Journalist in de rechtszaal

[p. 108]

Te laat beginnen en de gevolgen

Het gebeurt maar weinig dat verdachten en getuigen in een strafzaak, of partijen in een civiele procedure, door de rechter gehoord worden op het tijdstip waarvoor zij voor de dag van de zitting zijn besteld.

In vrijwel alle gerechtsgebouwen kent men het verschijnsel van urenlang rondhangende mensen, gelaten of verbeten wachtend op het moment dat ze eindelijk worden binnengeroepen. Je kunt de magistraten in bef en toga daar niet altijd een verwijt van maken. Net als huisartsen maar heel moeilijk kunnen berekenen hoeveel tijd van het spreekuur elke patiënt in beslag gaat nemen, is het voor rechterlijke ambtenaren niet eenvoudig de behandelingsduur van iedere zaak nauwkeurig te schatten.

Wat je hun wél kunt verwijten is dat het schema in de war loopt als zij 's morgens met de eerste zaak niet op tijd zijn begonnen. Wanneer er dan niet één zaak uitvalt of door het niet verschijnen van de verdachte even vlug bij verstek kan worden behandeld, wreekt zich dat de hele zittingsdag.

De indruk bestaat dat het niet doorgaan van een bepaald percentage zaken steeds meer bij de planning voor een zitting wordt ingecalculeerd. Bij de faillissementskamer van de Amsterdamse rechtbank is het heel gewoon om voor tien uur 's morgens tien à vijftien zaken op de rol te zetten, kennelijk in de veronderstelling dat een aantal van de betrokkenen niet op komt dagen.

Dat zal het geval zijn, maar mag je daar bij het opstellen van het rooster zózeer van uitgaan? Er zijn uiteraard ook dagen waarop die prognose faalt: dat er wél een heleboel voor tien uur opgeroepenen zijn verschenen en dat is dan heel vervelend voor de betrokkenen en hun advocaten.

Een hunner, mr. K.H.C. Arts, heeft onlangs op een zitting uiting gegeven aan lang opgekropte gevoelens daarover en zich hiermee ongetwijfeld tot tolk gemaakt van veel van zijn collega's. ‘Meneer de rechter,’ riep hij uit, ‘dit is geen manier van werken! Weliswaar zult u het niet zelf zo bedacht hebben, maar u merkt waar het in de praktijk op neerkomt en u zou daar degenen die daarvoor wel verantwoordelijk zijn, best eens op kunnen attenderen.’ Waarbij Arts overigens uitdrukking gaf aan zijn verwondering, dat zoiets blijkbaar nodig was want,

[p. 109]

zoals hij opmerkte: ‘Een kind kan begrijpen, dat zó de boel in het honderd loopt.’ De gedachtengang van de samenstellers van het dagprogramma is blijkbaar dat er nooit een leemte mag ontstaan, waardoor de rechter zou moeten wachten.

Typerend voor de arrogantie van de rechterlijke macht is hetgeen de Vlaardingse advocaat mr. E. Goossens overkwam bij het gerechtshof in Den Haag. Hij had die morgen, voor hij in de residentie moest zijn om daar in een strafzaak te pleiten, een kort geding in Rotterdam. Dat laatste duurde niet langer dan Goossens had voorzien, maar de behandeling van het kort geding begon wél een half uur te laat. Het gevolg was dat hij niet op tijd in Den Haag kon zijn en de strafkamer van het gerechtshof toen maar was begonnen met de daaropvolgende zaak, waarvan verdachte en verdediger reeds aanwezig waren. Dat is op zichzelf prima, want op die manier ging er geen tijd verloren, maar juist daarom was het zo zinloos, overtrokken en ronduit kinderachtig, dat de president mr. G.C. Kok, toen mr. Goossens aan de beurt kwam, begon te zeuren over diens te laat komen.

De advocaat leek een ogenblik beduusd door het schoolmeesterachtig de les lezen, maar zei toen, dat hij zo vlug mogelijk naar Den Haag was gereden in de hoop dat het daar wellicht ook wat later zou beginnen. ‘Wij advocaten moeten hier nogal eens in de hal wachten,’ voegde hij er ter verduidelijking aan toe.

President Kok reageerde niet op deze lichtelijk brutale, maar wel rake opmerking van de advocaat, maar zei: ‘U had dat kort geding aan een kantoorgenoot kunnen overdoen. U wist dat u ook in Den Haag moest pleiten en tenslotte is het gerechtshof hoger dan een rechtbank.’ Dus advocaten van Nederland: mocht u ooit op soortgelijke wijze in de knel komen als uw confrère Goossens in Den Haag... dan weet u het nu. Als de edelachtbare leden van de rechtbank te laat beginnen met hun werk is dat voor u nog geen excuus om niet op tijd te verschijnen bij de edelgrootachtbare heren van het gerechtshof.