|
| |
| |
| |
Vvaerachtighe Beschryvinghe
Van drie seylagien, ter werelt noyt soo vreemt ghehoort
drie jaeren achter malcanderen deur de
Hollandtsche ende Zeelandtsche schepen by noorden Noorweghen, Moscovia ende Tartaria, na de
Coninckrijcken van Catthay ende China, so mede vande opdoeninghe vande
Weygats, Nova Sembla, ende van't landt op de 80. graden, dat men acht Groenlandt te
zijn, daer noyt mensch gheweest is, ende vande felle verscheurende Beyren ende ander
Zee-monsters ende ondrachlijcke koude, ende hoe op de laetste reyse tschip int ys beset is, ende
tvolck op 76. graden op Nova Sembla een huijs ghetimmert, ende 10. maenden haer
aldaer onthouden hebben, ende daer nae meer als 350. mylen met open cleyne schuyten over
ende langs der Zee ghevaren. Alles met seer grooten perijckel, moyten, ende ongeloofelijcke
swaricheyt. Gedaen deur Gerrit de Veer van Amstelredam.
Ghedruckt t'Amstelredam, by Cornelis Claesz, op't vvater, int Shrijf-boeck, Anno
1598. | |
| |
| |
Den edelen, vermogenden, vvysen, discreten, seer voorsienighen heeren, den
Generalen Staten der vereenichden Nederlanden, ende Raden van Staten, metten Provincialen
Staten van Hollandt, Zeelandt ende Westvrieslandt.
Midtsgaders den Deurluchtighsten Vorst ende Heere, Mauritius, Gheboren Prince van
Oraengien, Grave van Nassau, Catzenelleboge, Vianden, Diets, &c. Marquis vander Veer ende
Vlissingen, &c. Heere van S. Vijt, Doesburgh, der stadt Grave, ende vanden landen van
Kuijck, &c. Stadthouder ende Capiteijn Generael van Gelderlandt, Hollandt, Zeelandt,
West-Vrieslandt, Vtrecht ende" Over-Ysel, &c. ende Admirael vander Zee.
Ende den Edelen, eerent festen, vvysen, discreten Heeren, den Ghecommitteerden Raeden ter
Admiraliteyt in Hollandt, Zeelandt ende VVest-Vrieslandt.
Myn Heeren, also de cunste der Zee-vaert in nuttigheyt meest allen cunsten te boven gaet, de
welcke nu in dese laetste jaeren by mans ghedencken wonderbaerlijck toe ghenomen, ende
bysonder dese landen een groot welvaren toeghebracht heeft, ende dat allermeest deur't
cunstich gebruijck ende wel gheoeffentheyt van't Stuermanschap, afmetinghe der graden,
ende streckinghe van den landen, nae de Mathematische wetenschap, waer deur tot aen des
werelts eynde, alle landen beseylt, ende der selver vruchten tot ons over ghebracht werden,
alsoo dat de selvighe wetenschap, ghebaert uyt de Astrologia, der Zee-vaert meer nuttigheyt
inbrenght, als het Aerdtrijck doet, daerse niet dan een wetenschap verstreckt, maer hier haer
nuttigheyt so uytbreydt, datmen daer deur verscheyden streckinghen, coursen, | |
| |
capen, promontorien op haer onderscheydelijcke streecken ende hoochten op doen ende
beseylen mach, die selfs van Ptolomeus ende Strabo noyt aenghewesen, noch menighen tijdt
nae haer niet bekent zijn gheweest, maer nu deur't ondersoeck ende bevindinghe der selver
kunste bekent gheworden zijn. Ende aengesien veel plaetsen te voren onbekent niet gevonden
zijn, dan na dat tot meermalen na de selfde ghesocht was geweest. Ghelijck oock nu uyt dese
landen nu tot drie mael toe besocht is, oftmen by den Noorden om, een deurvaert mochte
vinden nae den Coninckrijcken van Cathay ende China, twelck hoe welt tot noch toe niet
gheluckt is, nochtans niet gheheel vruchteloos ofte sonder hope ghebleven is. So hebbe ick een
corte beschryvinghe, van de voorsz. drie reysen (daer van ick de twee laetste hebbe helpen
doen) uyt dese landen benoorden Noorweghen, Moscovia ende Tartaria, nae den voorsz.
