Waerachtighe beschryvinghe van drie seylagien, ter werelt noyt soo vreemt ghehoort
(1997)–Gerrit de Veer–
Auteursrechtelijk beschermd
[Folio 1r]
| |
Het eerste deel, vande Nagivatie om den Noorden.Alsomen nauwelijck yet bedencken noch bevinden mach, dattet ghemeene welvaert, (bysonder in dese Landen) meer nuts inbrenght, als de conste der Zeevaert, vermidts dat de ghene die machtigh te Zee zijn, vermoghen alle nuttigheyt ende vruchten der aerden, tot haer onderhout, tot haer te trecken: want zy daer deur van des Werelts eynde, deur de alghemeene handelinghe, allerley noodtdruft tot haer moghen haelen, ende wederom derwaerts brenghen, die dinghen die zy overvloedigh hebben, twelck alles deur deGa naar margenoot+ bequaemheyt der Zee-vaert, lichtelijck te comen ende te wege te brengen is. Welcke scheeps toerustinge ghelijckse alle daghe van handt te handt toe neemt (jae tot verwonderinge der ghener, die de schip-vaert ende toerustinghe der schepen by ons Ouders tijt, jae noch onser gedencken insiet ende overleyt by't ghene het nu is) also oock daghelijcks nieuwe reysen ende vaerten beseijlt ende opgedaen werden, de welcke wel niet d'eerste, tweede oft derde reyse: maer daer na noch eerst tot volcomen effect ende voorderinghe ghebracht zijn gheweest, ende dan noch eerst de vruchten daer van genoten hebben. So en moetmen sichGa naar margenoot+ nu niet laten verdrieten des arbeyts ende moyten, diemen daerom voort stelt, ghebruijckt ende aenwendt, al comtet d'eerste, tweede, derde reyse ofte noch later, noch eerst tot zijn volcomen gewenscht eijnde. Want wat arbeydt isser doch nutter ende prijswaerdigher, dan die streckt tot de alghemeen nuttigheyt, al schijntet voor den onverstandigen, betweters, ende berispers, int beginsel een onnut ende vergheefs bestaen, alst eynde eenen goedenGa naar margenoot+ nutten uytgangh heeft. So de hoogh-vermaerde Zee-luyden Cortesius Nonius ende Megalanes ende meer andere, die de verde gelegen landen ende Coninckrijcken opgedaen hebben, d'eerste, tweede oft derde reys die haer misluckte, opghehouden hadden, zy hadden naemaels de vruchten daer van niet ghenoten. Alexander magnus seyt op een plaetse, nae dat hy van Griecken-landt af, heel cleijn ende groot Asien inghenomen hadde, alsser doen int uyterste deel van Indien, een groote swarigheyt voor de handt was: hadden wy niet bestaen, dat ander luydenGa naar margenoot+ onmoghelijck achten, wy waren noch inde inganghen van Cilicien blyven hanghen, daer wy nu alle dese wyde landen over ghetogen zijn. Want gheen dingh is ghelijck ghevonden ende tot zijn volcomenheyt ghebrocht, gheen dingh ghelijck bestaen ende volvoert. Daer over Cicero oock een heerlijcke reden seyt: Godt heeft eenen niet alle dinghGa naar margenoot+ gegheven, op dat de naecomers oock wat souden hebben te doen. Daerom moetmen int midden des loops niet ophouden, so lange daer noch yet ter saecke dienstich achter is, oft te verhopen staet: want de allerbeste schatten, zijn swaerst om vinden. Doch, om niet wijt van ons voorstel uyt te loopen, belanghende de daghelijcksche bevoorderinghe der nuttelijcker Zee-vaert, diemen niet sonder gheringhe costen, moeyten ende arbeyt volvoert heeft, overloopende ende verby-slaende, nae hoe langhe ende moyelijcken arbeyt ende langhsamich aenhouden, de vaert van Oost ende West Indien, America, Bresilien ende andere meer, deur de Strate Magellanes, inde Zuydt Zee, deur ende weer deur | |
[Folio 1v]
| |
de Linie, ende so voort meer andere ongehoorde Landen ende Eylanden eerst tot zijn volcomen effect zijn gebracht SoGa naar margenoot+ laet ons mercken op de Witte Zee, daer nu so gemeene vaert is, aende Noord zyde van Moscovia, met wat een commerlijckheyt ende ghevaer die eerst opghedaen is. Wat heeft nu dese vaert so ghemeen ende licht ghemaeckt? Ist niet de selvighe ende langhe vaert nu, die't was, eerse ten volle bekent ende beseijlt was? Iaet: maer de rechte coursen, diemen te voren moest soecken met cruysinghe der Zee, vant eene landt tot d'ander, ende nu eens loefs mach aengaen, die heeftse van swaer licht ghemaeckt. Dit weynich heb ick den Leser tot een corte inleydinghe voor ghestelt, also ick voorghenomen hebbe de drie Noorder reysen te beschryven, nu drie jaer naevolghende bestaen, achter Noorweghen ende der Moschou om, na de rijcken van Catthay ende China, daer van ick de twee laetste hebbe helpen doen, hoewel niet tot volcomenheyt ghebracht, alsment wel ghehoopt hadde. Eerstelijck tot een bewijs vanGa naar margenoot+ onse naerstighen onverdrietighen arbeyt om den rechten kours te treffen, die wy niet hebben connen becomen, als wy wel ghehoopt ende ghewilt hadden, ende villicht wel ghevonden souden hebben, deurt cruysen der Zee, so wy den rechten trae ghetreft hadden, die ons het Ys ende de cortheyt des tijdts, ende quade slachboeghen belet hebben, So mede om den genen de mont te stoppen, die ons bestaen onnut ende vruchteloos segghen te wesen, dat noch mischien in toecomende tot nuttigheyt gedyen mach: Want niet de gene die yet dat onmogelijck schijnt bestaet is te laecken: maer die ghene die deur dattet onmogelijck schijnt, gants niet bestaen wil, belet deur zijn traecheyt. WyGa naar margenoot+ hebben wel bevonden dat de eenighe ende meeste verhinderinghe van onse reyse, is gheweest het groot Ys dat wy ontrent Nova Sembla opte 73. 74. 75. 76. gr. gevonden hebben, ende niet soo seer op de Zee tusschen beyde de Landen, daer deur blijckt, dat niet de naeheyt vande Noordt Pool: maer de naeheyt vant Ys, dat in ende uyt de Tartarische Zee ontrent Nova Sembla comt, ons de meeste coude ghegheven heeft. Nae dien dan de naeheyt vande Pool ons de meeste coude niet ghegheven heeft, so hadmen mischien so wy ons bestemde cours hadden moghen doen, nae't noordtoosten, wel eenighe openinghen ghevonden, welcken cours wy van Nova Sembla af, niet conde doen, vermits wy int Ys aldaer vast raeckten, ende hoet ontrent Nova Sembla ghestelt was, conden wy niet weten, voor wijt besocht hadden, ende doen wijt nu versocht hadden, conden wy onsen cours niet veranderen, doch ist mede onseker hoet ons vergaen soude hebben, so wy onse noordtooster cours ghehouden hadden, om dattet niet besocht en is. Dan dat is waer, dat opt landt vande 80. graden (twelck wy meenen Groenlandt te zijn) lover ende gras wies, Ga naar margenoot+ daer gras etende dieren, als Rheden, Hinden ende andere haer gheneerden, daer teghens op Nova Sembla lover noch gras wast, daer oock niet dan vleesch-etende dieren zijn, als Beeren ende Vossen, hoewel Noua Sembla wel 4. 5. ende 6. graden zuydelijcker vande Pool leijt, dan'tander voornoemde landt. Tis oock kennelijck dat aende zuydt ende noordt zyde vande Linie der Sonnen, aen weer zyden tusschen beyde de Tropicos 23. graden en half so heet is, als recht onder de Linie. Wat wonder waert dan, dat ontrent de Noort Pool mede so veel graden aen weer | |
