Journalist in de rechtszaal

[p. 149]

Vrouw mag op rechtbank nog geen baas zijn

‘Dient het rechterlijk ambt aan de man te worden voorbehouden?’ De commissie, die zich zo'n veertig jaar geleden in opdracht van de minister van justitie moest bezighouden met de herziening van de rechterlijke organisatie, had het er maar wat moeilijk mee, maar dáárvoor was het dan ook een commissie van alleen maar mannen.

Hoe verschrikkelijk moeilijk, blijkt uit de volgende passage van hun rapport: ‘Hoe uitnemend ook een bereids genomen proeve van de benoeming van een vrouwelijke rechter geslaagd moge zijn gebleken, toch meent de commissie bij zulke benoemingen tot voorzichtigheid te moeten raden. Bij de vrouw spelen nu eenmaal door haar natuur, psychische en fysieke factoren een rol, welke onder omstandigheden te kort kunnen doen aan de bezonnen objectiviteit, welke voor de rechter een eerste vereiste is.’

Dat zijn toch conclusies waarvan je je nauwelijks kunt voorstellen, dat daaraan een werkelijk serieuze gedachtenwisseling is voorafgegaan. De ‘natuurlijke’ bezwaren tegen de vrouw op de rechterstoel kunnen dan met enige goede wil nog verklaard worden door de geest van de tijd; zoals naar voren komt uit sollicitatiegesprekken uit die dagen (Maar mevrouwtje, wie past er dan thuis op de kinderen?). Maar dat het vrouw zijn een belemmering kon betekenen voor ‘bezonnen objectiviteit’ ...dát is toch iets om ook nu nog - zoveel jaren later - met terugwerkende kracht even niet goed van te worden.

Op de voorjaarsvergadering van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak in Den Haag heeft voorzitter mr. C.F. Fliek (president van de rechtbank te Zwolle) in zijn openingsrede, de draak gestoken met dit soort opvattingen. Tot vrolijkheid van de zich in de zaal bevindende leden van zittende en staande magistratuur, zowel mannen als vrouwen.

Om daarna met voldoening te constateren hoezeer het beeld zich had gewijzigd sinds de eerste vrouw haar intrede deed in het op dat moment eerbiedwaardig herencollege zoals hij het noemde. ‘Ruim een kwart van de zittende magistratuur (de rechters) en een zesde van de staande (officieren van justitie en advocaten-generaal) is vrouw,’ aldus Fliek. ‘Van de rechters en officieren in opleiding zelfs meer dan de helft. Het is een kwestie van tijd, maar eens zullen colleges en

[p. 150]

parketten geleid worden door magistraten op hoge hakken.’

Wat dat laatste betreft zou ik willen opmerken, dat de mate en het tempo waarin dit gaat gebeuren toch bepaald wordt door de mogelijkheid tot mentaliteitsverandering bij degenen, die daarover hebben te beslissen en dat zijn als vanouds mannen. Want dát is het merkwaardige: er zijn heel wat vrouwen die het in hun rechtersloopbaan inmiddels tot vice-president hebben gebracht en tot officier van justitie eerste klasse; er zijn er zelfs, die zijn doorgedrongen tot ons hoogste rechtscollege. Aan inzet en intelligentie zal het hen ook in de ogen van de mannen die het voor het zeggen hebben niet ontbreken. Maar nog nimmer is een vrouw benoemd tot president of hoofdofficier; ze mogen het best ver brengen, maar niet ergens de baas zijn.

Toen ik enkele maanden geleden op een receptie ter gelegenheid van de installatie van de zoveelste mannelijke president een bij dit soort benoemingen nauw betrokken gerechtshofpresident vertelde, dat ik hieraan in deze rubriek aandacht wilde besteden, antwoordde hij: ‘Wacht daar nog even mee. Zowel in Arnhem als in Rotterdam is de plaats van president vacant en wij hebben daarvoor een uitstekende kandidaat van het vrouwelijk geslacht.’ Nou, dat heb ik gedaan, ik heb even gewacht, maar wát gebeurde er? Zowel in Arnhem als in Rotterdam weer een man aan de top. Nee, meneer Fliek, ik denk dat het nog een hele tijd zal duren eer bij de rechtbanken en op de parketten de dienst wordt uitgemaakt door vrouwen, al dan niet op hoge hakken.