Een dagverhaal van Jhr. Johan Vegelin van Claerbergen. Omtrent de troubelen van het jaar 1748

[p. 355]

Bijlage XXI.

Haad en nijd of de nader Expresse brief uit Groningen, verhalende de grote eer die er is geschiet aen een Burgemeester, gedragen op een stoel door de burgerij na het stadhuijs, om de Prins erflijk te verklaaren.

De blijdschap over de geboorte van een mannelijke spruit, uit het doorluchtig huis van onzen dierbaren Prins Stadhouder, heeft de harten der inwoonderen alhier zo zeer met blijdschap vervult, dat ieder om 't zeerst heeft tragten uittemunten door illuminatien enz., waar onder de gezwoorne gemeente inzonderheid zig gedistingueerd heeft. Doch onze Magistraat geen een lijn trekkende met de andere Provintien, is hier door eenig gemor ontstaan onder het gemeen, hetwelk door het verbieden van onze Courant niet weinig vermeerdert, en op voorleden Zondag den 15 dezer in vollen vlam uitgebroken is. Op dezen dag des avonds, een weinig na 4 uuren, begon dit vuur te branden, wanneer het gemeen zich verzeekerd hebbende van de Martini toren, bijkans twee uuren lang met de klokken in deselve luide, en de stad in confusie bragt. De Heeren van den Raad zonden wel aanstonds Schout en Dienaars, om deze onorde af te raden: dog het gemeen beantwoorde zulks door een veel sterker geweld, dat op het huis van den Burgemeester Geertzema nederkwam, waarop het gemeen met veel furie aanviel, slaande eerst de glazen aan stukken, en vervolgens met een balk de deur en poorten open rameiende, bij deselve in stoof en alles aan stukken sloeg, wat het vondt; zelfs zegt men dat wel 8000 guldens aan contante penningen overweldigd, en op straat gesmeten zijn, nevens veel gemaakt zilverwerk, waarvan de waarde ook omtrent zo veel beloopt, en waarvan een gedeelte nevens deszelfs koets en andere meubilen in 't Diep zijn geworpen. Alles is opengebroken en aan stukken getrapt, zelfs heeft de woede een menigte verzegelingen verscheurt en geheel vernield; dus behalven de verscheurde obligatien meer dan 50000 gl. aan schade is veroorzaakt. Hier na begaf zich het gemeen na het huis van den raadsheer Smith, daar de woede mede zijn rol gespeeld zoude hebben, zo niet onze geagte leeraar, Dus Noordbeek, op hetzelfde moment in

[p. 356]

dat huys zijnde, zich in de deur geposteerd en het gemeen verzekerd had, dat de raadsheer reeds na het stadhuis was vertrokken, om de begeerte des volks te helpen bevorderen in den Raad. Onder deze bewegingen gaven zig eenige schippers, die niet weinig deel in de confusie hadden, na het Stads Wijnhuis, waar de Wel. Ed. Gr. Achtb. Heer P.R. Iddekinge, onze regerende Burgemeester zig bevond; en verzochten dien na het stadhuis te gaan, en het Stadhouderschap in het Doorl. Huis van Oranje erffelijk te helpen verklaaren; maar niet willende dulden dat hij te voet gaan zoude, droegen zij hem in een stoel, terwijl eenigen die voor uit gingen, steeds riepen sta ruim voor dezen Burgervader, dezen waardigen Vader! Dus geraakte zijn wel Ed: op het Stadhuis, waar de andere raadsheeren met er tijd ook aan kwamen, dog veele zeer ontroert, onder deeze was er ook die in de voortijds mishandelde, onnozelheid thans eene vrijwaring vond, tegens de woede des volks, welkers reien men beevende doorpasseerden. Inmiddels kwamen de 18 Burgervaandelen en de Ruyterij op de been, hebbende die met scherp geschoten, waardoor eenige gedood en verscheidene gekwetst zijn.

Des avonds omtrend 10 uuren verscheen de Sekretaris Laman met een beangst wezen voor het volk en las bij kaarslicht af dat de Heeren van den Raad volgens genoegen van het gemeen de jonggeboren Prins stadhouder maakten, gelijk desselfs Heer vader, en verzocht aan het zelve tot Dingsdag te wagten, wanneer hierop nadere vaststelling zoude gemaakt worden.

Ondertusschen ziet men heden aan de huyzen van verscheide regenten kronen opgehangen, in welke men een waarborg tegen ongeval meent te vinden, en het caracter schijnen aan te duyden van goed Prinsgezind te zijn.

De post rijdt af, en daar is nog niets nader besloten. Per naasten omstandiger.

Het gemeen wil hunne oude privilegien hersteld hebben, en dat de Prins even als in andere provintien het stadhouderschap erffelijk zal opgedragen worden. Ik ben, enz.

Men zegt dat 300 boeren van 't platte land reeds in aantogt zijn, om het gemeen te ondersteunen.

't Amsterdam bij Willem bergman, in de palm dwars straat.