[Folio 2r]
| |
zyde niet meerder coude waer als recht onder den Pool. Dit wil ic niet stellen als gewis, vermits dattet met de coude aen weer zyde vande Noort Pool niet besocht is, als wel met de hette aende zuydt ende noordt zyde vande Linie. Alleenlijck wil ick hier mede segghen, dat vermidts wy onse bestelde rechtmesigen cours nae't noordt oosten niet ghehouden hebben, dat daerom niet te oordeelen is, dat de coude ons den deurtocht aldaer soude belet hebben: want niet de Zee, noch de naeheyt vande Polus: maer het ys ontrent het landt ons belet heeft, als verhaelt is: want soo haest wy wat vant landt in die zee quamen, alwaert veel verder nae't noorden, soo ghevoelden wy terstont wederGa naar margenoot+ wermte. Ende in dat ghevoelen is onse Stuyrman Willem Barentsz. ghestoruen, de welcke niet teghenstaende de verdrietelijcke ende ondrachlijcke coude, die hy geleden hadde, evenwel den moet noch niet verloren gaf: maer wedde diverselijck teghens veele van ons, dat hy dese ghedestineerde reyse (met Gods hulpe) noch volbrenghen soude, als hy zijn cours noordt oost vande Noordt Caep stellen soude. Doch willen wy dat daer heen setten, ende ons stellen tot de vertellinghe der voorsz. de drie reysen, deurt beleyt ende voorderinghe vande E. vermoghende Heeren den Generalen Staten deser vereenighde Nederlanden, ende zijn Deurluchtighe Excell. Mauritius, gheboren Prince van Oraengien, als Admirael vander zee, ende der vermaerder Coopstadt Amstelredam, voorghenomen ende beseylt tot so verde tselvighe verhaelt sal werden, daer de Leser uyt scheppen mach, tghene tot nuttigheyt dienen sal, in doen ende laten. Eerstelijck zijn inden jaere 94. vier schepen toeghemaeckt, twee tot Amstelredam, een in Zeelandt ende een tot Enckhuysen, om op te doen de gheleghentheyt ende streckinghe na de landen ende Conincrijcken van Cathay ende China, by noorden Noorweghen, Moscovia ende Tartarien om, daer van Willem Barentsz. een cloeck vermaert ende versocht stuerman, beleyder is gheweest vande schepen van Amstelredam, ende is van daer gheseylt op Pinxteren dagh nae't Texel. | |
[Iuny 5]Den 5. Iunij zijnse uyt Texel gheseylt, ende in goeden voorspoet gecomen tot Kilduijn in Moscovia den 23. derGa naar margenoot+ selver maent, ende also dat een bekende vaert is, hebben wy niet verder daer van te verhalen. | |
[Iuny 29]Den 29. Iunij zijnse tseijl ghegaen uyt Kilduijn des na noens te 4. uren, ende eerst aengheseylt noort oost 13. oftGa naar margenoot+ 14. mylen, met een n.n.w. wint ende 'twas duysich weder. Noch aengheseijlt oost noort oost des donderdaeghs den 30. Iunij, tot o.z.o. Son toe 7. mylen, met een noorden wint, met twee schoverseylen, daer wierpen zy 'tloot op 100. vadem, maer hadden gheen grondt. | |
[Iunij 30]Noch den 30. gheseijlt tot zuyder Son toe o. ten n. 5. mylen, den wint vanden n. met twee schoverseijls, daer worpenseGa naar margenoot+ tloot op 100. vadem: maer hadden gheenen gront. Noch geseijlt den selfden dagh van smiddaegs tot savonts oost ende oost ten noorden tot de noordt wester Sonne toe 13. mylen, daer wierpense tloot, ende hadden gront op 120. vadem, de gront was waesachtich swart slijck. | |
[Folio 2v]
| |
[Iulij 1]Den eersten dagh Iulij, nae datse een quartier o. ende o. ten n. aengheseijlt hadden 4. mylen, doen wierpen zijt lootGa naar margenoot+ ende hadden grondt op 60. vadem, de gront was waesachtich cleijn sant, dit was smorghens vroech. Een ure daer na wierpen zy weder het loot, ende vonden den grondt op 52. vadem, wit sant met swart ghemenght een luttel waesachtich. Daer na seijlden zy noch 3. mylen o. ten n. daer wast diep 40. vadem, grau sandt met swart ghemenght. Doen seijlden zy 2. mylen oost aen, daer haddense den grondt 38. vadem, de grondt was root sandt, met swart ghemenght, de Son was z.o. ten o. de wint n.n.oost. Van daer seijlden zy o. ten z. ende o.z.o. 3. mylen, tot des middaeghs toe, daer was de Son op de hooghte van 70. ende drie vierendel graden. Doen wierpen zy weder het loot, ende was diep effen 39. vadem de gront was cleijn grauw sandt, ghemenght met swarte stippelen ende stucken van schelpen. Dan noch z.o. aengheseylt twee mylen, doen wendense weder noordwaert over, met een o.n.o. wint, ende seijlden van deeldagh af, tot dat de Son n.n.w. was, n.o. aen 6. mylen, met een z.o. wint, ende was dapper koudt, ende tloot werde gheworpen op 60. vadem, de grondt was cleijn grauw waesachtich sant, met een luttel swarts ghemengt, met groote holle schulpen. | |
[Iulij 2]Noch gheseijlt vanden selven avont tottet eerste quartier o.n.o. ende n.o. ten o. 5. mylen, daer nae noch o.n.o. endeGa naar margenoot+ n.o. ten o. totten tweeden Iulij smorgens 5. mylen behoudens, ende daer was diepte van ontrent 65. vademen, de gront waesachtich swart slijck. Noch gheseijlt vanden morghen totten middagh, o.n.o. behoudens 3. oft 4. mylen, ende het waeyde seer stijf uyt den zuydt oosten, so datse smiddaeghs de fock moesten innemen, ende met een schover seijl dryven in een mistich weder, totten avont toe 3.oft 4. mylen behoudens o. ende o. ten z. doen liep de wint ten z.w. ontrent 5. uren nae middagh wertet tloot gheworpen, maer was op 120. vadem gheen grondt. Des avonts werdet weder claer weer, ende seijlden voor den wint o.n.o. drie uren langh ontrent 5. mylen, doen werdet weder mistigh, also dat zy niet voort seylen dorsten, ende wierpent aende wint, ende tloot wert gheworpen op 125. vadem, de grondt was Swart slijck, dit was op een sondagh smorgens, doen de Son n.o. was den 3. Iulij. Van daer seijlden zy o.n.o. 8. mylen totte zuydtooster Son toe, ende wierpen den grondt op 140. vadem, de gront was swart slijck, doen werdt de hooghde vande Son ghemeten op 73. graden ende 6. minuten, ende terstont werdt het loot geworpen op 130. vadem swart slijck. Daer nae noch gheseylt o.n.o. oft 7. mylen, tot dat de Son n.w. was. | |
[Iulij 3]Ga naar margenoot+ Des sondaeghs den 3. Iulij wast seer claer weder, ende de wint uyt den z.w. doen heeft Willem Barentsz. den rechten Meridiaen ghesocht in deser manieren. | |
[Folio 3r]
| |
