Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

[p. 225]

tekstkritische noten

1, 2, 3 Daar vs. 1 begint met een groote hoofdletter N in twee kleuren: blauw en rood, die de helft van de breedte der kolom beslaat, is elk der drie eerste verzen over twee regels verdeeld 12 tanevane hs.: tane vane 17 yement hs.: yewent 18 tRike hs.: Trike.

Hier begint die vierde boec vander vifter pertien

Van Alebrecht van Oestrike .j.

⁺ Nu es die tijt so verre comen,
Dat niemen gene dinc wilt gomen
Daer gerechticheit leit an.
Waer niet .i. vercrigen can
Heerscapie, heerscap ende goet,
Daer set nu elc an sinen moet,
Ende niet en penst wat sal gescien,
Opdat hi comen mach te dien.
Merct nu an dit coninerike,
Daer menich om wonderlike
Gevaren es, diere quam ane.
Het es altoes van irst tanevane,
Ende metten swaerde te houden mede.
Als .i. waent hebben pays ende vrede,
So es hem nakende bi sijn toren,¹⁵
Ende heeft sijn conincrike verloren
Eer hijs ye[m]ent weet .i. twint,
tRike werd hem cume bekint

+ bl. 42 a.

15 toren = smart, leed.

[p. 226]

 

Derdeel, en come .i. ander saen¹⁹

20

Ende wilt hem trike ondergaen.

 

Oec sijn so wandelbaer die stede,

 

Die ten rike horen mede,

 

Datsi keren metten genen

 

Die hem dbeste donct hebben altenen.

25

Dus heeft .i. trike na sine begerte

 

Alse .i. ael bi den sterte.

 

Al dese gelike die gesciede

 

Coninc Alebrecht ende siere maysniede.^28-31

 

Die nu te coninge werd gecoren

30

Int jaer ons heren, als wijt horen,

 

XIJ^c ende acht ende negentech.

 

Vroem was hi ende crachtech,

 

Maer niet lange duerde hem dat

 

Dat hi met payse stille sat,

35

Want sine grote machtechede

 

Werd hem saen benomen mede,

 

Alse gi selt horen wel hierna.

 

[t']Aken quam hi, alsict versta,³⁸

 

⁺ Met machte, ende belach die stede,

40

Gelijc dat constume es ende sede,

 

Tot dat sine wilden laten in.

 

Hovesch was hi in sijn begin

19 derdeel = een derde deel

28-31 Albrecht van Habsburg, zoon van Rudolf en van Anna van Hohenberg, werd eene eerste maal tot Roomsch Koning gekozen den 23ⁿ Juni 1298, eene tweede maal den 27ⁿ Juli daaropvolgende

38 Aken: Albrecht I werd den 24ⁿ Augustus te Aken gekroond. Den zelfden dag ontving hij den inhuldigingseed van Gwij, graaf van Vlaanderen en markgraaf van Namen, en gaf er akte van (Warnkönig, Flandrische Staats- und Rechtsgeschichte I, 1^e deel, Urkunden, bl. 99; I, bl. 597 in de vertaling van dit werk door Gheldolf).

+ bl. 42 ò.

[p. 227]

 

Jegen sine liede, ende goet.

 

Met geven sachti hem den moet,

45

Want hi meldelike int irste gaf,

 

Dies hi namaels stont al af;⁴⁶

 

Want sijn sin verkeerden saen

 

In vrecheiden, hebbic verstaen.⁴⁸

 

Siere suster kinder, .ii. siere neven,⁴⁹

50

Doen die moeder doet was bleven,

 

Nam hi die kinder ende al haer goet,

 

Ende daer met sinen willen oec doet,

 

So dats die kinder om geen verdriet

 

Van hem en mochten gebruken niet.

55

Om dusdane dinc werd hi gehat,

 

Waer hi quam, in elker stat.

 

Hierna seldi oec horen wel

 

Wat hem hieraf sint gevel.

 

Dus voer hi weder in Oestrike,

60

Ende waende daer verweendelike⁶⁰

 

Hebben gelegen alse .i. groet here,

 

Sonder striden vorwaerd mere;

 

Want hi pensde dat niemen ware

 

Die hem soude dorren openbare

65

Soeken met stride nu ter tijt.

 

Maer ic wil dat gi des seker sijt,

 

Dats dat rike niet mach ontberen

 

En moet altenen strijt anteren.

46 Dies hi namaels stont al af = waarmede hij later heelemaal ophield (nl. met geschenken geven

48 vrecheiden: Le Long las verkeerdelijk vretheiden (vreedheden)

49 De neven van Albrecht I van Habsburg werden inderdaad van hunne goederen beroofd. De Keizer weigerde ook later aan een hunner, Jan, zoon van Rudolf, een deel in de erfenis van Oostenrijk. Deze vermoordde Albrecht I bij den tocht over de Reuss in 1508

60 verweendelike = op een verwaande wijze.

[p. 228]

 

Dat kint vochte eer jegen den vader

70

Eer si strijts ontbeerden algader.⁷⁰

 

Dat seldi hierna wel verstaen,

 

Daer die neve den oem sal slaen,

 

Ende nemen dlijf in siere woet

 

Eer hi geerigen mach sijn goet.

75

Maer die dinge gescieden daerbinnen,⁷⁵

 

Moetic teersten die doen bekinnen.

70 Eer si = dan zij

75 daerbinnen = ondertusschen

20 ondergaen hs.: onder gaen 30 jaer hs.: iaer 31 XIJ^c ende acht ende negentech hs.: XIJ^c ende achtende negentech 38 t'Aken hs.: Taken 40 constume Le Long las foutief constuwe.

57 Hierna hs.: hier na 58 hieraf hs.: hier af.

69 jegen hs.: iegen 70 Eer si hs.: eersi 71 hierna hs.: hier na 75 daerbinnen hs.: daer binnen. Opschrift: Edeward in het hs. voluit 77 In: in het hs. is I een gerubriceerde kapitaal over twee regels verdeeld 82 quamen: Le Long loste de verkorting niet op, daar hij Edward als onderwerp beschouwde.