Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Der keyserinnen doet ende waer si begra en werd .xxiii.

⁺ Dus lach die keyser te Melane,
Ende hadde daer, na minen verstane,
Den wonsch van al dat hi wilde.
Die vander stat waren so milde
Van alles dies hi daer begard,⁺
Daer ne was niet iegen gespard.
Met bliscapen lagensi nu daer
Lange wile, maer daernaer
Verwandelde dit in droefheden,
Want daer werd siec in der steden⁺
Die keyserinne, die goede vrouwe,¹⁴⁷³
Die den keyser was so getrouwe

+ bl. 65 c.

+ (5)

+ (10)

1473 Keyserinne Margaretha = Margaretha van Brabant overleed te Genua den 11^den December 1311, zie vs. 714. - In de rekeningen van den keizerlijken rentmeester Gile leest men: le XII. jour de Decembre pour I cendal noir pour metre entour un drap d'or pour faire le service madame, dont Dieuz ait l'ame, VII flor. (Constitutiones et acta imperatorum et regum, IV², blz. 1193, in Mon. Germ. hist. Leges, IV).

[p. 56]

1475

Ende alden lieden die met hem waren,

 

Dat sijs alle moesten mesvaren,

 

Dat haer die siecheit anequam.⁺

 

Daer si saen die doet af nam;¹⁴⁷⁸

 

Dit was hem allen die meeste dere

1480

Datsi mochten hebben int here.

 

Ocharme, des ontfarme[s]lijcs!¹⁴⁸¹

 

Men vant nu niet haers gelijcs,⁺¹⁴⁸²

 

Si was die hoveste diemen wiste,

 

Alle quade dinge si chiste,¹⁴⁸⁴

1485

Si was die miltste diemen vant

 

Wat dat haer quam ter hant,

 

Dat gafse vort in Godsnamen,⁺

 

Si was reine van lichamen,

 

So ontfarmich wiste men niet

1490

Alsi was op alrehande diet.

 

Die arme, waer dat si was,

 

Begeerden si haer, sijt seker das,⁺

 

Daer iegen spracse vriendeleke,

 

Ende vraechdem om haer gebreke.¹⁴⁹⁴

1495

Entie si van levene reine

 

Kinde, hadsi lief gemeine,

 

Dien gaf si mildelike haer goet.⁺

 

Ay, dat dus sterven moet

 

Ene vrouwe, daer so vele an

1500

Geleget der werelt ende haren man!

 

Dats iammer groet bi onsen here.

 

Ic mochte u seggen vanden sere,⁺

+ (15)

1478 si = de keizerin

1481 ontfarmelijcs = beklagenswaardigs. Verdam (M.W., V, 1350) verklaart dit vs.: ach welk een treurig geval, welk een treffend sterfgeval

+ (20)

1482 Verdam (M.W., V, 1350) stelt voor den gen. gelijcs in dit vs. op te vatten als een partitief, afhangende van niet

1484 chiste = vermoedde (w.w. gissen)

+ (25)

+ (30)

1494 vraechdem = vroeg hun.

+ (35)

+ (40)

[p. 57]

 

Datmen daer hadde in die stat.

 

Ic hout nu wel over dat,

1505

Datmen n[e] horde in menigen dagen¹⁵⁰⁵

 

Nie vrouwe oec mere clagen.

 

Maer des keysers clage, Godweet,⁺

 

Boven die ander clage geet.

 

Men sach nie so droeven man,

1510

No so ontfermelike spreken dan.

 

‘Ay, sprac hi, [l]ieve vriendinne,

 

In werd nie so droeve van sinne,⁺

 

⁺ No so erre, no so gestord,

 

Dat gi nie verwandelt u word

1515

In enigerhande erscap te mi ward.¹⁵¹⁵

 

Hoe minlijc hebdi dese vard

 

Met mi gevaren ende ic met u!⁺

 

Acharme, moete wi sceden nu,

 

Dat doet mire herten so wee,

1520

Dat ic gespreken can nemmee.’

 

Doen hem die keyser mesliet also

 

Scoten daer die heren toe,⁺

 

Ende troesten daer ende seiden:

 

Dat wi alle der doet beiden,

1525

Dat God wilt dat moet gescien,

 

Wine mogen niet doen iegen dien.

 

Dus paysden si den keyser daer⁺

 

Ende men groef die vrouwe daernaer

 

Ter Minderbroeder, sekerlike,

1530

Na keysers maniere eerlike.

 

Oec seidemen, daer mense te grave droech,

 

Dat reinde sere int gevoech,⁺

1505 in menigen dagen = in langen tijd

+ (45)

+ (50)

+ bl. 65 d.

1515 erscap = gramschap (errescap, zie Verdam, M.W., II, 720).

+ (55)

+ (60)

+ (65)

+ (70)

[p. 58]

 

Ende dat haer pellen, no die bare,¹⁵³³

 

Noch niet dat was over hare

1535

Nat ne werd, groet no cleine,

 

Dit was een scone teken gemeine.

1533 pellen = baarkleed

1481 des ontfarmelijcs (emend. Verdam, M.W., V, 1350) hs.: des ontfarmes lijcs.

1505 ne (emend. Verdam, M.W., IV, 1394) hs.: nu 1511 lieve hs.: Lieve 1515 ward hs.: w'd 1516 vard in het hs. voluit.

1536 een hs.: .i. Opschrift: ward in het hs. voluit 1537 onlangen: Lelong drukt ten onrechte langen, de fout werd door Verdam op het hs. opgemerkt, blijkens nota's in M.W,. V, 788, en V, 1300 1543 winnen (emend. Verdam, M.W., II, 1566) hs.: secgen 1547 ward hs.: w'd 1548 begard in het hs. voluit 1560 een hs.: .i.