Nota.Hy nam der Sonnen hooghte met zijn Graet-boogh, alse zuydoost was, ende vant hem verheven int zuydtoost 28. ende een half graden, ende hy was al over w. ten n. dat hy noch 28. ende een half graden boven den Horizont was, also dattet 5. en half streeck scheelde, de selfde gedeelt, so bleeft noch 2. ende drie vierendeel van een streeck, also dattet Compas 2. ende drie vierendeel streeck verandert was, gelijck alst bleeck opten selfden dagh, dat de Son op haer hoochte was tusschen z.z.w. ende z.w. ten z. want de son was al z.w. ten z. dat hy noch niet ghedaelt was, ende zy hadden 73. graden 6. minuten. | |
[Iulij 4]Noch geseylt o. ten n. 4. mylen totten 4. Iulij smorgens, doen wierpense tloot op 125. vaemGa naar margenoot+ slijckinghe gront, des snachts werdet weder mistich, ende smorghens quam de wint uyten oosten. Doen seyldense z.o. ten z. 4. mylen totte ooster Son toe, doen wertet loot weder geworpen, ende hadden gront op 108. vadem, swart slijck. Doen wenden zijt noortwaert over, ende seylden n.n.o. ende n.o. ten n. ses mylen, tot dat de Son z.z.w. was, ende doen saghen zijt landt van Nova Sembla, z.o. ten o. van haer 6. oft 7. mylen, daer was grondt op 105. vadem ende swart slijck. Doen wendese weer zuydtwaert over, ende seijlden z. ten w. behoudens ses mylen totte w.n.w. Son toe, daer was de diepte 68. vadem, de gront slijck, als de voorgaende, de wint zuydt oost. Daer nae wenden zijt oostwaert over, ende seijlden oost ten zuyden 6. mylen. Doen peijlde Willem Barentsz. deGa naar margenoot+ Son den 4. Iulij des nachts met zijn Graedt-boogh, doense opt leechste was, te weten tusschen het n.n.o. ende o. ten n. ende hy was verheven bouen den Horizont 6. ende een derdendeel graden, zijn declinatie was 22. graden, 55. minuten, daer af ghetoghen de ghevonden hooghte, so bleeft noch 16. graden 35. minuten, die ghetrocken van 90, soo bleeft 73. graden 25. minuten. Die gheschiede ontrent 5. oft 6. mylen vant landt van Nova Sembla. | |
[Iulij 5]Doen wenden zijt oostwaert over, ende seijlden o. ten z. ende o.z.o. 5. mylen, daer quamen zy by een lagheGa naar margenoot+ uytstekenden hoeck, die noemdense Langenes, ende recht aenden hoeck nae't oosten was een groete baey, daer voerense met het boot aen landt, maer vonden daer gheen volck. Drie oft 4. mylen van Langenes o.n.o. lach een laghen hoeck, ende een mijl oostwaerts den selvigen hoeck, was een groote Baey, ende aende oost zyde des selfden baeys, lagh een clippe niet hoogh boven twater, ende aende west zyde vande Baey, stont een scherp berghsken tot goede kennisse. Voor aende Baey wast diep 20. vadem, de grondt was anders niet dan cleyne swarte steentgiens so groot als erreten. Van Langhenes tot de Capo Baxo, o.n.o. zijn 4. mylen. Van Capo Baxo tot de West-hoeck van Lombsbaey n.o. ten n. zijn 5. mylen, tusschen beyde waren twee inwijcken. Lomsbaey is een groote wyde Baey, ende daer is aende west zyde vande Baey een schoone haven, 6. 7. 8. vadem diep, swart sant, daer voerense mette jacht aent landt, ende setteden aldaer een baecken van een oude mast, diese | |
[Folio 3v]
| |
aldaer vonden. Dese Baey noemdense Lombsbaey van weghen eenderley aert van voghelen also ghenoemt, diese daer in groote menichte vonden. De Oosthoeck van Lombsbaey is een laeghen slechten hoeck, ende daer leyt een cleijn Eylandeken by, vanden hoeck af zeewaerts in, so was noch by oosten dien laeghen hoeck een groote wyde voert ofte inwijck. Dit Lombbaey leyt op 74. ende een derdendeel graden. Van Lomsbay totten hoeck van des Admiraliteyts Eylandt, seyldense n.o. ten n. 6. oft 7. mylen. Het admiraliteijts Eylandt is aende oost zyde niet schoon, maer verde vlack, men moetet een groot stuck schouwen. Het is oock seer oneffen, metten eenen worp hadden zy 10. vadem, ende terstont metten anderen worp maer ses vadem, ende stracx daer nae weder 10. 11. 12. vadem, ende de stroom ravelde seer teghens de drooghte. Van't oost eynde vant Admiraliteijts Eylant tot Capo negro, dats den Swarten hoeck seyldense o.n.o. ontrent 5. oft 6. mylen. Een mijl buyten den Swarten hoeck wast 70. vadem diep, de grondt was slijck, ghelijck op Pamphius. Recht int oost vanden Swarten hoeck ligghen twee scherpe spitse berghen in den inwijck, die goet om te kennen zijn. | |
[Iulij 6]Ga naar margenoot+ Den 6. Iulij, als de Son noorden was, quamensen effens den Swarten hoeck met schoon weder. Dese Swarten hoeck leyt op 75. graden 20. minuten. Vanden Swarten hoeck tot Willems Eylandt, seyldense 7. oft 8. mylen o.n.o. daer lach een cleijn Eylandeken ontrent een halue mijl tusschen beyde. Ga naar margenoot+ Den 7. Iulij voerense van Willems Eylandt, ende Willem Barentsz. metede doen der Sonnen hooghde, met zijn groote quadrant, ende vantse op zijn hooghde verheven boven den Horizont int z.w. ten z. 53. graden en 5. minuten, zijn declinatie was 22. graden, 49. minuten, de selvighe ghevoecht tot de 53. graden ende 5. minuten, maecken tsamen 75. graden 55. minuten. Dit was de rechte hooghte des pools vant voorsz. Eylandt. Opt selvige Eylandt vondense seer veel drifhout ende veel Walrusschen, wesende een ghedierte die haer inde Zee houden. Zy hebben seer groote tanden diemen besicht in de plaetse van Ivoor oft Oliphants tanden. Daer was oock goede reede op 12. ende 13. vadem voor alle winden, behalven den w.z.w. ende westen wint, daer vondense oock een stuck van een Rusch schip. | |
[9. Iulij]Den 9. Iulij liepense in Berenfort, onder Willems Eylandt op de Reede, ende vonden aldaer een witten Beer Dat siende, soo isset volck flux int boot ghevallen, ende schoten hem deur zijn lijf: maer de Beer bewees een wonderbaerlijcke cracht, die bynaest alle beesten te boven gaet, desghelijcks men noyt van eenighe Leeuwen, of hoe felle beesten het wesen moghen, ghehort heeft: want niet teghenstaende dat hy gheschoten was, so spranck hy | |
[pagina *1]
| |
 Dese Caerte bewijst de seylagie van Kilduijn tottet Eylandt van Oraengien, soo
verde Willem Barentszoon de eerste reyse gheseylt heeft tot zijn wederkeer, daer in de Haven
van Lomsbay leijt, die zijn naem heeft vande voghels die daer op in menichte houden, groot
van lichaem, cleijn van vleughels, alsoo dat te verwonderen is dat de cleyne vleughels dat
sware lichaem draghen connen. Zy hebben haer nesten op steyle berghen, om vande beesten
beschermt te zijn. Broeden maer een Ey teffens. Voor de menschen warense niet bevreest, al
greepmense op haer nest, so vloghen d'ander daerontrent effenwel niet wech.
| |
[pagina *3]
| |
 Afbeeldinghe van Willems Eylandt, Cruijs Eylandt ende Berenfort, daer een Beer
een wonderbaerlijck cracht ende moedigheyt betoonde, hoe wel hy gheschoten was, noch
evenwel bynaest een schuijt met volck vernielt hadde: maer werdt wonderbaerlijck
weerghehouden ende tvolck verlost, die hem daer nae noch dooden ende vilden.