Coninckrijcken van Cathay ende China, gedaen, naedien op de selvige reysen veel gedenckwaerdige
dingen geschiet zijn, ende ick achte dat de rechte cours noch wel getroffen soude mogen
werden, deur dat nu ondervonden is, hoe dat de Weygats ende Nova Sembla, strecken ende
gelegen zijn,als oock het Oost-eynde van Groenland (als wy't noemen) op de 80. graden,
daermen voor heen meende water ende geen landt te zijn, ende deur dat aldaer op 80. graden
minder coude geweest is, als op Noua Sembla op 76. graden. Ende dat oock op de voorsz. 80.
graden in Iunio vroech inden somer, lover ende gras wies, ende gras etende dieren vvaren, daer
ter contrarie op 76. gr. in Augusto, opt heetste vande somer lover noch gras was, noch eenige
gras eetende beesten ghevonden zijn geweest. Wt alle welck blijckt dat niet de naeheyt
vanden Pool, het ys ende coude geeft, maer de Tartarische zee (de Ys-zee ghenoemt) ende de
naeheyt vant lant, daerontrent het ys blijft dryven. Want inde ruyme Zee, tusschent landt van
de 80. graden ende Nova Sembla, (twelck wel 200. mylen van malcanderen leijdt, o.n.o. ende
w.z.w. was weynich ofte gheen ys,maer so dickwils wy ontrent het landt quamen, so raeckten
wy terstont inde coude ende int ys, jae deurt ys werden wy altijdt eerst gewaer, dat wy
onder't landt waren eert hem op dede. Oock int oost-eyndt Nova Sembla daer wy
vervvinterden, dreeft ys met een w. ende z.w. windt wech, ende quam metten n.o. wint
wederom. Waer uyt ymmers schijnt, daer tusschen die beyde die landen een open Zee is, ende
datmen veel naeder onder den Pool seylen mach, alsmen voor | |
| |
dees tijt ghelooft heeft, niet teghenstaende dat de oude schryvers segghen: dat de Zee op 20.
graden nae, onder den Pool onseylbaer zy, deur de groote coude, ende datmen daerom daer
niet leven mach, daer wy nochtans al op de 80. graden geweest zijn, ende op de 76. gr. met
cleyne middelen vervvintert hebben. Sulcks datmen apparentelijck tusschen beyde de
voornoemde landen de voorsz. reyse vvel souden mogen doen, somen vanden Noord-caep
in Noorwegen een noordt ooster cours aengingen. In vvelcke meyninghe oock gevvest is,
Willem Barentsz. de vermaerde Stuerman, so mede Iacob Heemskerck onse Schipper ende
Commis, dat zy tselvighe die cours houdende soude derven bestaen, het volvoeren mocht
Godt deur zijn genaede geven. Iae niet tegenstaende wy op dese laetste reyse deur diverse
svvaricheden gansch afgheslooft, ende dickwils in doodts perijckel zijn gheweest, so was ons
gemoet also niet ghebroocken, dat soo ons schip (dat int ys bleef sitten) noch wat tytelijck los
gheraeckt hadde, of wy soudent deur sodanigen cours noch eens bestaen hebben, tot een
bevvijs dat wy gheloofden, datment op die wyse souden mogen doen, oft schoon dese laetste
reyse seer moyelick gheweest was, daer in wy (onberoemelick ghesproken) gheen arbeyt,
moyten noch perijckel ontsien hebben, om tot een ghewenscht eynde te comen, ghelijck uyt de
vertellinge van dien blijcken sal, maer de tijt oft avontuer heeftet niet gheleden. Ende also de
voornoemde drie reysen deur V E. gunstighe bevoorderinge gheschiet zijn, ende over sulcks
de vruchten die de selfde noch soude moghen doen uwer E. toecomen, so hebbe ick my
verstout om de selfde beschryvinghe, (al isset niet cierlijcken, nochtans warachtelick gedaen)
uwer E. toe te eygenen. Biddende God, dat hy uwer E. vvyse regieringhe gheluckich vvil
segenen, tot zijns naems eere ende deser landen vvelvaert. Wt Amstelredam ende naestlesten
dagh van April, des jaers 1598.
uVVer E. vermoghenden, deurluchtigen E. vvysen, voorsienighen Heeren dienst schuldighe
Gerrit de Veer.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd