Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Hoe die keyser te Bri[t]swerd voer ende hoe hi

enen strijt hadde .xii.
Nu es die keyser wechgevaren⁷⁴³
Van Cri[mo]ne met sinen scaren,
Ende wilde trecken ten Britsward.
Daer hi quam op dese vard,
Vant hi een deel lantliede⁺
In sinen wech, daer ic bediede
Te seggen ave wonder groet,
Want si daden wederstoet
Meerre vele den keyser daer
Dan hi yegeren hadde vorwaer.⁺

743 Brits = Brescia, stad in Lombardijë, niet ver van den linker oever van de Mella, bijrivier van den Oglio (linker bijrivier van den Po).

+ (5)

+ (10)

[p. 30]

 

Dese liede lagen vergadert nu

 

Up een berch, dat secgic u,

 

Ende hadden hem begraven daer

 

In een veste starc daernaer.

755

Die keyser emmer moeste liden,⁺

 

Soudi te Britsward tiden.

 

Nu alse die keyser dit vernam,

 

Niet wel het hem int herte bequam,

 

Doch getroesti hem alre dinc,

760

Ende hiet datmen dade varinc⁺

 

Wapen[en] ende gereden te stride.

 

Doen sachmen daer ter selver tide

 

Die lantliede comen uut,

 

Ende maecten een groet geluut,

765

Ende bestreden den keyser nu.⁺

 

Die keyser trac vort, dat secgic u,

 

Met sinen lieden coenlike.

 

Selve vacht hi vromelike

 

Ende sijn broeder, her Walraven,⁷⁶⁹

770

Stac daer van den berge ave⁺

 

Selken dat hem die hals brac,

 

Ende mijn her Gye oec mede stac⁷⁷²

 

Ende sloech slage herde groet,

 

Daer ter stede af vel oec doet

775

Selc, dat hi [t]umede neder.⁺⁷⁷⁵

 

Dat geviel op ende weder,

 

Groet ende scone in beden siden,

 

Maer die keyser en verloes int striden

 

Nieman daer men yet om gaf.

780

Doen togen die gene saen af⁺

+ (15)

+ (20)

+ (25)

769 Walraven = Walram, broeder van keizer Hendrik VII

+ (30)

772 Gye = Gwij van Vlaanderen, zie vs. 499

+ (35)

775 tumede = naar beneden (van den berg) viel (Verdam, M.W., IV, 2285, i.v. nedertumen).

+ (40)

[p. 31]

 

Ende achterwerd in hare veste,

 

Want het dochten daer de beste.

 

Het was oec den avonde bi,

 

Om dat meeste so cregen sij

785

Hem te doene daer binnen gemac,⁺

 

Om dat hem die dach gebrac.

 

Die keyser ende oec entie sine

 

⁺ Lagen daerom bi hem in scine,

 

Ende oec so na dat si ne mochten,

790

Al werd dat syt sere rochten,⁺

 

Niet ontvlien uter vesten.

 

Dus selensi moeten dwesten⁷⁹²

 

Eersi mochte van daer ontgaen.

 

Des anderdages, sonder waen,

795

Sijn si vroech getogen uut,⁺

 

Sonder te maken enich geluut,

 

Ende waenden heymelike alsoe

 

Den keyser geslagen toe.⁷⁹⁸

 

Maer neensi niet, dat verstaet,

800

Die keyser hadde des wel raet,⁺

 

Dat sine bestricken niene conden.

 

Dus bestonden in der margenstonde

 

Daer die strijt dus onder hem,

 

Mer ic deren wel seker bem,

+ (45)

+ bl. 63 a.

+ (50)

792 dwesten = twisten, vechten

+ (55)

798 geslagen toc = toegeslagen, d.i. komen aanstormen, gewapender hand verrassen (Verdam, M.W., VIII, 472, i.v. toeslaen, Intr., ²⁾). Verdam bespreekt dezen passus, M.W., II, 1656, Aanm.; volgens hem moet er aan den tekst iets ontbreken, omdat hij oordeelt dat geslagen geen onbep. wijs kan zijn. Misschien moet men lezen: ‘si waenden heymelike aldoe ten keyser sijn geslagen toe’, van toeslaen, d.i. spoorslags rijden; óf ‘den keyser hebben geslagen toe’. We geven de voorkeur aan de laatste hypothese, maar achten de toevoeging van hebben overbodig.

+ (60)

[p. 32]

805

Dat hi sciere was gedaen,⁺

 

Want dat here ward al ondaen

 

Ende gescoffiert opter stede.

 

Daer vloe elc die conste gerede

 

Te Britswerd, dat wet vorwaer,

810

Want en was niet verre van daer.⁺

+ (65)

+ (70)

752 een hs.: .i. 754 een hs.: .i. 756 Britsward hs.: Brits w'd 761 wapenen hs.: wapen 763 uut hs.: wt 764 een hs.: 775 tumede (emend. Verdam, M.W., IV, 2286) hs.: rumede.

781 achterwerd hs.: achterw'd 784 sij hs.: sy 795 uut hs.: wt 804 Mer in het hs. voluit.

806 ward in het hs. voluit 809 Britswerd hs.: Brits w'd Opschrift: Pergama hs.: pgama 812 een hs.: .i. 813 Britsward hs.: Brits w'd 814 onvervard in het hs. vard voluit 818 daerwerd hs.: d'w'd 824 Daer werd hs.: d'w'd.