| |
[Folio 4r]
| |
noch op ende swom int water, ende het volck dat int boot was roeyden hem nae, ende wierpen hem een strick om den hals, ende roeyden hem also nae't schip: want also tvolck noyt sodanighen Beyr ghesien hadden, som meendense hem levendich int schip, ende voort tot een monster in Hollandt levendigh te brenghen: maer hy bewees zijn cracht also dapper, datse blyde waren datse van hem ontslaghen waren, ende lieten haer wel genoegen mettet vel. Want hy bedreef sulcken gheluijt ende sodanighen cracht, dattet qualijck om segghen was, doen lietense hem wat rusten en gaven hem wat langer bot met het touw dat hy om zijn hals hadde, ende sleepten hem van langher handt nae om hem mat te maecken. Ende Willem Barentsz. die palde hem altemet wat aen: maer de Beyr swom aent boot, ende sloech met zijn pooten achter int boot, daerop Willem Barentsz. seyde: hy moet wat rusten, maer hem gemoete wat anders: want de Beyr quam so gheweldich aen, dat hy met zijn halve lijf al int boot was, daer deur tvolck so verbaest wert, datse vluchten van achteren voor int boot, ende meenden schier datse lyveloos waren: maer deur een sonderlingh avontuer werdense noch verlost, wantet tou oft de strick, die om zijn hals was, die hefte aenden vingherlingh vant roer, dat hy niet voort mocht, ende werde also te rugghe gehouden. Doen hy nu also in onmacht lach, doen vermande hem een vant volck, ende quam vande voorschuijt wederom, ende stack hem met een halve lancie, dat hy vant boot neder te water viel, ende roeyde te met voort nae't schip, ende sleepten hem nae, tot dat hy crachteloos werde, doen sloeghense hem voort doot, ende vilden hem, ende brachten tvel tot Amstelredam. | |
[10. Iulij]Den 10. Iulij zijnse uyt Berenfort van Willems Eylandt gheseijlt, ende zijn des selfden daeghs smorghensGa naar margenoot+ ghecomen aent Eylandt mette cruycen, ende mettet Iacht aen landt ghevaren, ende bevonden tselvighe onvruchtbaer ende seer clippich, daer was een cleijn haventgen, daerse met de Iacht in royden. Dit Eylandt is ontrent een half mijl lang, streckt oost ende west. Aent west eynde heeftet een rif wel een derdendeel van een mijl, ende aent oost eynde mede een rif. Daer staen op tselfde Eylandt twee groote cruycen. Dit selvighe Eylandt leyt ontrent twee groote mylen vant vaste landt, ende ondert oost eynde is goede reede op 26. vadem steeck gront, ende noch dichter aende cingel strandt op 9. vadem, sandt grondt. Vant Eylandt metten cruycen tot den hoeck van Nassouwen seyldese o. ende o. ten n. ontrent 8. mylen. Het is een laghe ende vlacke hoeck diemen vry schouwen moet: want daer was drooghte van 7. vadem seer verde vant landt, ende het leijt ontrent op 76. ende een half graeden. Vant westeynde van Willems Eylandt tottet Eylandt metten cruyce is 3. mylen, de cours noordt oost. Vanden hoeck van Nassouwen seyldense o. ten z. ende o.z.o. 5. mylen, doen docht haer datse landt sagen int n.o. ten o. van haer, ende seijlden daer nae toe 5. mylen n.o. aen, om dat te verkennen: want zy meenden dattet een ander landt was, dat noortwaert van Nova Sembla lach, maer het began so stijf te wayen uyten westen, datse haer marseylen in nemen moesten, ende de wint verhief noch so schielijck, datse stracx alle de seylen innemen moesten, ende de | |
[Folio 4v]
| |
Zee ging so hol dat zy 16. uren langh dreven sonder seyl o.n.o. behouden 8. oft 9. mylen. | |
[Iulij 11]Ga naar margenoot+ Den 11. Iulij werdt deur een groote zee waters haer roey-jacht inden grondt ghesmeten, also dat zijt verloren, ende dreven daer nae noch sonder seyl vry langh o. ten z. behouden 5. mylen, en ontrent de Son z.o. schoot den wint ten n.w. ende tweer began altemet wat te beteren: maer was seer mistigh. Doen maecktense wederom seijl, ende seijlden tot dat de Son snachts n. ten o. was behoudens 4. mylen, daer wast diep 60. vadem slijck gront, ende zy sagenGa naar margenoot+ eenighe ys schollen. | |
[Iulij 12]Doen hebben zij opten 12. Iulij westwaert overghewent n.w. ende gheseijlt een mijl met mistich weer, ende n.w. wint. Zy seylden w.z.w. aen om de royejacht weder te vinden 3. oft 4. mylen gins ende weer. Daer nae wenden zijt weder aende wint, ende seylden 4. mylen z.o. aen totten z.w. Son toe, doen quamen zy dicht aent landt van Nova Sembla, ende streckte o. ten n. ende w. ten z. Van daer leyden zijt weder over tot deeldagh toe 3. mylen, noorden ten westen aen. Noch seyldense van deeldagh af tot dat de Son n.w. was, 3. mylen n.w. ten n. behouden. Doen wendent zijt oostwaert over, ende seylden 4. oft 5. mylen n.o. ten oosten. | |
[Iulij 13]Ga naar margenoot+ Den 13. Iulij, snachts quamense by groote menichte van ys, so veel alsmen uyten mars oversien mocht, altemael een effen velt ys, ende zy wendent westwaert over vant ys, ende seijlden ontrent 4. mylen w.z.w. behouden, tot dat de Son was o. ten n. ende datse tlandt van Nova Sembla saghen int z.z.o. van haer legghen. Doen wendent zijt weer over noordtwaert, ende seylden tot o.z.o. Son behoudens twee mylen, ende quamen weder by groote menichte van ys, ende daer nae noch gheseijlt z.w. ten z. behoudens drie mylen. | |
[14. Iulij]Ga naar margenoot+ Opten 14. Iulij wenden zijt wederom noordtwaert over, ende seylden met twee schoverseylen n. ten o. ende n.n.o. 5. ofte 6. mylen, tot de hooghde van 77. ende een derdendeel graden, ende quamen weder aen't ys, ende was een groot velt datment niet oversien mocht, daer was op 100. vadem gheen gront, ende waeyde stijf uyten w.n.w. Van daer wenden zijt weder zuydtwaert over, ende seijlden z.z.w. behoudens 7. oft 8. mylen, ende quamen wederom by't landt, dat sich verthoonde aen 4. oft 5. hooghe berghen. Doen wendent zijt wederom noordtwaert over, ende seijlden tot savonts toe noorden aen 6. mylen: maer quamen weder int ys. Van daer wenden zijt wederom zuydtwaert over, ende seijlden z. ten w. behoudens 6. mylen, ende quamen wederom teghenst ys. | |
[Iulij 15]Ga naar margenoot+ Daer nae den 15. Iulij wendent zijt weder zuydtwaert, z. ten w. aenseylende behoudens 6. mylen, ende quam weder aen tlandt van Nova Sembla, ontrent de Son n.o. des smorghens. Van daer wenden zijt weer over noordtwaert, ende seylden n. ten o. behoudens 7. mylen, ende quamen al weder int ys. Doen wendent zijt weder zuydtwaert ouer, ontrent de wester Son, ende seijlden z.z.w. ende z.w. ten z. behouden | |
[Folio 5r]
| |
acht oft 9. mylen, den sesthienden Iulij. | |
