

805

Om dit so es dan te verstane,⁺

 

Dat Meerlijn telt also vord ane

 

Van Ingelant sine saken.

 

Die sine prophesien maken,

+ (15)

785 echt=dan (staat er om den wille van het rijm, evenals recht in het volgend vers), versta: Egipten heet hi staende, echt, meridien van Jherusalem, recht (=juist, inderdaad)

787 Chiria=Syrië

+ (20)

+ bl. 82 a.

791-794 aldus te verstaan: en Merlijn van Brittanje, naar Daniël's manier van voorstellen, gaf den naam Brittanje, te zijnen tijde, aan al de landen die wijd en zijd overal rondom lagen (vgl. vv. 800-812, inz. 808-812, ook vs. 889 v.)

792 omtrent=overal in de rondte. Verzen

+ (25)

795 sede=gewoonte.

+ (30)

+ (35)

[p. 272]

 

Selen dit also verstaen:

810

Welc lant dat es gestaen⁺

 

Van Ingelant, suut oft nord,

 

West, oest. So mogensi vord

 

Bat sine prophetien weten,

 

Want elc vanden anderen propheten,

815

Welc van sinen lande was thoeft,⁺

 

Vandaer telt hi, dies geloeft,

 

Ende des gelijcs dede oec Merlijn,

 

In al die prophesien sijn.

 

Ende waer dat soe dochte mi wale^819-824

820

Sere geliken nu siere tale⁺

 

[.] Dese prophesie[.], die staet hier neven,

 

Die Daniel ute heeft gegeven,

 

Deser prophesien, die ic hier nu

 

Van Merlijn sal secgen u,

825

Om dat mense geliken mach tsamen⁺⁸²⁵

 

Hetic dese andere bi tonamen⁸²⁶

 

Meerlijns biteken in die word.

 

Nu hord sine prophecien vord.

+ (40)

+ (45)

819-824 versta: en daar waar ze (de profetie van Daniël, soe) me docht wel zeer overeen te komen met zijn woorden, d.i. met de profetie van Merlijn

+ (50)

+ (55)

825 se nl. Merlijn en Daniël

826 tonamen=bijnaam

787 aquilone[n]: vgl. aquilonen vs. 784 791 jugement hs.: iugerent, emend. M.W., 3, 1078; Meerlijn hs.: meerl' 793 hiet, bi sinen tide in het hs. op rasuur, met zwarten inkt, precies door een andere hand geschreven, terwijl de punt boven de i van hiet de tint van den gewonen inkt van het hs. vertoont 804 daer in het hs. zeer onduidelijk, klein geschreven en verkort boven den regel tusschen oest en so.

811 oft nord in het hs. op rasuur, in zwarten inkt, vgl. vs. 793 821 [..] hs. In, vgl. de nota bij vs. 819-824; prophesie [.] hs.: prophesien 827 biteken hs.: bi teken 829 Meerlijn hs.: meerl', met een punt tusschen dit woord en sat.