Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

Hoe die coninc Edeward van Ingelant in Vlaendren quam .ii.

In desen tiden, dat es becant,
Quam Edeward in Vlaenderlant,⁷⁸
Die in Ingelant coninc was.
Galoyse brachti, alsict las,
Een groet deel, ende Ingelsce mede⁺
Tote Gint quamen in die stede,⁸²
Daer die grave van Vlaendren lach
Met menigen ridder optien dach.
Die hertoge van Brabant lach oec daer⁸⁵
Met vele volx, wet overwaer,^+
+ Ute sinen lande, ende oec mere
Vander Mase, oec menich here,

78 Edeward: Edward I, koning van Engeland, zoon van Hendrik III en Eleonora van Provence, geboren te Westminster den 17ⁿ of 18ⁿ Juni 1239, verleden te Burgh-on-Sands den 7ⁿ Juli 1308

+ (5)

82 Tote Gint: Edward I kwam te Gent aan den 4ⁿ September 1297 (Kervyn, Compte de l'expédition d'Édouard I^er en Flandre, in Bulletin de la Commission royale d'histoire, 3^e reeks, XIII, 197)

85 Die hertoge van Brabant = Jan 11, hertog van Brabant (1294 † 1312).

+ (10)

+ bl. 42 c.

[p. 229]

 

Ende oec vord vanden Rine

90

Warensi daer comen in scine.⁹⁰

 

Wonderlike vore sach men daer⁺⁹¹

 

Onder die Ga(y)loyse overwaer:

 

Al barsser been liep daer tgene,⁹³

 

Ende met enen roden rocke gemene.⁹⁴

95

In midden den winter was oec dit,

 

Ic weet wel dat niet sere verhit.⁺

 

Dat volc dat aldus daer ginc,

 

Dat gelt, dat van den coninc ontfinc,

 

Dat verteret al wel na

100

In botermelke, alsiet versta.

 

Dat at ende dranc, waer dat vant.⁺

 

Van wapen en werdic nie becant

 

Dat dit volx(e)ken anedroech.

 

Nochtan meretick er om vele ende genoech,

105

Ende wandelde onder hem oec daer

 

Om van hem te weten waer.⁺¹⁰⁶

 

Maer dat si hem wapinen souden¹⁰⁷

 

Oft si op yement striden wouden:

 

Bogen, gescutte ende swaerd,

110

Dit was aldaer haer ruwaerd,¹¹⁰

90 in scine = werkelijk, voorwaar

+ (15)

91 vore = handelwijze, dingen

93 barsser been = met bloote beenen

94 gemene: gemene slaat niet op rocke, maar is als bijwoord gebruikt, bet. algemeen (zie Verdam, Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk., X, 1890, bl. 262

+ (20)

+ (25)

+ (30)

106 waer = de waarheid

107 De beteekenis van de volgende verzen is niet zooals Le Long's verklaring luidt: ‘Waar toe zij haar doch waapenen souden?’, maar dat zij zich slechts van wapens voorzien (Velthem somt ze op) wanneer er te strijden valt. Gewoonlijk dragen zij geen wapens

110 ruwaerd = verweermiddel.

[p. 230]

 

Ende gavelote ende linen laken,⁺¹¹¹

 

Dit waren aldaer hare saken,

 

Die si hadden te hare were.

 

Van drinken warense gulsech sere.

115

Si lagen oec sonderlinge daer

 

In Sente-Petersdorp vorwaer.⁺¹¹⁶

 

Qualike droegense overeen

 

Metten Vlamingen, alst wel sceen,

 

Want haer sout was hem te clene,¹¹⁹

120

Ende angreep somwile om tgene

 

Dinge, die hem niene waren.⁺

 

Die wile dat dit was, so was twaren

 

In Vrancrike, ende nam goem

 

Mijn her Godevard, thertogen oem,¹²⁴

125

Des coninc Philips van Vrancricke.

 

Ander heren oec dies gelike⁺

 

Lagen daer, ende hadden raet

 

Hoemen dit orloge best angaet.

 

Haer raet droech aldus ineen,

130

Sodat hem dbeste wesen sceen,

 

Dat sise laten licgen alsoe⁺

 

Tot hoge opden somer toe:

 

Dan selensi verteert wesen,¹³³

 

Ende selen sceden aldus mettesen.

+ (35)

111 linen laken = laken (strikken) uit line (touw) vervaardigd. Le Long vertaalde: linnen doeken (?) Zie Verdam, i.v. lac (kol. 67) en laken (kol. 72), Aanm., 2

+ (40)

116 Sente Peters dorp = de Sint-Pieterswijk, rondom de abdij van dien naam te Gent

119 sout = soldij

+ (45)

124 Mijn heer Godevard = Godfried van Brabant, heer van Aerschot, Vaelbeke en Rode, oom van hertog Jan II.

+ (50)

+ (55)

133 selensi verteert wesen = zullen zij hun (levens)middelen opgebruikt hebben.

[p. 231]

135

Ende wi selen altenen oec gebaren,

 

Alse oft wi ute souden varen,⁺

 

⁺ Ende maken geruchte ende gescal:

 

Dit salse houden te gader al.

 

Aldus gevielt oec min no mere.

140

Si bleven te Gint met haren here.

 

Liegende alden winter daer,⁺

 

Ende verteerden hem so naer

 

Dats den here daer verdroet.

 

Dit dede dinnen haer conroet.¹⁴⁴

+ (60)

+ bl. 42 d.

+ (65)

144 dinnen = dunnen; conroet = aanhangers Opschrift: selsirre: d.i. sel(t)sienre = zeldzaam; hagedochte = spelonk

100 botermelke hs.: boter melke 102 Van wapen en: Le Long verbeterde: van wapinen 103 anedroech hs.: ane droech.

116 Sente-Petersdorp hs.: Sente peters dorp 120 somwile hs.: som wile; om tgene hs.: omt gene 127 Lagen alhoewel de L niet bepaald duidelijk te onderscheiden is, toch niet een J zooals Le Long las (jagen). Zie overigens Verdam, Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk., X (1890), bl. 262 129 ineen hs.: in een 130 Sodat hs.: so dat.

Opschrift: selsirre: Le Long nam verkeerdelijk de beginophaal van de tweede r voor de onvoltooide neerhaal van eene e, in het hs. staat wel degelijk selsirre (rr), niet selsiere 145 In: kapitaal zooals bij c. 1 147 steenroken hs.: steen roken 151 eer mense hs.: eermense 152 hieraf hs.: hier af 154 hieraf hs.: hier af; waerheit hs.: werheit 155 eenradich hs.: een radich 156 si hs.: hi; mochten hs.: mochte.