[Iulij 16, Iulij 17]Van daer wenden zijt noordtwaert, ende seijlden n. ten o. 4. mylen, daer nae weder westwaert over w. ten z.Ga naar margenoot+ behoudens 4. mylen, noch gheseijlt n.n.w. 4. mylen, ende doen liep de wint ten n.n.o. ende tvroor hart, dit was den 17. Iulij.Ga naar margenoot+ Doen wenden zijt weder oostwaert over, ende seijlden totten middagh toe oost aen 3. mylen, ende daer nae oost ten zuyden drie mylen. | |
[Iulij 18]Van daer wenden zijt weder noortwaert over des avonts, ende seijlden n. ten o. 5. mylen, totten 18. IulijGa naar margenoot+ smorghens. Noch gheseijlt n. ten w. 4. mylen, daer quamen wy weder in groote menichte van ys schollen, daer van wy wederom zuydwaert over wenden, wy hadden dicht aent ys op 15. vadem geen grondt. Doen seijldense ontrent twee uren z.o. ende o.z.o. ende was mistich weer, ende quamen aen een velt ys, datmen niet oversien mocht, ende was moy stil weer ende vroor, ende seijlden langhs het ys heen wel twee uren, daer na werdet so mistich datse niet van haer sien conden, ende ginghen z.w. aen twee mylen. Opten selfden dagh peijlde Willem Barentsz. met zijn Astrolabium de hooghte vande Son, ende zy waren op 77. ende een vierendeel graden des Pools, ende seijlden noch al zuydwaert aen 6. mylen, ende sagen tvaste landt int zuyden van haer ligghen. | |
[Iulij 19]Doen seijlden zy noch totten 19. smorghens w.z.w. 6. oft 7. mylen met een n.w. wint, met mistich weer, daer naeGa naar margenoot+ noch z.w. ende z.w. ten w. behoudens 7. mylen, de hooghte des Sons 77. graden minder 5. minuten. Doen noch gheseijlt twee mylen z.w. ende quamen dicht by't landt van Nova Sembla, ontrent de Capo de Nassauw. | |
[Iulij 20, Iulij 21]Van daer wenden zijt weder noordtwaert over, ende seijlden behouden noorden aen 8. mylen, met een w.n.w. wint in een mist, ende noch totten 20. Iulij, smorghens n.o. ten n. behoudens 3. oft 4. mylen. ende ontrent de oosterGa naar margenoot+ Son, wenden zijt weer westwaert over, ende seijlden totten avont z.w. behoudens 5. oft 6. mylen met mistich weder, dan noch z.w. ten z. 7. mylen totten 21. Iulij smorghens. Ga naar margenoot+ | |
[Iulij 20]Doen hebben zijt weder noordtwaert overghewent, ende gheseijlt vanden morghen totten avont, n.w. ten w. 9. mylen, met mistigh weer, noch n.w. ten n. 3. mylen, ende zy wendent weder zuydtwaert over, ende seijlden totten 22. Iulij, smorghens z.z.w. 3. mylen, met mistigh weer. Noch totten avont z. ten w. 9. mylen al mistigh weder.Ga naar margenoot+ | |
[Iulij 23]Daer nae wenden zijt weer noordtwaert over, ende seijlden n.w. ten n. 3. mylen, noch 2. mylen n. ten w. doen liep de windt ten n.w. smorghens den 23. Iulij, ende wierpent loot, ende vonden gront op 48. vadem slijck grondt.Ga naar margenoot+ Doen seijlden wy twee mylen n.n.o. ende n. ten o. ende noch twee mylen n.o. op 46. vadem diepte, daer nae westwaert over gewent, ende seylden w. ten n. 6. mylen, ende was diep 60. vadem slijck grondt. | |
[Iulij 24]Daer na wenden zijt weder oostwaert, ende seijden 3. mylen o. ten n. noch 9. oft 10. mylen o. ende o. ten z. noch 5. oft 6. mylen o. ende o. ten z. noch 5. oft 6. mylen o. ten z. tot savonts den 24. Iulij, daer na noch 4. mylen z.o. ten o. de wint o.n.o.Ga naar margenoot+ | |
[Folio 5v]
| |
Doen wendent zijt weer noordtwaerdt ouer, ende seijlden totten 25. Iulij smorghens n. ende n. ten westen 4. mylen, daer hadden zy diepte 130. vadem slijck grondt. Noch aengheseylt noorden, daer wast diep 100. vadem, ende daer sagense het ys int n.o. Noch twee mylen aengeseylt n. ten w. Doen wenden zijt weer zuydwaert over na het ys, ende seijlden een mijl z.o. daer nae weder noordtwaert over noorden aengeseijlt 6. mylen, ende quamen so verde inde ys schollen omcingelt, datment vande mars niet oversien mocht, ende zy worstelde al teghent ys aen: maer conden daer niet boven comen, daerom hebben zy des avonts wederom zuydtwaerts over ghewent, ende seijlden by't ys langhs z. ten w. 5. mylen, daer nae noch drie mylen z.z. oost. | |
[Iulij 25]Ga naar margenoot+ Den 25. Iulij des nachts de hooghte der Sonnen ghepeijlt, alse op zijn laechste was, tusschen n.n.o. ende n.o. ten noorden, datse boven den Horisont verheven was 6. ende een drie vierendeel graden, de declinatie was 19. graden 50. minuten. Treckt nu de 6. ende een drie vierendeel graden van 19. graden 50. minuten, so blijtet 13. graden 5. minuten, dese ghetrocken vande 90. so blijftet 77. graden min 5. minuten. | |
[Iulij 26]Ga naar margenoot+ Den 26. Iulij smorgens seyldense tot dat de Son z.w. was 6. mylen z.z.o. ende noch z. ten o. behoudens 6. mylen, en quamen op een mijl nae aen't landt van Nova Sembla, ende wendent doen weder noordtwaert over vande wal af, ende seijlden 5. mylen n. ten w. de wint oostelijck: maer des avonts wenden zijt weder zuydtwaert over, ende seylden 7. mylen z.z.o. aen, ende quamen dicht aent landt. Doen wenden zijt weer noordtwaert over, ende seylden 2. oft 3. mylen n.n.o. aen, van daer weer zuydtwaert over, ende seijlden z.z.o. aen twee oft drie mylen, ende quamen weder by't landt aende Cape des troosts. Doen wenden zijt weder vande wal n.o. ontrent een half mijl, ende quamen teghens de drooghte van 4. vadem, tusschen de steen-clippe ende tlandt, daer was de droochte 10. vadem diep, de grondt cleyne swarte steentgiens Doen seijldense noch een tijt langh n.w. aen, tot datse weder diepte creghen van 43. vadem steeck-grondt. | |
[Iulij 27]Ga naar margenoot+ Van daer seijldense n.o. aen 4. mylen met een o.z.o. wint den 27. Iulij, ende leydent weer zuydtwaert over, daerse diepte vonden van 70. vadem kley grondt, ende seijlden z. ende z. ten o. aen 4. mylen, ende quamen neffens een grooten Inwijck. Aenderhalf mijl daer van lach een banck van 18. vadem, kley sandachtighe gront. Tusschen de drooghte ende tlandt wast diep 60. ende 50. vadem, ende de cust streckte o. ende west opt ghemeene Compas. Des avonts wenden zijt weer noordtwaert over, ende seijlden drie mylen n.n.o. Des daeghs wast mistich, ende des nachts claer, also dat Willem Barentsz. der Sonnen hooghte nam met zijn Graedt-boogh, ende vantse verheven bouen den Horizont 5. graden 40. minuten. De declinatie was 19. graden 25. minuten. Daer af ghetrocken de ghevonden hooghte als 5. graden 40. minuten, so blijfter noch 13. graden 45. minuten, die ghetrocken vande 90. so was de hooghte Pools 76. graden 31. minuten. | |
[Iulij 28]Ga naar margenoot+ Doen seijldense aen n.n.o. drie mylen totten 28. Iulij, ende wendent daer na weer zuydtwaert over, ende seylden | |
[Folio 6r]
| |
