Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van den dieren tide, ende van der groter sterfte .xxiiii.

In desen tiden dat dit was
Datmen van derre sterren las,
So begonste een dier tijt.
Te alreheyligenmisse, des seker sijt,

[p. 217]

1630

Goud dat Lovensce mudde .v. pont,⁺¹⁶³⁰

 

Ende dit tot Sent Andriesdach stont,¹⁶³¹

 

Doe ginct op tot .vii. ponden,

 

Recht vord tot Kersavonde,

 

Doe begonst noch op te gane,

1635

Ende gout .x. pont, doe vordane⁺

 

Al tot Pascen, dat verstaet,¹⁶³⁶

 

Doe ginct noch op enen graet,

 

So dat .xii. pont doe gout,

 

Doe ginct vort uter gewout,¹⁶³⁹

1640

So dat eer Sent Jansdach⁺¹⁶⁴⁰

 

Quam, so hoge, datmen mach

 

Wel secgen, dat [nie] vor desen

 

Tiden hadde so dier gewesen,

 

Want die Lovensce mate alsoe

1645

Goud .xvi. pont gerne doe.⁺

 

Dese diertijt ginc al Vrancrike

 

Dorentore; ende desgelike

 

In Ingelant, ende daer omtrent,

 

Ende in Vlaendren werd hi bekent

1650

Harde sere in deser tijt,⁺

 

Ende dat was om des coninc nijt.

 

In Hollant, in Zeelant mede,

 

Was dese diertijt oec gerede,

 

Ende in Brabant, dat verstaet,

1655

Ende alsoe tot Coelne gaet,⁺

 

Ende int lant van Ludeke met,

 

Maer elre te vele staden, dat wet,

 

⁺ Was doe die tijt sachter vele.

 

Nu was dit van enen dele

+ (5)

1630 Goud = gold

1631 Sent Andriesdach = 30 November

+ (10)

1636 Pascen = In 1315 viel Paschen op 23^sten Maart

1639 uter gewout = boven mate

+ (15)

1640 Sint Jansdach = 24 Juni.

+ (20)

+ (25)

+ (30)

+ bl. 77 b.

[p. 218]

1660

Wel een teken, alsmen spelt,⁺¹⁶⁶⁰

 

Datmen van der cometen tel[t],

 

Want dit was so openbare

 

Vanden d[ieren] tiden so sware,

 

Datmen nie secgen en horde

1665

Van selken tide, in waren worde.⁺

 

Ende oec en waest niet belanc¹⁶⁶⁶

 

Allene an tcoren, maer al gemanc¹⁶⁶⁷

 

Datmen drinken mocht of eten

 

Was so diere, als wijt weten,

1670

Dat vercrigen conde geen man⁺

 

Hine waer herde rike dan.

 

Om dese sake, wet dat gerede,

 

So quam so grote sterfte mede,

 

Datmen nie desgelijcs ne sach

1675

Daer te voren op genen dach.⁺

 

Ende also alst coren opginc¹⁶⁷⁶

 

Van tide te tide, in ware dinc,

 

Also ginc die sterfte vord,

 

Ende wies altoes, alsmen hord,

1680

Tot opden somer, alsict versta,⁺

 

Ende volgede emmer den tide na.

 

Want te met dat dierde coren,¹⁶⁸²

 

So volgede die sterfte, als wijt horen,

 

Ende alst coren ten diersten was,

1685

So ginc die sterfte oec na das.⁺

 

Ende som storven die arme lieden

 

Van honger, machmen u bedieden,

 

Ende van armoede herde groet.

 

Dit brachter vele doe ter doet

1690

Ane hagen, op straten vorwaer,⁺

 

Ende op velde; ende in huse daernaer

+ (35)

1660 spelt = leest

+ (40)

1666 waest...belanc = betrof het

1667 gemanc = massa, voorraad

+ (45)

+ (50)

1676 opginc = in prijs steeg

+ (55)

1682 dierde = verduurde.

+ (60)

+ (65)

[p. 219]

 

Vant mense doet liegende alsoe;

 

Ende al gaende storvense doe,

 

Daer si gingen opter wegen,

1695

Ende alse daer neder zegen,⁺

 

Dus storven so vele te dien male,

 

Dat al ginc daer buten tgetale.

+ (70)

1642 nie hs.: men, emend. Verdam, M.W., II, 173, i.v. diere 1646 diertijt hs.: dier tijt 1650 Harde: in het hs. voluit 1653 diertijt hs.: dier tijt.

1661 telt hs.: tel 1663 dieren hs.: drien, emend. Verdam, M.W., II, 174, i.v. diere 1667 an tcoren hs.: antcoren 1671 herde: in het hs. voluit.

Opschrift: Noch vander sterfte ende den dieren tide hs.: Noch vander ende den dieren tide.