ses mylen z.z.o. aen, ende waren doen noch 3. oft 4. mylen buyten tlandt. Den 28. Iulij de hooghte des Sons ghenomen des middaegs met den Astrolabium, werdt bevonde datseGa naar margenoot+ verheven was boven den Horizont 57. graden ende 6. minuten: Haer declinatie was 19. graden ende 18. minuten, maeckten tsamen 76. graden ende 18. minuten. Dit was ontrent 4. mylen vant landt van Nova Sembla, ende tlach al vol snee by claer weder, ende oosten wint. Doen wenden zijt ontrent zuydtwester Son wederom noordtwaert over, ende seijlden een mijl n.n.o. aen, ende dan noch een mijl z.o. overghewent, daer wenden zijt weer noordtwaert over, ende seijlden noch 4. mylen, n.o. ende noordt oost ten oosten. Des selfden nachts de hooghde vander Sonne ghenomen 76. graden 24. minuten, doen noch n.o. drie mylen aengheseijlt, ende dan noch n.o. ten o. aengheseijlt 4. mylen, ende quam weder int ys den 29. Iulij.Ga naar margenoot+ | |
[Iulij 29]Den 29. Iulij wederom de hooghte vander Sonne ghemeten metten Graedtboogh, Astrolabium ende Quadrant, ende men vant de Son verheven boven den Horizont 32. graden. Haer declinatie was 19. graden, die getrocken vande ghevonden hooghte, so blevender over 13. graden des Equators de selvige 13. graden getrocken vande 9. graden, so bleeft 77. graden. Doen lach de aldernoordelijckste hoeck van Nova Sembla genaemt Ys hoeck, recht oost van haer. Daer vondense eenighe steentgiens die glinsterden als Gout, ende daerom noemdense die Goutsteentgiens, daer was oock een schoone Baey met sandt grondt. Opten selfden dagh wederom zuydtwaert over gewendt, ende 2. mylen z. ten o. aengheseylt tusschen tlandt ende Ys. Daer na vanden Ys hoeck oost wel so zuydelijck aengheseylt 6. mylen, tot de Eylanden van Oraengien, ende zy laveerden voort tusschen tlandt ende Ys, met lieflijck ende stil weder, ende quamen den 31. aende Eylanden van Oraengien.Ga naar margenoot+ | |
[Iulij 31]Zy quamen daer oock aen een vande selvighe Eylanden, daer vondense wel ontrent 200. Walrusschen, haer seven int sant baeckerende in de Son. Dit zijn wonderbaerlijcke stercke Zee-monsters, veel grooter als een Os, ende houden haer mede inde Zee, hebben huyden ghelijck Zee-robben, met seer cort hayr, haer muyl der Leeuwen muyl ghelijck, houden haer dickwils opt ys, men machse seer qualijck dooden, ten zy datmense slaet inden slach van thooft, theeft vier voeten: maer gheen ooren, zy brenghen een oft twee Ionghen voort. Ende alsde visschers haer op een schots ys betrapen met haer Ionghen, so werpense haer Ionghen voor haer int water, ende nemen die in haer armen, ende dompelen daer mede op ende neer, ende alsse haer aende schuyten willen wrecken, ofte haer te weer stellen, so werpense haer Ionghen weer wech, ende comen met ghewelt nae de schuijt toe, daer van ons volck eens op een tijt in gheen cleyne swaricheyt was: want de Wal-rusch bynaest haer tanden achter int boot gheslaghen hadde, om dat om te trecken: maer deurt groot ghekrijsch vant volck, verschrickte hy, | |
[Folio 6v]
| |
ende swam weer wech, ende nam zijn Iongh weer in zijn armen. Zy hebben twee tanden op elcken zyde vanden mont uytsteeckende, lang ontrent een half elle, ende werden so waert gheacht als Yvoor of Oliphants tanden, sonderlinghe in Moscovia, Tartarien, ende daer ontrent daerse bekent zijn, want zy zijn soo wit, hardt ende effen alsGa naar margenoot+ Yvoor. Dese hoop Wal-russchen die opt landt lagen blaeckeren, also het volck meende datse haer te lande niet verweeren mochten, so gingense haer bespringhen, ende vochten tegen haer, om de tanden die seer costelijck zijn te gecryghen: maer sloeghen alle haer bylen, cortelassen ende spietsen in stucken, ende condender niet een doot slaen, dan datse eenen een tandt uyt sloeghen diese mede namen. Alsse nu met vechten niet op haer winnen conden, so beslotense tscheep te varen om grof gheschut te halen, om haer daer mede te comen beschieten: maer het bestont so seer te wayen, ende het ys aen groote stucken te scheuren, dat zijt nae laten moesten. Op die tijt vondense een grooten witten Beer slapende, ende schoten hem in zijn huijt: maer hy liep noch wech, ende begaf hem int water: maer het volck royde hem met de iacht nae, ende sloeghen hem voort doot, ende sleepten hem opt ys, ende staecken een halve lancie int ys, ende bonden hem daer vast aen, ende meenden hem weder te halen, alsse souden comen om de Walrusschen met grof gheschut te beschieten, dan deur dattet hoe langher hoe meer begon te wayen, ende het ys te scheuren, so is daer niet van ghevallen. Ga naar margenoot+ Na dat nu Willem Barentsz. vanden 5. Iunij, anno 94. als verhaelt is uyt Texel gheseijlt, ende den 23. tot Kilduijn in Moscovien gecomen was, ende van daer zijn cours aende noordt zyde van Nova Sembla heen genomen totten eersten Augusti, met sodanigh avontuer als verhaelt is tottet Eylandt van Oraengien, ende na allen gedaen arbeyt vernam, datse daer qualijck mochten deur comen om de begonnen reijs volcomen te volvueren ofte op te doen ende het volck oock bestont verdrietich te worden, ende niet verder wilden seylen, soo werdet voor goet aenghesien datse wederom souden keeren, om also by de ander schepen te comen, die na de Weygats ofte Strate de Nassou haer cours ghenomen hadden, om also te vernemen wat openinghe die aldaer ghevonden hadden. | |
[Augusti 1]Ga naar margenoot+ Den eersten dagh Augusti wendense haer cours wederom te rugghe vande Eylanden van Oraengien, ende seilden w. ende w. ten z. totten Ys hoeck ses mylen. Vanden Ys hoeck tot de Cape des Troosts seyldense west aen wel soo zuydelijck 30. mylen. Tusschen beyden leyt seer hoogh landt: maer de Cape des Troosts is laech slecht landt, ende opt west eynde staen 4. oft 5. swarte heuvels, ghelijck boeren huysen. | |
[Augusti 3]Ga naar margenoot+ Vande Cape des Troosts wenden zijt den 3. Augusti noordtwaert over, ende seijlden 8. mylen, n.w. ten n. om z.w. ende wendent des middaeghs weder zuydtwaert over totten avont toe, ende seijlden z. ten w. ende z.z.w. 7. mylen, ende quamen by een laghen slechten hoeck te landt aende Cape de Nassauwen. Des avonts wenden zijt weer noordtwaert ouer, ende seijlden noorden ten oosten 2. mylen, ende de wint liep ten | |
[pagina *5]
| |
 Afbeeldinghe vande Wal-russchen, Zee-monsters also ghenaemt, seer stercke
beesten, die altemet de Visschers schuyten om trecken, ende vanden strijt die het volck met
haer gehadt hebben, daerder wel 200.opt landt by malcanderen waren, ende sloegen alle haer
gheweer in stucken, ende conden niet eenen dooden, also datse van meeninge waren met grof
geschut haer te comen besoecken: maer moestent deurt onweer datter op quam
naelaten
| |
[Folio 7r]
| |
noorden, daerom wenden zijt weder westwaert over, ende seijlden n.n.w. 1. mijl, ende de wint liep weder ten oosten, ende seijlden vanden 4. Augusti smorghens totten middagh w. ten n. 5. oft 6. mylen. Doen noch gheseijlt totten avondGa naar margenoot+ toe z.w. aen 5. mylen, daer nae noch twee mylen z.w. ende vervielen op een laech slecht landt, daer opt oost eijnde een witte plecke was. | |
[Augusti 5]Noch geseijlt totten morgen den 5. Augusti w.z.w. 12. mylen. Noch z.w. aengeseijlt 14. mylen, daer na noch westGa naar margenoot+ aen 3. mylen totten 6. Augusti. | |
[Augusti 6]Den 6. Augusti w.z.w. aengheseijlt 2. oft 3. mylen. Noch z.w. ende z.w. ten z. geseijlt 4. oft 5. mylen. Noch z.w. tenGa naar margenoot+ w. 3. mylen. Noch aengheseijlt z.w. ten w. 3. mylen Noch w.z.w. ende z.w. ten z. 3. mylen totten 7. Augusti.Ga naar margenoot+ Den 6. Augusti gheseijlt totten middagh toe 3. mylen w.z.w. Noch 3. mylen west aen. Doen wenden zijt zuydtwaert over totten avont toe, ende seijlden 3. mylen z.o. ende z.o. ten o. Noch gheseijlt w.z.w. 2. mylen. Noch zuyden aengheseijlt 3. mylen totten 8. Augusti smorgens, met een w.z.w. wint.Ga naar margenoot+ | |
[Augusti 8]Den 8. Augusti gheseijlt z.o. ten z. 10. mylen. Noch z.o. ten o. totten avont toe gheseijlt 5. mylen, ende quamen doen op een laech slecht landt, dat streckte z.w. ten z. ende n.o. ten n. ende seijlde also noch 5. mylen, ende het was 2. mylen buyten slandts 36. vadem diep, wart sandt. Zy seijlden nae't landt op 12. vadem, daer was steenighen gront een half mijl van tlandt. Van daer streckte tlandt zuyden aen drie mylen, tot den anderen laeghen hoeck, daer een swarte clip dicht aen lach. Van daer streckte tlandt z.z.o. noch 3. mylen tot een ander hoeck, ende daer lach een laech cleijn Eylandeken vanden hoeck, ende twas op een half mijl aen tlandt al vlack 8. 9. ende 10. vadem, en zy noemdent het swarte Eylandt om dattet bouen swart was, doen werdet seer mistich, also dat zijt aende wint leyden, ende seijlden 3. mylen w.n.w. maer doent claer weer werde, wenden zijt wederom nae't landt, ende quamen zuyder Sonne weder neffens tswarte Eylandt, ende hadden o.z.o. aenghegaen. Daer peijlde Willem Barentsz. de hooghte des Sons op 71. ende een derdendeel graden, ende daer was een grooten inwijck, ende Willem Barentsz. die giste dat het die plaetse was daer Oliphier Brunel te voren gheweest hadde, ghenaemt Costinclarch. | |
[Augusti 9]Van tSwarte Eylandt seijldense z. ende z ten o. nae een ander slechten hoeck 3. mylen, daer stont een cruijs opGa naar margenoot+ den hoeck, daerom noemden zijt Cruijshoeck. Daer was oock een vlacke Baey ende slecht water 5. 6. 7. vadem sleeck grondt. Vande Cruijs hoeck seijldense by de wal langhs z.z.o. 40. mylen, ende quamen doen aen een ander slechten hoeck, daer achter een grooten Inwijck was, die oostwaerts aen streckte. Desen hoeck noemdense den vijfden hoeck ofte S. Laurens hoeck. | |
[Folio 7v]
| |
Vanden Vijfden hoeck seijldense aende schans hoeck 3. mylen z.z.o. daer lach een langhe swarte Clip dicht aent landt daer een cruijs op staet. Doen quamen zy weder int ys, ende leydent zeewaerts in om des ys wille. Haer voornemen was langhs de custe van Nova Sembla nae de Weygats te seylen: maer door dat haer het ys ghemoetede, so wenden zijt westwaert over, ende seijlden vanden 9. Augusti savnots totten 10. des selfs smorghens, w. ten n. elf mylen, daer na noch 4. mylen w.n.w. ende n.w. ten w. de wint was noordelijck. Des middaeghs hebbense weder oostwaert overghewent, ende seijlden totten avont 10. mylen o. ende o. ten z. Daer nae noch o. ende o. ten noorden 4. mylen, daer saghense tlandt, ende quamen neffens een grooten inwijck, ende voeren mettet boot aen tlandt, ende vonden aldaer een schoone haven op 5. vadem sant grondt. Dese inwijck heeft aende noordt zyde drie swarte hoecken, ende om den derden hoeck is de reede: maer men moet den derden hoeck wat schouwen: want hy is steenich, ende tusschen den tweeden ende derden hoeck is oock een schoone Baye voor n.w. ende n. ende n.o.wint, swart sant gront. | |
[Augusti 11]Ga naar margenoot+ Dese Baey noemdense S. Laurens Baey, ende maeten de hooghte vande Son op 70. ende drie vierendeel graden. Van S. Laurens Baey z.z.o. twee mylen tot Schans hoeck, daer lach een laghe swarten clip aent last vast, daer stont een cruijs op, ende zy voeren mettet boot aent landt, ende vernamen datter volck gheweest was, ende datse om onsent wil gevlucht waren. Want zy vonden aldaer 6. sacken met rogghen meel begraven, ende een steenhoop by't cruijs, ende een gotelincks schoot van daer stont noch een cruijs met 3. huysen van hout ghemaeckt, nae de noordtsche maniere. Zy vonden daer oock inde huysen veel tonnen duyghen, daer deur wy vermoeden datter eenighen Salm-vang moeste zijn, daer stonden oock 5. ofte 6. dootkisten byde graven met doode beenderen, ende de kisten stonden boven der aerden met steenen ghevult. Daer lach mede een ghebroken Russche lodding, daer van de kiel langh was 44. voeten: maer conden gheen volck opt landt becomen. Het was een schoone haven voor alle winden, ende zy noemdense de Meel haven, om des meels wille, datse daer vonden. | |
[Augusti 12]Vande Swarte clip mettet cruijs 2. mylen z.z.o. lach noch een laech cleijn Eylandt een stuck in Zee. Van daerGa naar margenoot+ seijlden zy 9. oft 10. mylen z.z.o. Daer was de hoochte des Sons den 12. Aug. 70 gr. 50. minuten. alsse z.z.w. was. Vant selfde Eylandt seyldense by de wal heen 4. mylen z.o. ten z. Daer quamense noch by twee Eylandekens daer van het uyterste een mijl vant landt lach. Dese Eylanden noemdense S. Clara. Doen quamense weder int ys, ende wendent tzeewatert in aende wint, ende seijlden tot savonts toe vande Eylanden af, w.z.w. 4. mylen, de wint was ontrent n.w. Des avonts wast heel mistich, ende hadde diepte 80. vadem. | |
[Augusti 13]Noch aengheseijlt z.w. ten w. ende w.z.w. 3. mylen, daer wast 70. vadem diep, ende seijlden voort tot smorghensGa naar margenoot+ den 13 Augusti z.w ten w. 4. mylen. Twee uren te voren hadden wy de diepte op 56. vadem, ende smorghens op 45. vadem slijck grondt. Doen seijldense tot de middagh 6. mylen z.w. aen, ende wasser diep 24. vadem, swarten sandt grondt, een ure daer | |
[pagina *7]
| |
 Hoe dat de vier schepen wederom ontrent de Weygats by malcanderen
quamen, Willem Barentsz. met zijn schip ende Iacht van benoorden Nova Sembla, ende de
Zeelander met de Enckhuyser uyt den Weygats, ende haer coers wederom nae huijs
namen, also zy maer uytghesonden waren om de gheleghentheyt, streckinghe ende coursen
vande lande van Tartaren ende de Tartarische Zee te vernemen.
| |
[Folio 8r]
| |
daer nae wast daer diep 22. vadem root bruijn sant, doen noch aengheseijlt 6. mylen z.w. aen, diepte 15. vadem root sandt, daer nae noch 2. mylen z.w. aen, daer wast diep 15. vadem root sant, ende wy sagen tland, ende seylden voort z.w. totten avont toe, tot een half mijl aent landt, ende wasser diep 7. vadem sant gront, ende tlandt was slecht lage duynen, ende streckte o. ende w. Doen wenden zijt vande wal ende seylden n. ende n. ten o. 4. mylen. Van daer wenden zijt weder na tlandt, ende seylden totten 14. Aug. 5. oft 6. mylen z.w. aen, ende zy seijlden dicht aent landt, ende was na gissinge tEylandt van Colgoyen,Ga naar margenoot+ daer seyldense by't landt heenen oost aen 4. mylen, daer na noch 3. mylen o. ende o. ten z. Doen werdet mistich, also dat zijt landt niet sien conden, ende twas vlack water op 7. ende 8. vadem. Doen namense de marseylen in, ende leyde aende wint tot dattet claer weder werde, ende doe de Son z.z.w. was, en mochtense tlandt noch niet sien, ende wasser 100. vadem diep sant gront. Noch oost aengeseijlt 7. mylen, daer na noch 2. mylen o.z.o. ende z.o. ten o. Noch totten 15. Augusti smorgensGa naar margenoot+ 9. mylen o.z.o. Noch vanden morgen totten middagh aengeseijlt 4. mylen o.z.o. ende seijlden over een drooghte van 9. oft 10. vadem sant gront, ende zy conden geen landt sien. Ontrent een ure voor middagh begont weder te diepen op 12. ende 13. vadem, ende seijlden doen o.z.o. 3. mylen tot de zuydt wester Sonne toe. Des selfden daeghs z.w. Son, heeft Willem Barentsz. de hoochte gemeten vander Sonne, ende was verheven bouen den Horizont 35. graden, haer declinatie was 14. ende een vierendeel graden, daer gebraken doen noch 55. tot de 90. die beyde tsamen gevoecht, maecktense 69 gr. 15. minut. dat was daer de Polus hoochte, de wint was n.w. Doen gingense noch 2. mylen oost aen, ende vervielen op de Eylanden van Matfloe ende Delgoy. Daer quamen zy smorghens by de compaengie vande ander schepen uyt Zeelandt ende van Enckhuysen, die des selfden daegs uytet Weygat gecomen waren. Daer verteldense elckanderen waerse al geweest hadden, ende wat elck beseijlt en opgedaen hadden. Die van Enckhuysen hadden deurt Weygat geweest, ende seyde datse nae de engte vande Weygats een ruyme Zee ghevonden hadden, ende datse wel 50. oft 60. mylen verde int oost geseijlt hadden, also datse vermoeden ontrent de lenghte vande revier Obi die uyt Tartarien vliet geweest te zijn, ende dattet tlandt van Tartarien hem weder nae't n.o. streckte, daer deur zy meenden, datse niet verde van de Caep Tabijn waren, welck de uythoeck van Tartarien is, alsse weder ontvalt nae't Coninckrijck van Cathay, nae't z.o. ende voort nae't zuyden. Ende also zy meenden nu genoech opgedaen te hebben, ende dattet laet int jaer werde, om wederom te seylen, ende dat haer commissie was de ghelegentheyt te bespieden, ende voorGa naar margenoot+ de winter wederom te comen. So wendense haer wederom nae de Weygats ende waren op een Eylandt ontrent 5. mylen groot z.o. vande Weygats aende Tartarische zyde, ende noemden dat der Staten Eyland. Aldaer haddense veel steentgiens ghevonden, van Cristal montaigne, ende is een soorte van Diamanten. Alsse nu als verhaelt is by malcanderen quamen, dedense teijckens van blijdtschap, met eer schoten ende anders, ende waren vrolijck, ende zy meenden dat Willem Barentsz. rontom Nova Sembla geseijlt hadde, ende also wedergekeert deur de Weygats. | |
[Folio 8v]
| |
Na datse nu elckanderen van alles vertellingen ghedaen hadden, ende teijckens van blijdtschap bewesen, soo hebbense haer cours wederom nae huijs ghewendt. | |
[Augusti 16]Ga naar margenoot+ Den 16. Aug. liepense onder de Eylanden van Matfloe ende Delgoy op de reede, om dat de wint n.w. was, endeGa naar margenoot+ laghen daer totten 18. toe. | |
[Augusti 18-19-20-21-22-23]Ga naar margenoot+ Den 18. maecktense seijl, ende gingen aen w.n.w. behoudens ontrent w. ten n. ende seylde also 12. mylen, doen noch w. ten z. 6. mylen, ende quamen aen een droochte van schaers 5. vadem met een n.w. wint. Doen wenden zijt savonts noordtwaert over, ende seijlden o.n.o. 7. oft 8. mylen, de wint was noordelijck, ende zy wendent weder westwaert over, ende seijlden totten 19. Augusti, smorgens west aen 2. mylen. Noch 2. mylen z.w. ende daer nae 2. mylen z.o. Van daer weder westwaert overgewent, ende geseijlt tot savonts toe in een stilte, ende creghen daer nae den wint vanden oosten, ende seijlden int eerst w.n.w. ende n.w. ten w. 6. oft 7. mylen, ende hadden diepte op 12. vadem. Noch gheseijlt tottenGa naar margenoot+ 20. Augusti smorgens w.n.w. ende n.w. ten w. seven mylen met een oostelijcke wint, noch geseijlt w.n.w. ende n.w. ten w. 7. mylen. Noch w.n.w. 4. mylen, ende dreven voort totten avont toe in stilte. Daer na noch geseijlt w.n.w. ende n.w. ten w. 7. mylen, ende quam doen aen een drooghte van 3. vadem inder nacht tegent landt aen, ende seylden also byde wal langs, eerst 1. myl n. Daer na noch 3. mylen n.n.w. ende twas sant bergich landt ende steijlhoeckigh, ende seijlden voort op Ga naar margenoot+ 9. oft 10. vadem langs de wal totten middagh toe vanden 21. Aug. n.w. 5. mylen, ende de westerhoeck vant landt, ghenaemt Candinaes, lach w.n.w. van haer 4. mylen. Van daer seijlden zy 4. mylen n.n.w. ende dan n.w. ten n. 4. mylen.Ga naar margenoot+ Noch 3. mylen n.w. ende n.w. ten n. ende dan noch n.w. 4. mylen totten 22. Aug. smorgens. Den 22. Aug. smorghens n.w. aengeseylt 7. mylen, ende voort totten avont toe w.n.w. ende n.w. ten w. geseylt 15. mylen, de wint noordelick, daerGa naar margenoot+ na noch 8. mylen. w.n.w. aengeseijlt. Dan noch gheseijlt totten 23. Aug. smiddaeghs w.n.w. 11. mylen. Opten selfden middagh was de Son verheven boven den Horizont 31. ende een derdendeel graden. Zijn declinatie was 11. ende tweederdendeel gr. Ende also nu de Son verheven was 31. ende een derdendeel gr. so gebreken daer 58. ende twee derdendeel gr. tot de 90. ende alsmen nu voecht de declinatie als 11. ende twee derdendeel gr. tot de 58. ende twee derdendeel, so is effen des Pools hoochte 70. ende een derdendeel graden. Noch aengheseylt n.w. ende n.w. ten w. totten avont toe 8.Ga naar margenoot+ mylen, daer nae noch n.w. ten w ende w.n.w. 5. mylen. Doen noch gheseylt totten 24. Aug. smorgens n.w. ten w. 6. mylen, daer nae w. ende w. z.w. 3. mylen, ende quamen doen dicht by't Eylandt van Waerhuysen op de reede. Van Waerhuysen herwaerts aen, also dat een bekent vaerwater is, so is daer van niet bysonders te schryven, dan datse te saemen van daer af seylden na huijs toe, ende bleuen by den anderen tot voor Texel. Doen seijlde het schip van Zeelandt voorby, ende Willem Barentsz. met zijn Iacht quamen op Kermis dagh den 16. Septembr. voor Amsterdam, ende de Enckhuyser tot Enckhuysen, van daerse uytgesonden waren. Willem Barentsz. volck brachten een Wal-rusch tot Amsterdam, een visch van wonderbaerlijcker ghestalte, diese op een schots ys gevangen ende gedoot hadden. Eynde vande eerste Voyage. |
|